Đề cao đạo đức và trách nhiệm của người sử dụng mạng xã hội

Cô và trò Trường Trung học Nam Trung Yên (Hà Nội) với chuyên đề sử dụng mạng an toàn, hiệu quả. Ảnh: B.LÂM

Thực trạng này đang cho thấy sự cần thiết của việc nâng cao ý thức, trách nhiệm của từng cá nhân trong thực hiện hành vi trên môi trường số, hướng đến một không gian mạng lành mạnh và chuẩn mực.

Phát triển hài hòa công nghệ với các giá trị văn hóa

Để tạo dựng những “lá chắn thép” trên không gian mạng, bên cạnh những quy định của pháp luật, Bộ VHTTDL đang trong quá trình xây dựng dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng. Bộ quy tắc ứng xử được kỳ vọng sẽ đảm bảo về một môi trường an toàn và lành mạnh cho cộng đồng mạng. Khi các nguyên tắc, chuẩn mực được ban hành và phổ biến rộng rãi, người dùng sẽ có cơ sở để hành xử văn minh, tôn trọng lẫn nhau, hạn chế những hành vi phản văn hóa, kích động hận thù.

Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình, không gian mạng ngày càng trở thành một phần không thể tách rời trong đời sống hiện đại. Bên cạnh những tác động tích cực, không gian mạng cũng mang đến nhiều thách thức và tác động tiêu cực đến người dùng. Đặc biệt, những hành vi lệch chuẩn trên môi trường mạng đang tạo ra những nguy cơ, ảnh hưởng tiêu cực đến sự hình thành, phát triển nhân cách, đạo đức và lối sống của giới trẻ, khiến không ít bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng.

Việc định hướng chuẩn mực hành vi trên không gian mạng là hết sức cần thiết. Bên cạnh các quy định pháp luật, Bộ quy tắc ứng xử sẽ là nền tảng để xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên không gian mạng; để không gian mạng là nơi lan tỏa những giá trị tích cực, nhân văn.

Khi Bộ quy tắc được ban hành, các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị và cá nhân cần chung tay để các nội dung về ứng xử được lan tỏa trong đời sống và mỗi cá nhân thể hiện mình là người dùng mạng xã hội có trách nhiệm.

(Thứ trưởng Thường trực

Bộ VHTTDL LÊ HẢI BÌNH)

“Trong bối cảnh đó, việc định hướng chuẩn mực hành vi trên không gian mạng là hết sức cần thiết. Bên cạnh các quy định pháp luật, Bộ quy tắc ứng xử sẽ là nền tảng để xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên không gian mạng; để không gian mạng là nơi lan tỏa những giá trị tích cực, nhân văn. Khi Bộ quy tắc được ban hành, các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị và cá nhân cần chung tay để các nội dung về ứng xử được lan tỏa trong đời sống và mỗi cá nhân thể hiện mình là người dùng mạng xã hội có trách nhiệm”, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình nhấn mạnh.

Thông tin về dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (Bộ VHTTDL) Nguyễn Thị Thanh Huyền cho biết, dự thảo lần hai của Bộ quy tắc ứng xử gồm 3 chương, 11 điều về định hướng hành vi ứng xử văn minh, xây dựng không gian mạng lành mạnh và nâng cao trách nhiệm của các cá nhân, người có ảnh hưởng trên không gian mạng (KOL, KOC) và các doanh nghiệp.

Đặc biệt, các điểm đáng chú ý của dự thảo là khuyến nghị người dùng cần tìm hiểu và tuân thủ các quy định pháp luật, quy tắc, tiêu chuẩn cộng đồng của các nền tảng số, mạng xã hội khi tham gia; không phát tán, chia sẻ tin giả, tin sai sự thật hoặc tin đồn chưa được xác minh và các thông tin vi phạm pháp luật khác; tuân thủ, tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ các sản phẩm số trên môi trường mạng...

Dự thảo cũng nêu rõ khái niệm người có ảnh hưởng trên không gian mạng và phạm vi điều chỉnh, bổ sung điều khoản đối với công ty truyền thông, báo chí.

Người có sức ảnh hưởng cần ứng xử có trách nhiệm

Đánh giá về sự cần thiết của việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm cho hay, Bộ quy tắc ứng xử được xây dựng trong bối cảnh Đảng, Nhà nước ta đã có những định hướng, chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ và văn hóa, con người Việt Nam.

