Đề xuất miễn trừ thuế tối thiểu toàn cầu cho dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ

Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 107/2023/QH15 (liên quan đến thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung (QDMTT theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu) sẽ được trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 10 vào tháng 10/2025, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý rộng rãi cho dự thảo.

Theo báo cáo của bộ này, trong quá trình triển khai Nghị quyết số 107/2023/QH15, phát sinh một số vướng mắc liên quan đến việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu đối với các dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ (GGU).

Tổng số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung có thể phát sinh đối với 6 dự án BOT điện là 425,83 triệu USD. Trong đó có Dự án Duyên Hải 2 chưa có số liệu đánh giá tác động.

Theo đó, trong giai đoạn từ năm 2005 đến năm 2015, nhu cầu phát triển nguồn điện ở Việt Nam tăng cao trong khi nguồn lực nhà nước còn nhiều hạn chế. Bởi vậy, Chính phủ chủ trương thu hút đầu tư tư nhân, đặc biệt là nhà đầu tư 100% vốn nước ngoài phát triển các dự án nhà máy điện theo hình thức hợp đồng xây dựng – kinh doanh – chuyển giao (BOT).

Các dự án BOT điện đều được Chính phủ cam kết ổn định chính sách. Cam kết này thể hiện nhằm bảo đảm thống nhất trong các hợp đồng đã ký, khả năng trả nợ vay thanh toán số vốn vay đầu tư. Một trong những nội dung trọng yếu là điều khoản liên quan đến việc bồi thường thiệt hại tài chính cho nhà đầu tư trong trường hợp hợp đồng bị ảnh hưởng bất lợi bởi việc pháp luật hoặc chính sách của Nhà nước làm ảnh hưởng tiêu cực đến dòng tiền, khả năng thu hồi vốn và hiệu quả tài chính của dự án.

Việc thực hiện theo QDMTT theo Nghị quyết số 107/2023/QH15 sẽ dẫn đến phát sinh nghĩa vụ thuế bổ sung đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, bao gồm cả các công ty BOT trong lĩnh vực điện lực, từ đó làm giảm dòng tiền và tỷ suất hoàn vốn. Trường hợp không có biện pháp khắc phục thì sẽ có thể bị coi là “Sự kiện Chính phủ” theo hợp đồng BOT dẫn đến nghĩa vụ bồi thường.

Theo đánh giá sơ bộ từ các cơ quan, thiệt hại tài chính do tác động của việc áp dụng QDMTT đối với các dự án BOT điện được ước tính như sau:

Dự án Mông Dương 2: Khoảng 14,4 triệu USD (đến năm 2040); Dự án Vĩnh Tân 1: Khoảng 65 triệu USD (đến năm 2043); Dự án Nghi Sơn 2: Khoảng 189,53 triệu USD (đến năm 2047); Dự án Vân Phong 1: Khoảng 110 triệu USD (đến năm 2049); Dự án Vũng Áng 2: Khoảng 52,9 triệu USD (từ năm 2033 – 2040) và Dự án Hải Dương: Khoảng 94 triệu USD.

Như vậy, tổng số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung có thể phát sinh đối với 6 dự án BOT điện nêu trên là 425,83 triệu USD (trong đó có Dự án Duyên Hải 2 chưa có số liệu đánh giá tác động).

Tại tờ trình, Bộ Tài chính cho biết các doanh nghiệp kê trên đề xuất phương án xử lý, bao gồm việc xem xét áp dụng điều khoản "Thay đôi Luật Bất lợi" trong Hợp đông BOT để yêu cầu bồi hoàn thiệt hại, bao gồm: (i) Điều chỉnh giá điện theo hợp đồng mua bán điện (PPA) và (ii) gia hạn thời gian vận hành dự án.

Tuy nhiên, đối với phương án (i) điều chỉnh giá điện theo hợp đông mua bán điện sẽ làm tăng giá điện đầu ra, ảnh hưởng đên ôn định kinh tê vĩ mô và đặc biệt là an ninh năng lượng quốc gia.

Đối với phương án (ii) gia hạn thời gian vận hành dự án thì khó khả thi do liên quan đến các hợp đồng dự án BOT đã ký về đất đai, hạ tầng, tài chính, nhiên liệu. Đồng thời, việc kéo dài thời gian của các dự án điện cũng ảnh hưởng đên Quy hoạch điện quốc gia của Việt Nam và cam kết của Trung Quốc về việc ngừng tài trợ các dự án nhiệt điện than mới ở nước ngoài.

Do đó, Bộ Tài chính tham mưu Chính phủ báo cáo Quốc hội cho phép miễn trừ áp dụng Nghị quyết 107/2023/QH15 đối với các dự án BOT nhà máy điện hoặc bổ sung các cơ chế miễn trừ phù hợp.

Bổ sung khoản 10 Điều 4

Số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa (QDMTT) được xác định bằng 0 trong năm tài chính đối với các doanh nghiệp thực hiện dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ (GGU).

Trường hợp doanh nghiệp BOT điện có GGU là đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có nhiều hơn một đơn vị hợp thành tại Việt Nam, thì số thuế bổ sung tối thiểu nội địa của doanh nghiệp này được phân bổ theo tiêu chuẩn thu nhập từ số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn của tập đoàn đa quốc gia.

Sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 8

Trường hợp người nộp thuế theo Nghị quyết này có đề nghị được bảo đảm ưu đãi đầu tư thì giao Chính phủ xem xét, giải quyết theo quy định của pháp luật về đầu tư, và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi quyết định.

Điều khoản thi hành

Nghị quyết sửa đổi, bổ sung có hiệu lực từ ngày ký và áp dụng từ năm tài chính 2024.

(Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 107/2023/QH15 ngày 29 tháng 11 năm 2023 của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.)

Tại tờ trình, Bộ Tài chính cho biết việc áp dụng QDMTT với các dự án BOT nhà máy điện có thể khiến Chính phủ Việt Nam phải bồi thường cho nhà đầu tư một khoản vượt quá số thuế đã thu.

Nếu không thu QDMTT, Việt Nam vẫn tuân thủ hướng dẫn của OECD đối với những trường hợp đã có ràng buộc pháp lý từ Tài liệu bảo lãnh Chính phủ trước năm 2021.

Miễn trừ QDMTT cho các dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ sẽ giúp tránh việc tăng chi phí hoạt động, từ đó không gây áp lực lên giá điện đầu ra.

Việc tuân thủ các cam kết bảo lãnh Chính phủ góp phần giữ ổn định lòng tin của nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong các lĩnh vực hạ tầng thiết yếu và năng lượng.