Điều gì sẽ xảy ra nếu Mỹ ném bom cơ sở hạt nhân Iran?

Nếu Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định sử dụng bom xuyên phá GBU-57 lớn nhất của Mỹ để phá hủy cơ sở làm giàu hạt nhân Fordow của Iran, vụ nổ có thể gây thương vong cho công nhân hoặc bất kỳ ai còn ở lại khu vực này nhưng sẽ không gây ra vụ nổ hạt nhân hay phát tán chất phóng xạ, theo các chuyên gia và cựu quan chức về hạt nhân nói với NBC News.

Nằm ở phía nam thủ đô Tehran của Iran, nhà máy Fordow được sử dụng để làm giàu uranium. Fordow đã làm giàu uranium đến 60%, theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Mức này cao hơn nhiều so với 3-5% cần thiết cho các nhà máy điện hạt nhất và gần với mức 90% cần thiết để chế tạo đầu đạn hạt nhân.

Uranium và các sản phẩm hóa học của nó có thể gây hại nếu nuốt phải hoặc tiếp xúc mà không có thiết bị bảo vệ nhưng sẽ không gây ra vụ nổ lớn hay ô nhiễm rộng rãi trong khu vực, theo các nhà phân tích. Thảm họa hạt nhân chỉ xảy ra nếu Fordow chứa các lò phản ứng hạt nhân hoặc đầu đạn, và cả 2 đều không có ở Fordow, theo các tổ chức giám sát quốc tế và các chuyên gia.

Sẽ không xảy ra thảm họa như Chernobyl

Vụ đánh bom sẽ gây thương vong cho bất kỳ ai còn ở trong cơ sở hạt nhân, Hamish de Bretton-Gordon, cựu chỉ huy trưởng của Trung đoàn hóa học, sinh học, hạt nhân và phóng xạ của quân đội Anh, cho biết. "Đó là vì đầu đạn nặng 2,5 tấn”, ông nói, ám chỉ quả bom phi hạt nhân lớn nhất thế giới GBU-57 chỉ có Mỹ sở hữu.

Fordow, một cơ sở làm giàu uranium của Iran, trước và sau năm 2005 (trái sang phải). Ảnh: The Guardian.

"Nhưng sẽ không giống như Chernobyl", de Bretton-Gordon nói. "Phá hủy uranium sẽ không tạo ra vụ nổ hạt nhân. Vụ nổ hạt nhân là một khoa học rất phức tạp, và đó là lý do chế tạo bom hạt nhân lại khó khăn đến vậy”.

Cũng có rất ít khả năng việc rò rỉ hoặc phát tán chất phóng xạ ảnh hưởng đến khu vực xung quanh, theo Mark Nelson, người sáng lập và giám đốc điều hành của Radiant Energy Group, một công ty tư vấn nghiên cứu có trụ sở tại Chicago.

Vì "các chất phóng xạ tại Fordow chỉ có độ phóng xạ rất yếu", ông nói. Nếu đây là một nhà máy hạt nhân hoặc khu vực chứa tên lửa hạt nhân, có thể có "sản phẩm phân hạch" - các chất mà uranium phân hủy thành trong phản ứng hạt nhân, thì sẽ gây ra thảm họa hạt nhân.

Iran cho biết Fordow được thiết kế để chứa 3.000 máy ly tâm loại này. "Kích thước và cấu hình" của cơ sở này là "không phù hợp với một chương trình hòa bình”, theo cựu Tổng thống Obama vào năm 2009.

Các máy ly tâm dùng để làm giàu uranium của Iran vào năm 2021. Ảnh: Reuters.

Các quan sát viên như de Bretton-Gordon cho rằng quả bom khổng lồ của Mỹ có thể đủ mạnh để không chỉ phá hủy cơ sở hạt nhân mà còn có thể chôn vùi nó dưới lớp núi sập. Điều này có thể tạo ra hiệu ứng tương tự như khu vực bảo vệ được xây dựng xung quanh Chernobyl sau thảm họa năm 1986, theo de Bretton-Gordon.

Trong khi khu vực bảo vệ Chernobyl dày 12 mét, ở Fordow khu vực bảo vệ sẽ dày khoảng 60 mét, de Bretton-Gordon nói. Điều này không có nghĩa là nguy cơ ô nhiễm hạt nhân bằng không.

Nguy cơ ô nhiễm nhỏ

Nếu khí uranium bị giải phóng, nó sẽ phân hủy thành axit hydrofluoric, một chất độc gây bỏng sâu nếu tiếp xúc mà không có trang bị bảo vệ, và có thể gây tổn hại nghiêm trọng cho tim, phổi và hệ thần kinh nếu hít phải.

Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl sau khi xảy ra vụ nổ năm 1986. Ảnh: Reuters.

"Đây là một hóa chất rất nguy hiểm nếu không có thiết bị bảo vệ và quy trình an toàn đúng", Nelson tại Radiant Energy Group nói. Bất kỳ ai sống sót sau vụ nổ, hoặc những người cứu hộ không có thiết bị bảo vệ cần thiết, sẽ đối mặt với những hậu quả rất nghiêm trọng, theo chuyên gia, nhưng đó là nếu ở rất gần và không được bảo vệ.

Cũng có khả năng vật liệu phóng xạ có thể rò rỉ vào bất kỳ nguồn nước nào chảy qua ngọn núi. Nhưng mức độ phóng xạ có thể sẽ thấp, có thể phát hiện nhưng không gây hại, cả Nelson và de Bretton-Gordon đều cho biết.

Nelson đồng ý rằng tất cả những nguy cơ này vẫn còn nhỏ hơn nhiều so với mối đe dọa do chính quả bom của Mỹ, với đầu đạn lên tới hơn 2,5 tấn và tổng trọng lượng lên tới 14 tấn.

Hồng Phương