Định hình vị thế mới của Australia

Thỏa thuận này sẽ định hình vị thế mới của Australia khi trở thành "mắt xích" không thể thiếu trong chuỗi cung ứng khoáng sản thiết yếu cho Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Australia Anthony Albanese tại lễ ký thỏa thuận chiến lược trong lĩnh vực khai thác, chế biến các khoáng sản quan trọng. Ảnh: Getty

Thỏa thuận được ký ngày 20-10, tại cuộc gặp chính thức đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo tại Nhà Trắng với trọng tâm là hợp tác khoáng sản và an ninh chiến lược.

Theo Thủ tướng A.Albanese, loạt dự án trị giá 8,5 tỷ USD đã sẵn sàng triển khai, trong khi Tổng thống D.Trump tuyên bố, thỏa thuận sẽ giúp Mỹ và Australia nhanh chóng sở hữu nguồn khoáng sản và đất hiếm dồi dào.

Mỹ và Australia cam kết đầu tư mỗi bên 1 tỷ USD trong 6 tháng tới vào các dự án khai thác và chế biến khoáng sản, đồng thời thiết lập mức giá sàn cho các nguyên liệu chiến lược. Ngân hàng Xuất nhập khẩu Mỹ (EXIM), cơ quan tín dụng xuất khẩu của Mỹ cho biết, đã nhận được một số lời đề nghị với tổng giá trị hơn 2,2 tỷ USD từ các nhà đầu tư, bày tỏ sự quan tâm đối với các dự án khai thác khoáng sản tại Australia.

Thông báo của Nhà Trắng cho biết thêm, các khoản đầu tư nhắm đến trữ lượng khoáng sản thiết yếu trị giá 53 tỷ USD, nhưng không đưa ra chi tiết về địa điểm cũng như loại khoáng sản.

Chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng A.Albanese là cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi ông D.Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai.

Trước thềm chuyến thăm, quan hệ hai bên có nguy cơ rạn nứt do xuất hiện bất đồng - chủ yếu đến từ chính sách đối ngoại gây tranh cãi của Washington với các đồng minh, cũng như việc Canberra có quan điểm khác biệt trong giải quyết một số vấn đề quốc tế. Trong đó phải kể đến việc Mỹ áp thuế cơ bản 10% với hầu hết hàng hóa nhập khẩu từ Australia và đe dọa đánh thuế cao hơn với các mặt hàng thép, nhôm, ô tô, dược phẩm, sinh phẩm…

Đối mặt với nhiều áp lực nhưng chính quyền của Thủ tướng A.Albanese đã lựa chọn phản ứng thận trọng, tránh làm leo thang căng thẳng với Mỹ. Canberra không tiến hành trả đũa thương mại hoặc công khai chỉ trích chính sách của Washington mà cố gắng tìm cách đàm phán thông qua các cuộc điện đàm, tiếp xúc cấp cao nhằm bảo vệ tối đa lợi ích quốc gia.

Ngày 9-10 vừa qua, Trung Quốc đã thông báo các biện pháp siết chặt hoạt động xuất khẩu đất hiếm - nguồn nguyên liệu quan trọng để sản xuất điện thoại thông minh, xe điện và nhiều thiết bị quân sự khác.

Mỹ, quốc gia nhập khẩu tới 70% hợp chất và kim loại đất hiếm từ Trung Quốc đã phản ứng mạnh mẽ trước quyết định này của Bắc Kinh. Tổng thống D.Trump ngay lập tức công bố mức thuế 100% với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc để trả đũa.

Giữa bối cảnh đó, Australia - nơi có khoảng 4,2 triệu tấn đất hiếm - có thể trở thành nguồn cung cho Washington trong lúc Bắc Kinh hạn chế xuất khẩu nguồn nguyên liệu đặc biệt quan trọng này.

Australia nắm giữ 43 trong số 55 loại khoáng sản được Bộ Năng lượng và Nội vụ Mỹ xác định là thiết yếu, có trữ lượng lớn. Khai khoáng là ngành kinh tế then chốt của Australia, chiếm 14% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), nhưng năng lực chế biến và tinh luyện trong nước còn hạn chế. Đó là lý do khiến Canberra nỗ lực mở rộng chuỗi giá trị đất hiếm thông qua các dự án quy mô lớn, đồng thời đẩy mạnh hợp tác với Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc để phát triển hạ tầng tinh luyện.

Trong khi đó, để bảo đảm cho Washington nguồn cung an toàn các khoáng sản chiến lược, bên cạnh các khoản đầu tư tài chính, Mỹ đã xác nhận kế hoạch xây dựng một nhà máy tinh luyện gallium tại Tây Australia. Trước đó, Trung Quốc đã ngừng xuất khẩu gallium sang Mỹ từ tháng 12-2024, khiến Washington phải tìm giải pháp thay thế.

Australia là "mắt xích" quan trọng trong nỗ lực của phương Tây nhằm xây dựng chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược. Do vậy, chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng A.Albanese có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc điều chỉnh lại quan hệ đồng minh và tái khẳng định cam kết song phương sau quãng thời gian đầy biến động.

(Theo Economic Times, The Guardian, NBC News, Washington Post)

Thùy Dương