Điểm nhấn phát triển hạ tầng: Từ quốc lộ, đường cao tốc đến 'siêu' Dự án Sân bay Long Thành

Thời gian qua, hàng loạt dự án hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh đã được khởi công xây dựng, đưa Đồng Nai trở thành một trong những “đại công trường” lớn nhất cả nước.

Dự án Thành phần 1A bao gồm cầu Nhơn Trạch thuộc đường vành đai 3 - Thành phố Hồ Chí Minh chính thức được đưa vào khai thác từ ngày 20-8-2025 đã tạo ra trục kết nối mới giữa Đồng Nai với Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Phạm Tùng

“Đại công trường” hạ tầng giao thông của cả nước

Sau ngày đất nước thống nhất (30-4-1975), cùng với cả nước, tỉnh Đồng Nai cũng đối mặt với muôn vàn khó khăn do những hậu quả của chiến tranh. Trong đó, hệ thống hạ tầng giao thông vốn đã lạc hậu, lại bị tàn phá bởi chiến tranh trở thành một “điểm nghẽn” phát triển.

Trong thời điểm này, ngoài tuyến đường sắt Bắc - Nam, hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh chủ yếu chỉ có các tuyến đường bộ. Xa lộ Sài Gòn - Biên Hòa dài khoảng 30km được đầu tư xây dựng năm 1962 được xem là tuyến đường bộ hiện đại nhất lúc bấy giờ.

ThS Trần Quang Toại, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Đồng Nai kể lại: Giai đoạn này, hệ thống đường sá, cầu cống thiếu và xuống cấp trầm trọng. Hệ thống đường giao thông nông thôn ở các khu vực vùng nông sản tập trung và các vùng kinh tế mới còn hạn chế, chưa phục vụ tốt việc đi lại và phát triển kinh tế của nhân dân; phương tiện giao thông phần lớn cũ kỹ…

Qua các nhiệm kỳ đại hội, Đảng bộ tỉnh đều quan tâm đến các giải pháp trong phát triển hạ tầng giao thông với mục tiêu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó hệ thống hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh đã từng bước được đầu tư, phát triển.

Đặc biệt, vào năm 2015, đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây hoàn thành xây dựng và chính thức được đưa vào khai thác. Với tỉnh Đồng Nai, khoảng 31km của tuyến đường cao tốc này cũng chính là những km đường cao tốc đầu tiên “thành hình” trên địa bàn tỉnh. Trong suốt gần 5 năm sau đó, đây vẫn là những km đường cao tốc đầu tiên hiện hữu trên địa bàn tỉnh.

Đến ngày 30-9-2020, khi Dự án Thành phần đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây thuộc Dự án Xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông chính thức được khởi công xây dựng, mạng lưới đường cao tốc trên địa bàn tỉnh mới được “tái” khởi động thực hiện. Đây chính là dấu mốc cho một giai đoạn sôi động của các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm trên địa bàn tỉnh.

Chưa đầy một năm sau, một trong những dự án hạ tầng giao thông quan trọng nhất của đất nước, Cảng hàng không quốc tế (sân bay) Long Thành giai đoạn 1 cũng chính thức được khởi công xây dựng vào ngày 5-1-2021. Với tổng mức đầu tư hơn 109 ngàn tỷ đồng, Sân bay Long Thành giai đoạn 1 được đặt mục tiêu trở thành sân bay trung chuyển quốc tế và là “điểm nút” trong chiến lược phát triển hạ tầng giao thông của cả nước nói chung cũng như tỉnh Đồng Nai nói riêng trong tương lai. Ngày 24-9-2024, trong lần thứ 4 đến kiểm tra tiến độ thực tế trên công trường Dự án Sân bay Long Thành, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh: Chúng ta phải xác định đây là công trình biểu tượng của đất nước.

Tiếp nối 2 dự án trên, giữa tháng 6-2023, đồng loạt với các địa phương khác, các dự án thành phần của Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu và Dự án Đường vành đai 3 - Thành phố Hồ Chí Minh, đoạn qua địa bàn tỉnh cũng đồng loạt được khởi công xây dựng.

