Định hình văn hóa tuân thủ pháp luật từ nhận thức đến hành động

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh, để thúcđẩy và duy trì văn hóa tuân thủ pháp luật, đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thốngchính trị, trong đó cán bộ, công chức, doanh nghiệp và người dân đều phải pháthuy vai trò, trách nhiệm của mình. Việc xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luậtkhông chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiêụlực, hiệu quả quản lý nhà nước và phát triển xã hội bền vững.

Thứ trưởng đề nghị các ý kiến đóng góp tại tọa đàm tập trung vào một số nôịdung trọng tâm như: làm rõ hơn nội hàm khái niệm văn hóa tuân thủ pháp luật;xác định các yếu tố hình thành nên văn hóa tuân thủ pháp luật và làm rõ môíquan hệ giữa văn hóa tuân thủ pháp luật với các khái niệm liên quan như ý thứcpháp luật, văn hóa công sở, văn hóa công vụ. Đồng thời, cần xác định các yếu tốduy trì văn hóa tuân thủ pháp luật và, từ thực tiễn địa phương, đánh giá mức độtuân thủ pháp luật hiện nay theo ba cấp độ: cán bộ, công chức; doanh nghiệp; vàngười dân, qua đó đề xuất các giải pháp cụ thể.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu kết luận.

Báo cáo đề dẫn tại tọa đàm, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Phan Hồng Nguyên đã làm rõ khái niệm, nội hàm, các yếu tố hình thành, tác độngtới văn hóa tuân thủ pháp luật. Theo đó, văn hóa tuân thủ pháp luật theo nghĩarộng là những giá trị, chuẩn mực, thói quen được hình thành, duy trì trong cộngđồng và thể hiện qua thái độ tôn trọng pháp luật, niềm tin và nhận thức đúng đắn,hành vi ứng xử, chấp hành pháp luật một cách chủ động, tích cực, tự giác, đầy đủ.

Văn hóa tuân thủ pháp luật là biểu hiện của sự phát triển bền vững trong ýthức pháp luật, phản ánh mức độ gắn kết giữa pháp luật và đời sống xã hội, là kếtquả của giáo dục pháp luật và sự hình thành chuẩn mực hành vi pháp lý trong nhậnthức, hành động của cá nhân và cộng đồng. Trong tiến trình xây dựng Nhà nướcpháp quyền, việc kiến tạo và duy trì văn hóa tuân thủ pháp luật là nhiệm vụ chiếnlược, đòi hỏi sự phối hợp của cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và người dân, đặcbiệt là cán bộ, công chức. Chỉ khi pháp luật được thực hiện tự giác, văn hoátuân thủ mới trở thành nền tảng cho dân chủ, kỷ cương và công bằng xã hội.

Từ đó, đề ra một số giải pháp xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật như: hoànthiện hệ thống pháp luật theo hướng kiến tạo, minh bạch và lấy người dân làmtrung tâm; đổi mới công tác truyền thông chính sách, phổ biến giáo dục pháp luật;nâng cao tính gương mẫu của đội ngũ cán bộ, công chức, đảng viên trong thực thicông vụ, chấp hành pháp luật; gắn kết chặt chẽ xây dựng văn hóa tuân thủ phápluật với giáo dục đạo đức, lối sống, xây dựng văn hóa con người; khơi dậy vaitrò chủ thể của nhân dân trong việc kiến tạo và thực hành văn hóa tuân thủ phápluật.

Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Phan Hồng Nguyên trình bày báo cáo đề dẫn.

Phát biểu kết luận Tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho rằng, khái niệm “văn hóa tuân thủ pháp luật” cần đượctiếp cận từ cả lý luận và thực tiễn, nhưng điều quan trọng là phải dễ hiểu, dễnhớ, dễ vận dụng đối với người dân. Phải chuyển từ thực hiện pháp luật một cáchthụ động sang thói quen tuân thủ pháp luật một cách tự giác và chủ động. Sựkhác biệt giữa “tuân thủ pháp luật” và “văn hóa tuân thủ pháp luật” nằm ở chỗ:nếu hành vi tuân thủ chỉ là điều kiện cần, thì văn hóa pháp luật là điều kiện đủ,trở thành hành vi tự giác, ứng xử văn minh, lối sống hàng ngày của mỗi người.

Thứ trưởng cũng đề xuất một số nhóm giải pháp trọng tâm để xây dựng văn hoátuân thủ pháp luật một cách hiệu quả, cụ thể:

Thứ nhất, tăng cường, nâng cao chất lượng giáo dục về đạo đức, lối sống từsớm, từ cơ sở, cần tiếp tục đẩy mạnh, phát huy tất cả giá trị văn hóa truyền thống,bản sắc dân tộc;

Thứ hai, đổi mới tư duy, nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục phápluật, trong đó, cần tiếp tục hoàn thiện Cổng pháp luật quốc gia, là nơi tuyêntruyền, phổ biến pháp luật, trợ giúp pháp lý;

Thứ ba, tăng cường rà soát, sửa đổi kịp thời các quy định mâu thuẫn, chồngchéo để hoàn thiện thể chế pháp luật, bảo đảm tính nghiêm minh, công bằng củapháp luật, đúng quy định, không có “vùng cấm”, không có ngoại lệ; bảo đảm ansinh xã hội, tạo điều kiện cho người dân yên tâm chấp hành pháp luật

Thứ tư,xây dựng đội ngũ cán bộ phải là những người gương mẫu, có đạo đức và ý thứctrách nhiệm cao, làm gương để người dân, doanh nghiệp có niềm tin vào pháp luật.

H.Giang