Đề xuất mô hình tổ hợp báo chí của địa phương và những nguồn thu mới của cơ quan báo chí

Bộ Tư pháp đang thẩm định hồ sơ dự án Luật Báo chí sửa đổi do Bộ VH-TT&DL – cơ quan soạn thảo trình.

Một nội dung đáng chú ý, dự thảo đề xuất quy định các nguyên tắc về mô hình hoạt động, kinh tế báo chí, mở rộng không gian hoạt động của báo chí để kiến tạo, đột phá phát triển báo chí trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Đề xuất hoạt động của báo chí trên không gian mạng

Tại dự luật lần này, cơ quan soạn thảo đã bổ sung hai khái niệm quan trọng về báo chí.

Cụ thể, tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện- đây là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, doanh nghiệp trực thuộc hoặc góp vốn tại doanh nghiệp. Những cơ quan này có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội, được có cơ chế đặc thù về tài chính, lao động, tiền lương như doanh nghiệp.

Khái niệm thứ hai là tổ hợp báo chí của địa phương – là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí địa phương có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội tại địa phương.

Các đại biểu tham dự Hội báo toàn quốc hồi tháng 3-2024 tại TP.HCM.

Đối tượng hoạt động theo mô hình tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện phù hợp với Quy hoạch phát triển mạng lưới cơ sở báo chí, phát thanh, truyền hình, thông tin điện tử, cơ sở xuất bản được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

“Chính phủ sẽ quy định chi tiết cơ chế đặc thù tài chính, lao động, tiền lương của hai tổ hợp báo chí này” – dự thảo của Bộ VH-TT&DL nêu rõ.

Dự thảo cũng bổ sung quy định về hoạt động của cơ quan báo chí trên không gian mạng. Theo đó, hoạt động trên không gian mạng của cơ quan báo chí phải tuân thủ quy định pháp luật về báo chí, về an ninh mạng, quy định về tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí và phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Cơ quan báo chí thực hiện đăng ký/thông báo với cơ quan quản lý nhà nước về báo chí khi mở các kênh nội dung trên không gian mạng. Ngoài ra, cơ quan soạn thảo còn bổ sung khái niệm Kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết đầu tư và đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ đối với nền tảng số quốc gia cho báo chí; nền tảng số báo chí ngoài đăng, phát nội dung báo chí còn được tích hợp hoạt động dịch vụ trực tuyến theo quy định.

Cơ quan báo chí cũng sẽ được phép liên kết sản xuất nội dung trong các lĩnh vực trừ thời sự, chính trị, để tạo điều kiện cho cơ quan báo chí khai thác các giá trị từ hoạt động liên kết phục vụ phát triển báo chí, đồng thời đảm bảo định hướng trong thông tin thời sự, chính trị. Nội dung này cũng được Chính phủ quy định chi tiết.

Dự thảo Luật còn bổ sung quy định đầy đủ các phương thức Nhà nước giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu để báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị, an ninh, quốc tin tuyên truyền về tình trạng khẩn cấp, thông tin đối ngoại, truyền thông chính sách… và các nhiệm vụ trọng yếu khác.

Đặc biệt, cơ quan soạn thảo đã bổ sung quy định về nguồn thu mới của cơ quan báo chí. Những nguồn thu này bao gồm thu từ lợi nhuận phần vốn góp trong các doanh nghiệp; thu từ thực hiện các nội dung cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu; thu từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học để có kinh phí phản biện, hoàn thiện, nâng cao chất lượng bài viết.

Quản lý chặt chẽ hoạt động phóng viên thường trú, văn phòng đại diện

Tại dự thảo lần này, Bộ VH-TT&DL đã sửa đổi, bổ sung khái niệm báo chí, trong đó xác định loại hình báo chí gồm báo chí in, báo chí điện tử, báo chí nói, báo chí hình, kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng. Đồng thời phân định rõ loại hình báo chí in gồm báo in và tạp chí in; loại hình báo chí điện tử gồm báo điện tử và tạp chí điện tử.

Để phân biệt rõ báo, tạp chí, chống “báo hóa” tạp chí, dự luật cũng bổ sung khái niệm tạp chí. Cụ thể, tạp chí là sản phẩm báo chí đăng tải tin, bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành, trao đổi, hướng dẫn nghiệp vụ theo tôn chỉ, mục đích quy định trong giấy phép. Tạp chí chỉ cập nhật tin tức, sự kiện về hoạt động của cơ quan chủ quản, bao gồm tạp chí in và tạp chí điện tử.

Với trang thông tin điện tử tổng hợp, cơ quan soạn thảo nêu rõ đây không phải là sản phẩm thông tin có tính chất báo chí.

Đáng chú ý, dự thảo Luật Báo chí bổ sung 2 hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến hoạt động trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội; hoạt động thông tin đối ngoại.

Cụ thể, cấm tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng xã hội, trang thông tin điện tử tổng hợp tự sản xuất và đăng, phát tin, bài như cơ quan báo chí. Thông tin ảnh hưởng tiêu cực đến vị thế, uy tín, hình ảnh Việt Nam; gây phương hại đến quan hệ đối ngoại, hợp tác quốc tế giữa Việt Nam và các nước, các đối tác.

Hội Nhà báo Việt Nam được bổ sung chức năng giám sát, kiểm tra kết luận hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; xử lý vi phạm đối với hội viên vi phạm đạo đức nghề nghiệp; kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý đối với vi phạm đạo đức của người làm báo.

Một nội dung quan trọng khác được bổ sung tại dự luật là quy định về lãnh đạo cơ quan báo chí để thể chế hóa quy định của Đảng về bổ nhiệm, miễn nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí; Chính phủ được giao quy định tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí.

Bộ VH-TT&DL khẳng định những điểm mới, đột phá trong dự thảo Luật lần này đã thể chế hóa đầy đủ tinh thần bốn Nghị quyết mang tính đột phá của Bộ Chính trị trong thời gian gần đây (Nghị quyết 57, 59, 66 và 68). “Đáng chú ý là đã có quy định nhằm tăng cường quản lý tạp chí, không để “báo hóa” tạp chí, quản lý chặt chẽ hoạt động của phóng viên, nhất là văn phòng đại diện và phóng viên thường trú, hạn chế tình trạng báo chí nhũng nhiễu doanh nghiệp” – Bộ VH-TT&DL nhấn mạnh.

NGUYỄN THẢO