Đề xuất cử chuyên gia sang Mỹ, Nhật Bản, Nga… học về điện hạt nhân

Ngày 29-7, tại Hà Nội, Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn "Công nghệ Năng lượng trong kỷ nguyên mới".

TS Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nói về phát triển điện hạt nhân

Theo Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng của Việt Nam dự kiến tăng 8 - 10% mỗi năm trong thập kỷ tới. Các nguồn năng lượng sơ cấp như thủy điện, than đá và dầu khí đang dần cạn kiệt, khiến Việt Nam phải phụ thuộc vào nhập khẩu từ năm 2015. Trong khi đó, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu gây ra, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 3,2% GDP hàng năm.

TS Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hiệp hội Tự động hóa Việt Nam, nêu kinh nghiệm quốc tế cho thấy tốc độ tăng trưởng ngành điện phải đạt gần gấp đôi tăng trưởng GDP của một quốc gia. Từ nay đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng 2 con số, ngành điện không thể tăng trưởng 10% mà đáp ứng được nhu cầu.

Theo đó, việc phát triển điện hạt nhân là cần thiết. Tuy nhiên, TS Nguyễn Quân cho rằng yếu tố con người, hay nói cách khác là nguồn nhân lực rất quan trọng. Một khi chúng ta có đội ngũ chuyên gia đủ trình độ để vận hành công nghệ thì mới thực sự bắt tay vào dự án điện hạt nhân.

Nguyên Bộ trưởng Nguyễn Quân nhớ lại thời kỳ 2011-2012, đội ngũ nhân lực về điện hạt nhân khá tốt với nhiều chuyên gia, cán bộ kỹ thuật, có đủ năng lực vận hành, nhưng khi dự án dừng lại, mọi hoạt động về đào tạo bị gián đoạn.

Nhân lực là yếu tố quan trọng trong phát triển điện hạt nhân

Hiện nay, Việt Nam đặt mục tiêu phát triển dự án điện hạt nhân trở lại, TS Nguyễn Quân lưu ý cần quan tâm tới yếu tố con người, thông qua xây dựng đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ, gửi chuyên gia tới các quốc gia có kinh nghiệm như: Mỹ, Nhật, Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc… để học kinh nghiệm, vận hành công nghệ mới khi xây dựng dự án điện hạt nhân.

Theo TS Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường.

TS Tạ Đình Thi đề xuất một số trọng tâm cần bàn thảo về phát triển năng lượng tái tạo như: Tập trung vào điện gió (trên bờ, gần bờ, ngoài khơi), điện mặt trời (đặc biệt là điện mái nhà), và điện sinh khối; thu hút đầu tư tư nhân và quốc tế thông qua cơ chế ưu đãi, minh bạch.

Về công nghệ năng lượng tương lai, đó là nghiên cứu ứng dụng hydro xanh, amoniac xanh, lưu trữ năng lượng (pin, thủy điện tích năng), và công nghệ thu giữ carbon (CCS). Cùng với đó, hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng AI và chuyển đổi số để tích hợp hiệu quả năng lượng tái tạo. Về hoàn thiện thể chế, cần tháo gỡ "điểm nghẽn" trong cơ chế giá điện, ưu đãi đầu tư, và tài chính xanh.

Thùy Linh