Để 'Trường học hạnh phúc' không chỉ là khẩu hiệu trong năm học mới

Bảo đảm an toàn trường học là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ngành Giáo dục trong năm học 2025-2026. Ảnh: Lê Nguyễn

Để hiện thực hóa điều này, việc bảo đảm an toàn trường học được đặt lên hàng đầu, từ phòng chống bạo lực học đường, tai nạn thương tích, đuối nước đến an toàn thực phẩm và sức khỏe tinh thần.

Nhiều nguy cơ vẫn hiện hữu

Thực trạng từ năm học 2024-2025 cho thấy nhiều nguy cơ mất an toàn vẫn hiện hữu, đòi hỏi sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt và đồng bộ của toàn xã hội.

Tỷ lệ học sinh biết bơi trên cả nước còn thấp. Ảnh: CTV

Theo đó, công tác bảo đảm an toàn trong nhà trường đã được các sở giáo dục và đào tạo triển khai nghiêm túc, đặc biệt trong các lĩnh vực như phòng, chống tai nạn thương tích, đuối nước, an toàn thực phẩm và sức khỏe học sinh.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã cung cấp các tài liệu hướng dẫn lồng ghép vào chương trình giáo dục phù hợp từng cấp học. Các địa phương đẩy mạnh tập huấn giáo viên dạy bơi, với 100% sở giáo dục và đào tạo cử giáo viên cốt cán tham gia các lớp tập huấn do Bộ tổ chức. Tuy vậy, tỷ lệ học sinh biết bơi chỉ đạt 33,75%. Cũng mới chỉ có khoảng 8,6% trường học có bể bơi - một con số quá thấp so với nhu cầu thực tế.

Với việc bảo đảm dinh dưỡng và vệ sinh an toàn thực phẩm bữa ăn học đường, nhiều trường áp dụng phần mềm cân bằng dinh dưỡng, chú trọng bữa ăn bán trú.

Tuy nhiên, vẫn xảy ra 3 vụ ngộ độc thực phẩm trong 5 tháng đầu năm 2025, ảnh hưởng đến 58 học sinh, nguyên nhân chủ yếu là suất ăn ngoài hoặc thực phẩm không bảo đảm quanh cổng trường. Công tác quản lý và giám sát bữa ăn bán trú còn nhiều khó khăn do thiếu tiêu chuẩn cụ thể.

Việc phòng, chống bạo lực học đường ghi nhận nhiều nỗ lực với kết quả bước đầu khả quan. Số vụ việc bạo lực học đường giảm 20,6% so với năm học 2022-2023, số học sinh liên quan giảm 24,2%. Tuy vậy, tình trạng bắt nạt trên môi trường mạng lại tăng với 28 trường hợp được ghi nhận chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, con số thực tế được dự báo còn cao hơn do tính chất khó phát hiện và can thiệp.

Tai nạn giao thông liên quan học sinh, sinh viên vẫn là vấn đề lớn. Theo thống kê từ Bộ Công an, trong vòng một năm từ 21-12-2023 đến 21-12-2024 đã xảy ra hơn 4.100 vụ tai nạn giao thông liên quan đến lứa tuổi học sinh, chiếm gần 17,5% tổng số vụ toàn quốc.

Nhiều học sinh vi phạm luật giao thông như không đội mũ bảo hiểm, điều khiển xe khi chưa đủ tuổi, vượt đèn đỏ... Việc thay đổi hành vi chưa thực sự bền vững, đòi hỏi phải tiếp tục đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường.

Ngoài ra, tình trạng học sinh sử dụng thuốc lá điện tử và ma túy cũng gây lo ngại. Tỷ lệ học sinh 13-15 tuổi từng sử dụng thuốc lá điện tử tăng gấp đôi trong một năm (từ 3,5% lên 8%), đặc biệt tỷ lệ nữ sinh sử dụng ngày càng tăng. Nguyên nhân được xác định do sự dễ dàng tiếp cận các sản phẩm qua mạng xã hội và các cửa hàng gần trường học.

