Đề xuất xây dựng 1 tổng đài cấp cứu quốc gia thay 113, 114, 115

Bộ Y tế và Bộ Công an thống nhất đề xuất xây dựng tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số duy nhất, thay thế cho các số khẩn cấp hiện nay như 113, 114, 115.

Theo Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Bộ Y tế đang dự thảo Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 và gửi xin ý kiến các đơn vị liên quan.

Trong dự thảo, Bộ Y tế nhấn mạnh cấp cứu ngoại viện có vai trò đặc biệt trong việc bảo vệ tính mạng và sức khỏe người dân ngay tại cộng đồng hoặc hiện trường tai nạn. Việc can thiệp kịp thời giúp cứu sống bệnh nhân trong giai đoạn “thời gian vàng”, giảm tỷ lệ tử vong và biến chứng nặng về thần kinh, tim mạch, hô hấp, đồng thời duy trì chức năng sống trước khi bệnh nhân được đưa đến bệnh viện là rất quan trọng.

Cấp cứu ngoại viện cũng góp phần quan trọng trong ứng phó thảm họa, tai nạn hàng loạt như tai nạn giao thông nghiêm trọng, cháy nổ, thiên tai, đồng thời giúp duy trì trật tự, phân loại bệnh nhân tại hiện trường, điều phối hợp lý và giảm tải cho các cơ sở y tế tuyến trên.

Cấp cứu ngoại viện có vai trò đặc biệt trong việc bảo vệ tính mạng và sức khỏe người dân.

Hiện nay, mạng lưới tổ chức hệ thống cấp cứu ngoại viện cũng bước đầu được thiết lập. Một số tỉnh, thành phố đông dân cư thành lập các trung tâm cấp cứu độc lập ngoài bệnh viện (Trung tâm Cấp cứu 115).

Tuy nhiên, hệ thống cấp cứu ngoại viện tại Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, mặc dù đã có những nỗ lực cải thiện từ phía các cơ quan quản lý và ngành Y tế.

Theo đó, Việt Nam chưa có một khung pháp lý hoàn chỉnh và toàn diện dành riêng cho hệ thống cấp cứu ngoại viện; chưa ban hành một chiến lược quốc gia hoặc kế hoạch dài hạn về phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện; bảo hiểm y tế chưa chi trả dịch vụ này dẫn đến khó khăn trong vận hành và mở rộng dịch vụ.

Bên cạnh đó, chưa có sự điều phối tổng thể về hệ thống cấp cứu ngoại viện trên toàn quốc; việc điều phối triển khai hoạt động rời rạc, phân mảnh theo từng ngành (y tế, công an, phòng cháy chữa cháy...), từng địa phương.

Tổng đài cấp cứu 115 chưa có khả năng phân loại tình trạng bệnh ngay từ khi tiếp nhận cuộc gọi, thông tin người gọi chưa được ghi nhận, xử lý.

Độ bao phủ dịch vụ còn thấp, nhiều tỉnh, đặc biệt là vùng sâu vùng xa, người dân hầu như không được tiếp cận dịch vụ cấp cứu ngoại viện đúng chuẩn.

Các trung tâm 115 chỉ đáp ứng được khoảng 10-20% nhu cầu cấp cứu, khoảng 80-90% trường hợp còn lại là do người dân tự đến bệnh viện hoặc có các đội cấp cứu tình nguyện tự phát

Nguồn nhân lực triển khai hoạt động cấp cứu ngoại viện tại các đơn vị cấp cứu và tại cộng đồng còn thiếu và chưa được đào tạo thường xuyên, liên tục.

Khoảng 80% nhân viên hiện chưa được đào tạo chuẩn hóa và chưa có hệ thống chứng chỉ hoặc chuẩn đào tạo riêng cho nhân viên cấp cứu ngoại viện.

Chỉ có khoảng 60% số huyện (trước sáp nhập đơn vị hành chính) có xe cứu thương. Khoảng 70% xe cứu thương không đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Hệ thống thông tin liên lạc lạc hậu, không đồng bộ.

Tỉ lệ xe cấp cứu/100.000 dân của Việt Nam là 0,2, trong khi Singapore là 0,8, Nhật Bản và Đài Loan là 2-3, Hàn Quốc là 2.

Về chất lượng dịch vụ, một số nghiên cứu cho thấy thời gian phản ứng trung bình cấp cứu ngoại viện cao hơn nhiều so với tiêu chuẩn quốc tế là ≤ 8 phút (đô thị), ≤ 15 phút (nông thôn). Tuy nhiên, tỉ lệ sống sót sau cấp cứu chưa bảo đảm so với tiêu chuẩn quốc tế (65%).

Trước thực trạng đó, Bộ Y tế đã xây dựng Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 với nhiều mục tiêu cụ thể. Đến năm 2030, 100% tỉnh, thành phải kiện toàn hệ thống cấp cứu ngoại viện, toàn bộ phương tiện đạt chuẩn, ít nhất 2 triệu người dân được đào tạo sơ cấp cứu.

Một điểm mới đáng chú ý là Bộ Y tế và Bộ Công an đề xuất xây dựng tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số duy nhất, thay thế cho các số khẩn cấp hiện nay như 113, 114, 115.

Tổng đài sẽ hoạt động 24/7, kết nối trực tuyến với lực lượng y tế, công an, phòng cháy chữa cháy, cứu hộ cứu nạn. Công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn sẽ được ứng dụng để định vị, phân loại cuộc gọi theo mức độ khẩn cấp, lưu trữ và phân tích dữ liệu phục vụ dự báo nhu cầu.

Lộ trình triển khai đề án gồm hai giai đoạn: Giai đoạn 1 (năm 2025-2027) thí điểm tại 6 địa phương Bắc Ninh, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Khánh Hòa, An Giang; giai đoạn 2 (2027-2030) mở rộng triển khai đề án trên phạm vi toàn quốc.

Trần Hằng