Đề xuất thêm lợi ích cho người có đất bị thu hồi

Mở rộng đối tượng hưởng tạm cư

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường quá trình triển khai Luật Đất đai 2024 gặp một thực tế, chính sách tạm cư hiện chỉ áp dụng đối với người dân có đất ở bị thu hồi để xây dựng khu đô thị.

Mở rộng thêm đối tượng tạm cư, tạo cơ chế thông thoáng cho hoạt động thu hồi đất phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng (Ảnh minh họa).

Trong khi đó, nhiều trường hợp bị thu hồi đất để thực hiện dự án đầu tư công khẩn cấp, các tuyến công trình trọng điểm hoặc các dự án tái định cư tại chỗ không thuộc khu đô thị lại không có cơ chế bố trí tạm cư. Những người này, dù đủ điều kiện được bồi thường, vẫn buộc phải tự xoay xở nơi ở tạm trong thời gian chờ bố trí tái định cư.

Để tạm thời giải quyết tháo gỡ các vướng mắc về bố trí tạm cư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường dự thảo nghị quyết của Chính phủ quy định về chính sách tạm cư để xử lý khó khăn, vướng mắc khi Nhà nước thu hồi đất.

Nội dung quy định rõ, người có đất ở bị thu hồi thuộc các dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án bố trí tái định cư theo tuyến công trình chính hoặc tái định cư tại chỗ (ngoài khu đô thị) sẽ được bố trí vào nhà tạm hoặc được hỗ trợ tiền thuê nhà trong thời gian chờ tái định cư.

Dự thảo cho phép UBND cấp tỉnh quy định cụ thể thời gian và mức hỗ trợ tạm cư, đồng thời ban hành cơ chế thưởng cho người bàn giao đất sớm. Trong trường hợp địa phương chưa ban hành quy định, UBND cấp xã được quyền quyết định biện pháp hỗ trợ khác theo Điều 108 Luật Đất đai 2024, đảm bảo người bị thu hồi đất có chỗ ở tạm và tiến độ dự án được duy trì.

Hoàn thành tạm cư trước khi thu hồi đất

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khoản 3 Điều 80 Luật Đất đai quy định: "Điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư theo quy định của Luật này". Thực hiện quy định trên, để ban hành quyết định thu hồi đất, các địa phương phải chuẩn bị tốt các dự án tái định cư.

Tuy nhiên, trên thực tế, do yêu cầu tiến độ thu hồi đất để thực hiện dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án tái định cư tại chỗ, dự án thực hiện bố trí tái định cư theo tuyến công trình chính thì chưa thể có khu tái định cư để bố trí cho người có đất thu hồi. Do đó, bổ sung quy định này để giải quyết khoảng trống pháp lý trong tổ chức thực hiện, giảm chi phí tuân thủ, thuận lợi, rút ngắn thời gian thu hồi đất, bảo đảm quyền lợi cho người sử dụng đất, phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền theo phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, quy định này sẽ đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giảm gánh nặng chi phí tuân thủ, bảo đảm quyền lợi cho người sử dụng đất; giải pháp này không có tác động tiêu cực. Vấn đề trên đã dẫn đến vướng mắc lớn trong công tác giải phóng mặt bằng ở nhiều địa phương.

Nguyễn Hùng