ĐBQH đề xuất chấm điểm nguy cơ tham nhũng, giám sát người 'điểm rủi ro cao'

Chiều 18/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng.

Nêu ý kiến tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP.HCM) đề nghị xây dựng hệ thống phân tích rủi ro tham nhũng, chấm điểm nguy cơ đối với từng cá nhân dựa trên: mức độ biến động tài sản, lịch sử kê khai, phạm vi quyền hạn, lĩnh vực nhạy cảm (đất đai, đầu tư công, đấu thầu, tài chính - ngân sách).

"Những người có điểm rủi ro cao phải được đưa vào danh sách giám sát trọng điểm. Đây là cách tiếp cận quan trọng, chuyển từ phát hiện thụ động sang giám sát chủ động", ông Hùng nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP.HCM).

Về xây dựng bộ chỉ số liêm chính quốc gia, ông Hùng đánh giá dự thảo Luật chỉ dừng ở “các tiêu chí đánh giá”, chưa đưa ra yêu cầu xây dựng bộ chỉ số liêm chính thống nhất, có tính đo lường, phản ánh đúng thực trạng từng địa phương, từng bộ ngành.

"Tôi đề nghị bổ sung giao Chính phủ ban hành một bộ chỉ số liêm chính quốc gia, gồm: thang điểm, trọng số, tiêu chuẩn đánh giá về phòng ngừa, phát hiện, xử lý, thu hồi tài sản. Bộ chỉ số này không chỉ phục vụ báo cáo mà còn là công cụ đánh giá cán bộ, đánh giá cơ quan, thúc đẩy tính cạnh tranh liêm chính giữa các địa phương. Đây là cách tiếp cận hiện đại mà nhiều quốc gia đã áp dụng", ông Hùng nói.

Liên quan việc kiến tạo hạ tầng số chống tham nhũng, đại biểu Đoàn TP.HCM cho rằng, cơ sở dữ liệu phòng chống tham nhũng phải bắt buộc kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, đăng ký doanh nghiệp, thuế, hải quan, ngân hàng, công chứng.

Nêu rõ 98% hành vi tham nhũng đều để lại dấu vết thông qua biến động tài sản và các giao dịch tài chính, ông Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh, chỉ khi dữ liệu được tích hợp, cơ quan kiểm soát mới có thể phát hiện giao dịch bất thường, tài sản chuyển dịch lòng vòng hoặc "đứng tên hộ". Nếu không quy định mức độ bắt buộc, hệ thống sẽ tiếp tục phân mảnh và khó kiểm soát thực chất.

Lần sửa đổi này, về quy định kiểm soát tài sản, dự thảo Luật phân quyền cho nhiều cơ quan tùy theo cấp quản lý. Ông Hùng nhận xét, cách thiết kế này vẫn tiềm ẩn điểm mù kiểm soát, nhất là đối với những người luân chuyển chức vụ qua nhiều cơ quan.

"Tôi đề nghị bổ sung nguyên tắc: 'Mỗi cá nhân chỉ thuộc trách nhiệm kiểm soát của một đầu mối duy nhất, đầu mối đó có nghĩa vụ tổng hợp, lưu trữ và theo dõi xuyên suốt quá trình công tác'. Nguyên tắc này giúp loại bỏ tình trạng nhiều cơ quan cùng kiểm soát nhưng không ai chịu trách nhiệm cuối cùng, làm giảm hiệu quả giám sát", ông Hùng nói.

Với nội dung kê khai biến động tài sản, dự thảo Luật quy định ngưỡng 1 tỷ đồng tài sản, thu nhập biến động trong năm phải kê khai, theo đại biểu Hùng, là phù hợp với bối cảnh kinh tế.

Song, vị đại biểu lo ngại, nếu chỉ quy định theo ngưỡng tuyệt đối sẽ xuất hiện tình trạng chia nhỏ giao dịch, chuyển dịch tách lẻ, dẫn đến cơ quan kiểm soát khó phát hiện.

Vì vậy, đại biểu đề nghị luật hóa nguyên tắc "mọi biến động tài sản bất thường, không phù hợp thu nhập, dù dưới 1 tỷ đồng, đều phải giải trình".

"Đây là cơ chế quan trọng để ngăn chặn các 'kỹ thuật né kê khai' vốn rất phổ biến thời gian qua", đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nói thêm.

Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa).

Cùng quan tâm về vấn đề kê khai tài sản, đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) dẫn, Luật Phòng, chống tham nhũng hiện hành yêu cầu người có nghĩa vụ kê khai phải kê khai tài sản, thu nhập của cả vợ hoặc chồng.

"Điều này sẽ phát sinh vướng mắc trong trường hợp vợ và chồng thuộc thẩm quyền kiểm soát của hai cơ quan khác nhau là Ủy ban Kiểm tra và Thanh tra tỉnh", ông Hải nói và phân tích nếu cả hai cơ quan cùng tiến hành xác minh có thể dẫn đến việc xác minh trùng lặp với cùng một tài sản chung của vợ, chồng thuộc diện kê khai.

Để tránh trùng chéo, đại biểu Hải đề nghị bổ sung vào dự thảo luật một nguyên tắc phối hợp.

Cụ thể là, trường hợp người có nghĩa vụ kê khai thuộc thẩm quyền kiểm soát tài sản của Thanh tra tỉnh mà có vợ hoặc chồng là đối tượng được Ủy ban Kiểm tra cấp có thẩm quyền ra quy định xác minh tài sản, thu nhập, thì Thanh tra tỉnh không nên tiến hành xác minh lại tài sản, thu nhập với người đó trong cùng thời kỳ. Ngược lại, nếu Thanh tra đã xác minh tài sản, thu nhập thì Ủy Ban Kiểm tra cũng không nên xác minh lại với cùng một đối tượng ở cùng thời kỳ.

Bày tỏ tán thành khi dự thảo luật đã nâng mức kê khai bổ sung từ 300 triệu đồng lên 1 tỷ đồng, song đại biểu Hải nêu vấn đề, tài sản trong năm hình thành dưới 1 tỷ đồng không phải kê khai bổ sung, nếu cộng dồn từ những năm trước có thể vượt 1 tỷ đồng thì chưa rõ quy định kê khai thế nào.

Anh Văn