Chìa khóa giảm bạo lực

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, môi trường học đường không còn là một không gian khép kín, biệt lập với xã hội. Những bức tường ngăn cách truyền thống đang mờ nhạt dần dưới tác động của mạng xã hội và truyền thông hiện đại. Vì vậy, công tác bảo đảm an toàn trong trường học phải được tiếp cận toàn diện và thực chất, với sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng.

Ngành Giáo dục Hà Nội phát động thi đua xây dựng "Trường học hạnh phúc". Ảnh: Lê Nguyễn

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, muốn trẻ em không còn bạo lực với nhau thì trước tiên, xã hội người lớn phải là tấm gương. Theo số liệu của ngành, 70% học sinh có hành vi bạo lực xuất phát từ hoàn cảnh gia đình đặc biệt - bố mẹ ly hôn, bạo lực gia đình hoặc thiếu sự quan tâm. Do đó, giáo dục đạo đức không thể chỉ dừng lại trong lớp học, mà cần được vun đắp từ trong mỗi mái nhà.

Về phía ngành Giáo dục, các giải pháp chính được triển khai gồm: Hoàn thiện hệ thống pháp lý bảo đảm an toàn trường học; xây dựng bộ tiêu chí trường học an toàn, không bạo lực, không thuốc lá; tăng cường giáo dục kỹ năng sống, giáo dục ứng xử văn minh và tổ chức hiệu quả công tác tư vấn tâm lý học đường. Các cơ sở giáo dục được yêu cầu xây dựng môi trường “nói không với bắt nạt”, phát hiện sớm các hành vi lệch chuẩn và can thiệp kịp thời.

Em Nguyễn Thùy Dương, học sinh lớp 11 Trường Trung học phổ thông Cao Bá Quát chia sẻ: “Em từng được biết có bạn hay bị trêu chọc mà không dám nói với ai. Nếu có giáo viên tư vấn chuyên trách và lớp học kỹ năng ứng xử từ sớm, chắc các bạn sẽ tự tin lên tiếng hơn.” Ý kiến này cho thấy nhu cầu cấp thiết về hỗ trợ tâm lý học đường trong thực tế.

Năm học 2025-2026, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ đẩy mạnh phối hợp với các bộ, ngành để gỡ bỏ nội dung độc hại, phim ảnh phản cảm, các trào lưu nguy hiểm trên mạng xã hội, đồng thời tăng cường giáo dục pháp luật, an toàn giao thông, phòng chống tệ nạn.

Ngành Giáo dục cũng chú trọng phát triển thể chất và kỹ năng sinh tồn cho học sinh thông qua các hoạt động thể thao học đường, đặc biệt ưu tiên dạy bơi, võ thuật, các câu lạc bộ kỹ năng; kiểm soát chất lượng bữa ăn, phòng chống ngộ độc thực phẩm được giao nhiệm vụ cụ thể cho các trường học, với sự giám sát của ban phụ huynh.

Học sinh Thủ đô tham gia tọa đàm về "Trường học hạnh phúc". Ảnh: Lê Nguyễn

Chị Nguyễn Thị Minh Hương, phụ huynh học sinh Tiểu học Quang Trung (phường Cửa Nam) bày tỏ: "Ngoài việc phối hợp chặt chẽ với giáo viên, chúng tôi cũng thấy trách nhiệm cần chủ động hơn trong việc dạy con kỹ năng sống, kỹ năng tự bảo vệ và sử dụng mạng xã hội an toàn. Chúng tôi mong nhà trường thường xuyên cập nhật thông tin và tạo diễn đàn để phụ huynh cùng tham gia".

Một hướng đi mới của ngành Giáo dục trong năm học 2025-2026 là ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý an toàn trường học thông qua bản đồ số cảnh báo nguy cơ và kết nối chuyên gia khi xảy ra khủng hoảng. Ngành Giáo dục cũng sẽ nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên, nhân viên y tế trường học, củng cố hệ thống hỗ trợ học sinh không chỉ về học thuật mà cả tâm lý và sức khỏe.

Thống Nhất