Để văn hóa trở thành thương hiệu, là 'hộ chiếu mềm' của tỉnh Quảng Ninh trên bản đồ hội nhập

Khách quốc tế du lịch tại Quảng Ninh. (Nguồn: BQN)

Quảng Ninh là vùng đất hội tụ và giao thoa của nhiều giá trị văn hóa đặc trưng: Văn hóa biển, văn hóa Phật giáo Trúc Lâm, văn hóa công nhân mỏ, cùng bản sắc đa dạng của các dân tộc thiểu số.

Ghi nhớ lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”, trong kháng chiến cũng như trong thời kỳ hội nhập, văn hóa Quảng Ninh với truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm” chính là nền tảng tinh thần, nguồn nội lực trong tiến trình phát triển toàn diện của tỉnh.

Tự hào về văn hóa biển - than phong phú, giàu bản sắc

Trong suốt 80 năm qua, ngành Văn hóa Việt Nam nói chung và ngành Văn hóa Quảng Ninh nói riêng luôn đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng của dân tộc, gắn bó mật thiết với sự phát triển của tỉnh.

Văn hóa đã khẳng định vai trò là nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực nội sinh quan trọng, góp phần giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống, lan tỏa những giá trị nhân văn tốt đẹp, cổ vũ toàn dân vượt qua khó khăn, thử thách, kiến thiết đất nước trong hòa bình, đổi mới và hội nhập.

Ngay từ khi thành lập, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định vị trí đặc biệt của văn hóa, coi văn hóa là “mặt trận” và những người làm văn hóa là “chiến sĩ”. Cùng với đó, Đảng luôn đặt trọng tâm xây dựng “văn hóa trong Đảng”, văn hóa trong hệ thống chính trị, văn hóa công vụ, văn hóa doanh nghiệp và văn hóa pháp quyền, coi đây là nền tảng để kiến tạo xã hội phát triển bền vững.

Tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa (28/8/1945-28/8/2025) diễn ra ngày 27/8, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Hạnh nhấn mạnh, trong nhiều năm qua, ngành Văn hóa tỉnh Quảng Ninh đã đạt được những thành tựu quan trọng.

Công tác tham mưu, hoàn thiện cơ chế, chính sách, quy hoạch và đề án phát triển văn hóa gắn với du lịch được triển khai đồng bộ. Hệ thống thiết chế văn hóa từ tỉnh đến cơ sở được quan tâm đầu tư; công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa luôn được chú trọng.

Hàng loạt di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của tỉnh đã được kiểm kê, lập hồ sơ, xếp hạng và vinh danh. Đặc biệt, Nghi lễ Then của người Tày, Nùng, Thái đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh tặng hoa chúc mừng 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa (28/8/1945-28/8/2025). (Nguồn: BQN)

Mới đây, ngày 12/7/2025, quần thể Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc tiếp tục được UNESCO công nhận là Di sản thế giới tại kỳ họp thứ 47, trở thành di sản thế giới thứ 2 của Quảng Ninh và thứ 9 của cả nước. Đây là niềm tự hào to lớn không chỉ của nhân dân Quảng Ninh mà còn của cả dân tộc Việt Nam.

Chưa dừng ở đó, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được triển khai sâu rộng, đem lại kết quả thiết thực: 96% gia đình đạt chuẩn văn hóa, 97,9% thôn, khu đạt chuẩn; 99% thôn, khu có nhà văn hóa; phong trào thể dục thể thao quần chúng phát triển mạnh mẽ, góp phần nâng cao sức khỏe, chỉ số hạnh phúc và chất lượng cuộc sống của nhân dân.

Ngoài ra, công nghiệp văn hóa và du lịch văn hóa bước đầu hình thành và phát triển, với nhiều sản phẩm sáng tạo gắn với di sản, các lễ hội, sự kiện nghệ thuật tầm khu vực, quốc gia và quốc tế.

Giai đoạn 2020-2025, Quảng Ninh đón khoảng 80 triệu lượt khách, trong đó có 10 triệu lượt khách quốc tế, tổng thu du lịch đạt trên 160.000 tỷ đồng, đóng góp Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) du lịch hằng năm từ 5,6-9,64%, đưa Quảng Ninh trở thành một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về du lịch.

Trong khi đó, theo ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh, hệ thống thiết chế văn hóa trên địa bàn tỉnh được quan tâm đầu tư hiện đại, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân.

Tiêu biểu là Bảo tàng Quảng Ninh - một công trình mang tính biểu tượng, đã trở thành điểm đến hấp dẫn, góp phần quan trọng trong việc giáo dục truyền thống, nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị lịch sử, văn hóa.

Phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở được triển khai đồng bộ, hiệu quả, đưa văn hóa về với người dân, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, góp phần giữ gìn bản sắc và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực địa phương.

Ông Nguyễn Việt Dũng bày tỏ: “Hành trình 80 năm đủ dài, đủ gian truân nhưng cũng đủ vinh quang, rực rỡ, bởi đó là kết quả của sự nỗ lực, tâm huyết, quá trình lao động bền bỉ, sáng tạo và cả những hy sinh thầm lặng của các thế hệ 'chiến sĩ văn hóa'...

Chính vì vậy, hành trình 80 năm qua không chỉ là dòng chảy của phát triển, mà còn là hành trình của lòng biết ơn sâu sắc đối với những thế hệ đã gieo hạt mầm đầu tiên, thắp lên ngọn lửa văn hóa để hôm nay chúng ta có quyền tự hào về văn hóa biển - than phong phú, giàu bản sắc”.

Chùa Đồng tọa lạc trên đỉnh núi Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh. (Ảnh: Khắc Hường)

Nhà thơ Trần Nhuận Minh, nguyên Ủy viên Hội đồng Thơ, Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh cho rằng, trong tất cả những giá trị mà Quảng Ninh có được thì một giá trị rất quan trọng chính là giá trị văn hóa, văn nghệ, bằng các tác phẩm thơ văn, tiểu thuyết.

Ông cho rằng, thơ và âm nhạc đã đem những hình ảnh đẹp nhất của Quảng Ninh, của con người và của những chặng đường phát triển lịch sử của chúng ta đến với bạn đọc, với nhân dân trong nước và thậm chí trong một số trường hợp, đến với nhiều quốc gia trên thế giới.

Gắn kết, gìn giữ di sản văn hóa, "đánh thức" tiềm năng du lịch

Trong bối cảnh đổi mới và hội nhập, ngành Văn hóa Quảng Ninh cần tiếp tục bám sát chủ trương, định hướng của Trung ương và của tỉnh; phát huy truyền thống đoàn kết, kỷ cương, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Hạnh nêu rõ 5 nhóm giải pháp trọng tâm: Một là, triển khai hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 17-NQ/TU ngày 30/10/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh.

Hai là, đẩy mạnh bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, đặc biệt là vịnh Hạ Long và quần thể Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc, coi đây là nguồn lực phát triển công nghiệp văn hóa và du lịch, phấn đấu đến năm 2030 đón trên 28 triệu lượt khách, trong đó có 9 triệu khách quốc tế.

Ba là, phát triển mạnh mẽ công nghiệp văn hóa gắn với chuyển đổi số, hình thành các không gian sáng tạo, phát triển kinh tế đêm, tổ chức các sự kiện mang thương hiệu Quảng Ninh.

Ngành Văn hóa Quảng Ninh tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, kỷ cương, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. (Nguồn: Vietnamnet)

Bốn là, chú trọng xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của nhân dân.

Năm là, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ văn hóa có bản lĩnh chính trị, chuyên môn sâu, tư duy sáng tạo, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Với quan điểm xuyên suốt “Văn hóa là nền tảng - Thông tin là mạch dẫn - Thể thao là sức mạnh - Du lịch là nhịp cầu kết nối”, ngành Văn hóa Quảng Ninh xác định tiếp tục tập trung đổi mới tư duy, lấy con người là trung tâm. Địa phương tập trung xây dựng con người Quảng Ninh “Bản lĩnh, Tự cường, Kỷ cương, Đoàn kết, Nghĩa tình, Hào sảng, Sáng tạo, Văn minh”.

Song song với đó, tỉnh sẽ gắn kết, gìn giữ di sản văn hóa dân tộc với "đánh thức" tiềm năng du lịch, tập trung mọi nguồn lực để đầu tư xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa thể thao, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, phục vụ tổ chức các sự kiện quy mô quốc gia, quốc tế; phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, để văn hóa trở thành thương hiệu, là “hộ chiếu mềm” của tỉnh trên bản đồ hội nhập.

Qua đó, góp phần vào mục tiêu xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ - công nghiệp hiện đại, trung tâm du lịch quốc tế.

Với truyền thống 80 năm xây dựng và trưởng thành, cùng quyết tâm, trí tuệ của toàn ngành, sự đồng hành của hệ thống chính trị, doanh nghiệp và nhân dân, ngành Văn hóa tỉnh Quảng Ninh sẽ tiếp tục gặt hái nhiều thành tựu mới, góp phần xây dựng Quảng Ninh ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.

Gia Thành