Đề thi Ngữ văn lớp 10 của Hà Nội: Đổi mới nhưng gần gũi và vừa sức học sinh

Thí sinh Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 Hà Nội (Ảnh: THẾ ĐẠI)

Đề thi Ngữ văn Kỳ thi năm học 2025-2026 của Hà Nội giữ cấu trúc gồm 2 phần Đọc hiểu và Viết, giống với định dạng đề thi tham khảo được Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội công bố.

Các giáo viên nhận xét, đề thi năm nay có một số điểm mới. Theo cô Đinh Thị Hương, giáo viên Ngữ văn Tuyensinh247, đề thi chính thức vào 10 môn Ngữ văn năm nay có bước chuyển biến mạnh mẽ khi toàn bộ đề thi không lấy ngữ liệu trong sách giáo khoa.

Vào năm 2024, đề thi được chia thành 2 phần với thang điểm lần lượt là 6,5 và 3,5 điểm, thì năm nay, là 4,0 và 6,0 điểm cho hai phần tương ứng với yêu cầu cụ thể của phần Đọc hiểu: đọc văn bản thơ tự do và trả lời các câu hỏi liên quan: thể thơ, hình ảnh, nội dung, biện pháp tu từ …; phần Viết: đoạn văn nghị luận văn học phân tích khổ thơ và bài văn nghị luận xã hội về cách để tìm thấy niềm vui tuổi học trò.

Với cấu trúc đề như trên, theo cô Đinh Thị Hương, thí sinh vẫn tiếp tục được rèn luyện kỹ năng đọc hiểu ở phần I, nhưng sẽ tập trung nhiều hơn vào việc thể hiện cảm xúc, suy nghĩ và quan điểm cá nhân.

Ở phần II, đoạn văn nghị luận văn học giúp học sinh phân tích, cảm nhận được giá trị nội dung, nghệ thuật 5 câu thơ cuối. Theo giáo viên, bài văn nghị luận xã hội rất hay và ý nghĩa, vấn đề nghị luận xã hội được lựa chọn gần gũi với đời sống, giúp học sinh bày tỏ ý kiến và suy nghĩ của bản thân về những chủ đề thiết thực, phù hợp với lứa tuổi: “Làm thế nào để tìm thấy niềm vui tuổi học trò”.

“Đề thi vừa sức học sinh, không quá khó và có nội dung gần gũi, thời sự. Các câu hỏi phù hợp, cho phép học sinh được bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân. Sự phân hóa đề thi sẽ chủ yếu nằm trong phần viết đoạn văn, bài văn”, cô Đinh Thị Hương nhận xét.

Nội dung trích đoạn bài thơ “Hạnh phúc” của tác giả Giang Nam rất gần với cuộc sống học trò và gia đình, thể hiện ước mơ giản dị, niềm vui bình dị của mỗi người dân sau chiến tranh. Đặc biệt, trong thời điểm hiện nay, khi giá trị gia đình, của hạnh phúc giản đơn được đề cao trước những biến động xã hội, đề thi này càng có tính thời sự, ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Thạc sĩ Lê Minh Thư, Tổ trưởng chuyên môn tổ Ngữ văn, Trường THPT Hòa Bình - La Trobe - Hà Nội đánh giá đề Ngữ văn thi lớp 10 của Hà Nội năm nay bảo đảm phân loại được học sinh. Các câu hỏi với các mức độ nhận thức: nhận biết, thông hiểu, vận dụng trong 120 phút làm bài bảo đảm sự hợp lý, vừa sức, nhưng cũng yêu cầu học sinh cần làm chủ thời gian để đạt được kết quả tốt.

Ở phần Đọc hiểu, bên cạnh các yêu cầu quen thuộc, học sinh có thể nhanh chóng đưa ra đáp án, như: xác định thể thơ, ghi lại các từ ngữ, hình ảnh thể hiện mong ước của cha, thì câu 3 với yêu cầu cách hiểu về nội dung câu thơ kết hợp với hoàn cảnh sáng tác của bài thơ - là câu hỏi hay đánh giá khả năng phân tích, cảm nhận và cả khả năng liên hệ, suy luận của học sinh.

Phần nghị luận xã hội với nội dung “làm thế nào để luôn tìm thấy niềm vui của tuổi học trò” đặt ra vấn đề nghị luận thiết thực, gần gũi. Tuy nhiên, để đạt điểm cao cũng sẽ là thách thức với học sinh khi phải đưa ra giải pháp sao cho thực tiễn, phù hợp, thể hiện nhìn nhận sâu sắc, chân thành.

Theo giáo viên Ngữ văn Đinh Thị Hương, đề tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2025-2026 của Hà Nội bám sát kiến thức trong chương trình, bám sát chuẩn đầu ra của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, tránh tình trạng học vẹt, học tủ. Bên cạnh đó, đề thi còn đặc biệt chú trọng vào việc đánh giá mức độ hiểu biết, năng lực tiếp nhận và phản hồi của học sinh.

Nội dung các câu hỏi xoay quanh hệ thống kỹ năng đọc-viết, kết hợp yêu cầu phân tích, cảm thụ văn bản thơ - thể loại văn học giàu tính nghệ thuật, góp phần rèn luyện tư duy thẩm mỹ, khả năng cảm xúc và diễn đạt ngôn ngữ cho học sinh. Vấn đề nghị luận được lựa chọn không quá xa lạ mà gần gũi với thực tế, phù hợp với tâm lý, tình cảm và nhận thức của lứa tuổi học trò, đồng thời phản ánh được những chuyển biến trong tư duy, quan niệm của thế hệ trẻ trong bối cảnh xã hội hiện đại.

"Thông qua việc bày tỏ chính kiến và quan điểm cá nhân về các hiện tượng, sự việc hoặc giá trị đạo đức-xã hội, học sinh được rèn luyện khả năng lập luận, tư duy phản biện và kỹ năng trình bày ý kiến một cách thuyết phục, từ đó hình thành tư duy độc lập", giáo viên nhận xét.

THANH XUÂN