Năm 2025 được Đồng Nai xác định là “năm hạ tầng giao thông”, nhịp sôi động trong phát triển hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh được tiếp nối khi có thêm hàng loạt dự án quan trọng tiếp tục được khởi công xây dựng. Cụ thể, vào ngày 19-8-2025, cùng với cả nước, trên địa bàn tỉnh có đến 8 dự án được khởi công, khánh thành, động thổ chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2-9. Trong đó có 5 dự án được khởi công, động thổ xây dựng gồm: Dự án Thành phần 1, Dự án Đường cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành; Dự án Mở rộng đoạn cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành; Dự án Đường cao tốc Dầu Giây - Tân Phú; Dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh dịch vụ bảo dưỡng tàu bay số 3, 4 tại Sân bay Long Thành và Dự án Xây dựng cầu Mã Đà.

Bên cạnh các dự án sân bay, đường cao tốc, vào giữa tháng 2-2025, mạng lưới hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh cũng đón nhận thêm một “điểm nhấn” mới khi Cảng Phước An, cảng biển lớn nhất của tỉnh cũng chính thức đón chuyến tàu quốc tế đầu tiên cập cảng.

Theo Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc, với hàng loạt dự án hạ tầng giao thông đã và đang được triển khai thực hiện trên địa bàn, Đồng Nai hiện là đại công trường của
cả nước.

Cảng biển Phước An, cảng biển lớn nhất của tỉnh Đồng Nai đã chính thức đón chuyến tàu quốc tế đầu tiên cập cảng vào tháng 2-2025. Ảnh: Phạm Tùng

Sau nhiều năm được đầu tư xây dựng, hiện Đồng Nai là một trong những địa phương có hệ thống giao thông gần như hội đủ các phương thức. Trong đó, địa bàn tỉnh có nhiều tuyến đường huyết mạch quốc gia đi qua như: tuyến đường sắt Bắc - Nam, các tuyến đường cao tốc, vành đai; quốc
lộ 1, quốc lộ 20, quốc lộ 51…

Cùng với đó, các đầu mối giao thông chiến lược như: Sân bay Long Thành, các cảng biển, cảng sông, cảng cạn (ICD) và hệ thống cửa khẩu quốc tế cũng là yếu tố tạo động lực tăng trưởng cho thương mại, xuất - nhập khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài của tỉnh Đồng Nai.

Đồng chí Võ Tấn Đức, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: Thời gian ngắn tới đây, Đồng Nai sẽ có đầy đủ 5 phương thức giao thông: đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường hàng hải và đường thủy nội địa. Tất cả đều phải được tính toán đầu tư để đồng bộ kết nối với nhau.

Lấy hạ tầng giao thông tạo động lực tăng trưởng

Theo Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc, Đồng Nai có vị trí đặc biệt với tiềm năng, lợi thế rất lớn để phát triển. Tỉnh có Sân bay Long Thành, nhiều cảng biển, khu công nghiệp, đường cao tốc và tới đây là các tuyến đường sắt. Đây là những nhân tố có tính chất tương hỗ, gắn kết chặt chẽ trong phát triển kinh tế - xã hội.

Trong định hướng phát triển thời gian tới, tỉnh Đồng Nai đặt mục tiêu trở thành tỉnh phát triển nhanh, bền vững, xanh và hiện đại, trở thành trung tâm công nghiệp - logistics - dịch vụ - nông nghiệp công nghệ cao hàng đầu cả nước. Để đạt được mục tiêu này, tỉnh xác định hệ thống hạ tầng giao thông, đặc biệt là giao thông kết nối vùng đóng vai trò đặc biệt quan trọng.

TS Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế - xã hội của tỉnh Đồng Nai cho rằng: Tỉnh Đồng Nai trong tương lai sẽ sở hữu đầy đủ 5 phương thức giao thông (đường bộ, đường thủy, đường hàng không, đường sắt và đường biển). Tuy nhiên, các tuyến kết nối của tỉnh Đồng Nai hiện nay vẫn thiếu tính đồng bộ, liên thông và hiệu quả. Vì vậy, tỉnh cần đẩy nhanh các dự án đường sắt, đường cao tốc, cũng như phát triển luồng đường thủy nội địa từ sông Đồng Nai đến các cụm cảng và trung tâm logistics vùng Tây Nam Bộ.

Công nhân thi công Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua địa bàn tỉnh. Ảnh: Phạm Tùng

Theo Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà, trong chiến lược phát triển hệ thống hạ tầng giao thông của tỉnh thời gian tới, Đồng Nai sẽ ưu tiên các dự án kết nối giao thông nội tỉnh đến Sân bay Long Thành cùng với các dự án giao thông kết nối vùng, đặc biệt là từ Sân bay Long Thành đến Thành phố Hồ Chí Minh.