Việt Nam đang thể hiện là một trong những quốc gia rất cởi mở trong việc chào đón các doanh nghiệp công nghệ, nền tảng mạng xã hội hoạt động tại nước ta. Tuy nhiên, bên cạnh gia tăng trải nghiệm cho người dùng thì hoạt động trên không gian mạng cũng phát sinh nhiều diễn biến phức tạp.

Song hành với các quy định của pháp luật thì việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng là cần thiết và được kỳ vọng sẽ tác động tích cực, trực tiếp tới khoảng 76 triệu người dùng mạng xã hội tại Việt Nam.

(Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương TRẦN THANH LÂM)

Trong đó, nổi bật là các Nghị quyết: Nghị quyết 57-NQ/ TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Đặc biệt, Bộ VHTTDL đang trong quá trình phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

“Với định hướng phát triển nêu trên, Việt Nam đang thể hiện là một trong những quốc gia rất cởi mở trong việc chào đón các doanh nghiệp công nghệ, nền tảng mạng xã hội hoạt động tại nước ta. Tuy nhiên, bên cạnh gia tăng trải nghiệm cho người dùng thì hoạt động trên không gian mạng cũng phát sinh nhiều diễn biến phức tạp. Song hành với các quy định của pháp luật thì việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng là cần thiết và được kỳ vọng sẽ tác động tích cực, trực tiếp tới khoảng 76 triệu người dùng mạng xã hội tại Việt Nam”, ông Trần Thanh Lâm nhấn mạnh.

Để Bộ quy tắc khi được ban hành có thể đi vào đời sống, nhận được sự đồng thuận và hưởng ứng của người dân, ông Trần Thanh Lâm bày tỏ mong muốn nội dung văn bản sẽ được hoàn thiện theo hướng gần gũi, dễ hiểu, dễ thực hiện, tránh sử dụng những thuật ngữ quá chuyên ngành. Ủng hộ việc cần sớm ban hành Bộ quy tắc ứng xử, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTTDL), NSND Nguyễn Xuân Bắc khẳng định, sau khi được ban hành, việc tuyên truyền, phổ biến rộng rãi Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng cần được đẩy mạnh để người dùng mạng hiểu và thực hiện nghiêm túc. Đây sẽ là yếu tố then chốt để phát huy hiệu quả của Bộ quy tắc. Không gian mạng chỉ thực sự lành mạnh khi mỗi người ý thức được trách nhiệm của mình trong phát ngôn và hành vi, để không còn những nạn nhân phải chịu tổn thương từ các cuộc tấn công ảo.

Cùng với đó, đại diện các doanh nghiệp như Meta, TikTok, YeaH1, Metub cũng bày tỏ sự đồng tình với các nội dung của Bộ quy tắc ứng xử. Ông Nguyễn Lâm Thanh (đại diện TikTok Việt Nam) đề xuất thêm, việc đưa Bộ quy tắc ứng xử vào thực tế cần tính đến yếu tố linh hoạt, phù hợp với đặc thù của môi trường số.

Đồng quan điểm, đại diện của Tập đoàn YeaH1, ông Phạm Anh Thi cho rằng, việc ban hành Bộ quy tắc là bước đi cần thiết để phát triển một không gian mạng an toàn và lành mạnh. Về đối tượng áp dụng, phía YeaH1 kiến nghị nên đưa người có sức ảnh hưởng vào thành nhóm đối tượng riêng, thay vì gộp vào cá nhân vì đây là nhóm người có khả năng định hình và dẫn dắt dư luận ở quy mô lớn. Điều này sẽ tạo cơ sở vững chắc để xây dựng các quy tắc ứng xử chuyên sâu, chi tiết và tương xứng hơn với tầm ảnh hưởng của họ, từ đó nâng cao hiệu quả điều chỉnh của Bộ quy tắc.

“Khi đã xác định người có ảnh hưởng là một nhóm đối tượng đặc thù, cơ quan có thẩm quyền cần những hướng dẫn cụ thể hơn. Thay vì chỉ nêu ra các khái niệm mang tính định tính như “trái với thuần phong mỹ tục”, chúng tôi đề xuất cụ thể hóa các hành vi “nên” và “không nên”. Điều này sẽ giúp các nhà sáng tạo nội dung, những người đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái số dễ dàng thấu hiểu và tự giác tuân thủ, góp phần lan tỏa những giá trị tích cực một cách hiệu quả nhất”, ông Thi chia sẻ

ĐÌNH TOÁN