Để năm học mới không còn những ồn ào 'lạm thu'

Thứ nhất, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vừa bắt đầu vận hành từ 1/7 và phần lớn các trường sẽ chuyển về UBND cấp xã quản lý. Thứ hai, quy định mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo về siết chặt dạy thêm, học thêm đã bắt đầu phát huy hiệu quả trên cả nước. Thứ ba, Bộ Chính trị đã quyết định miễn toàn bộ học phí cho HS từ mầm non đến hết THPT công lập trên phạm vi cả nước, bắt đầu từ tháng 9/2025. Thứ tư, tại một số địa phương như Hà Nội, từ năm học mới này, HS tiểu học sẽ được hỗ trợ bữa ăn bán trú.

Như vậy, từ năm học 2025 - 2026, phụ huynh sẽ bớt được một số khoản tiền như học phí; không còn phải lo lắng, băn khoăn về việc con mình có phải đi học thêm hay không; một số người sẽ không còn phải suy nghĩ trưa nay ở trường con mình ăn gì… Có thể nói, đây là những bước tiến lớn trong chính sách của Đảng và Nhà nước với công tác giáo dục, chăm lo cho thế hệ trẻ.

Tuy nhiên, trong thực tế, dù Nhà nước đã có các hỗ trợ, thì phụ huynh vẫn phải đóng một số khoản như tiền ăn (với các địa phương có hỗ trợ bữa ăn bán trú thì sẽ là số tiền chênh lệch thực chi trừ đi số tiền Nhà nước đã hỗ trợ), chăm sóc bán trú, học phẩm mầm non, nước uống… Đây là các khoản thu theo thỏa thuận giữa nhà trường và phụ huynh, hoặc theo Nghị quyết của HĐND địa phương.

Những năm trước đây, mỗi dịp đầu năm học, tình trạnh lạm thu có đôi khi xảy ra ở một số trường, một số địa phương. Với các chính sách mới hỗ trợ HS của Đảng và Nhà nước, sự quản lý chặt chẽ của chính quyền địa phương, thì tình trạng này từ năm học mới có thể sẽ giảm thiểu đáng kể. Tuy nhiên, như đã nói, khi HS đi học thì vẫn phát sinh một số khoản thu. Vì vậy, để hạn chế đến mức tối đa những ồn ào có thể xảy ra liên quan đến tình trạng đóng góp của HS, thì chúng ta cần nhìn nhận lại cho rõ vấn đề và nguyên tắc giải quyết.

Theo nhiều ý kiến, những năm trước đây, tại một số trường, một số khoản thu được ghi là “tự nguyện”, nhưng phụ huynh khó lòng từ chối như sơn sửa lớp học, mua sắm trang thiết bị dạy và học, mua máy lạnh… vì nếu từ chối thì e ngại “bị đánh giá”. Vì vậy, về phía các nhà trường, phải lấy ý kiến các phụ huynh, công khai các khoản đóng góp, để thuyết phục các phụ huynh; và có cơ chế để phụ huynh giám sát.

Về phía cơ quan chức năng, phải kịp thời vào cuộc kiểm tra xử lý nếu có tình trạng lạm thu. Về phía các phụ huynh, cũng phải nhìn nhận một thực tế là Nhà nước chưa đủ nguồn lực để bao cấp 100% tất cả các khoản cho HS; nên phụ huynh cần đóng góp một số khoản hợp lý để con em có điều kiện được học tốt nhất có thể. Đồng thời phụ huynh cũng cần tìm hiểu các quy định pháp luật, để nhận biết khoản thu nào đúng quy định, khoản nào là lạm thu; tránh việc khiếu tố sai. Khi cả nhà trường và cha mẹ HS đều chấp hành nghiêm các quy định pháp luật; đồng thuận, minh bạch, cùng góp công, góp sức; thì sẽ tạo được môi trường giáo dục lành mạnh, tránh những ồn ào không đáng có.

Nguyễn Duy Khương