Với kết nối giao thông nội tỉnh, sau khi Dự án Cầu Mã Đà được động thổ xây dựng, Đồng Nai đã chính thức mời gọi các nhà đầu tư tham gia thực hiện Dự án Tuyến đường kết nối từ Đồng Xoài đến đường vành đai 4 - Thành phố Hồ Chí Minh qua đường tỉnh 753, cầu Mã Đà; tuyến nối cầu Mã Đà đến đường vành đai 4 - Thành phố Hồ Chí Minh theo hình thức đối tác công tư (PPP).

“Đây sẽ là trục giao thông “xương sống” của tỉnh và tỉnh Đồng Nai đặt mục tiêu khởi công dự án vào quý II-2026” - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà chia sẻ.

Trong khi đó, để hoàn thiện hệ thống đường bộ kết nối các địa phương với Sân bay Long Thành cũng như kết nối Sân bay Long Thành với đô thị Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai đang xúc tiến triển khai hàng loạt dự án nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới các tuyến đường tỉnh: 769, 773, 770B và các cầu vượt sông Đồng Nai như: cầu Cát Lái, cầu Long Hưng, cầu Phú Mỹ 2.

Trong “bức tranh” hạ tầng giao thông của tỉnh Đồng Nai thời gian tới, mạng lưới đường sắt và đường sắt đô thị (metro) được xem là những nét chấm phá mới góp phần hướng tới mục tiêu tạo lập một mạng lưới hạ tầng giao thông đồng bộ và hiện đại.

Theo quy hoạch, thời gian tới, trên địa bàn tỉnh sẽ có 3 tuyến đường sắt quốc gia được đầu tư xây dựng gồm các tuyến: đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu và đường sắt nhẹ Thủ Thiêm - Long Thành.

Trong đó, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đoạn tuyến qua địa bàn tỉnh dự kiến dài khoảng 80km, bố trí 1 ga hành khách trong khu vực Sân bay Long Thành và 1 ga hàng hóa tại huyện Trảng Bom. Với đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu, đoạn tuyến qua địa bàn tỉnh dự kiến dài khoảng 87km, bao gồm cả đoạn Trảng Bom - Hòa Hưng. Trong khi đó, đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành đoạn qua địa bàn tỉnh dài khoảng 37km.

Bên cạnh các tuyến đường sắt quốc gia, Đồng Nai còn quy hoạch xây dựng các tuyến metro để kết nối các đô thị lớn, các sân bay. Trong đó, Dự án Kéo dài tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên về Trấn Biên, Sân bay Long Thành được xem là “bước khởi đầu” cho việc phát triển mạng lưới metro trên địa bàn tỉnh. Đối với dự án này, trong tháng 8-2025, UBND tỉnh đã có chủ trương chấp thuận giao liên danh Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng DonaCoop và Tập đoàn VinaCapital là nhà đầu tư đề xuất dự án theo hình thức PPP.

Trong phương án đề xuất của liên danh nhà đầu tư, Dự án Kéo dài tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên về Trấn Biên, Sân bay Long Thành sẽ có 3 đoạn tuyến với tổng chiều dài tuyến khoảng 38,5km. Trong đó, đoạn tuyến từ ga S0 (phường Đông Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh) đến ga S2.4 tại trung tâm hành chính mới của tỉnh Đồng Nai (vị trí Khu công nghiệp Biên Hòa 1 hiện hữu) dài khoảng 6,5km. Dự kiến tuyến đi trên cao nhằm giảm chi phí xây dựng; đoạn tuyến từ trung tâm hành chính mới của tỉnh Đồng Nai đến Sân bay Long Thành dài khoảng 27km đi qua 13 ga dự kiến đi toàn bộ trên cao. Điểm đầu là ga S2.4 kéo dài đến điểm cuối là ga S16 của tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành. Từ ga S16, người dân đi trên tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành vào Sân bay Long Thành gần 9,5km; đoạn tuyến từ trung tâm hành chính mới của tỉnh vào phường Trấn Biên dài khoảng 5km. Đoạn này dự kiến đi ngầm từ ga S2.5, S2.6 để kết nối vào một số vị trí ga đã được quy hoạch.

Phạm Tùng