Định vị chỗ đứng cho ASEAN thời kỳ hậu Covid-19

ASEAN cần thể hiện sự đoàn kết, gắn bó để có thể hoàn tất các ưu tiên sáng kiến của năm ASEAN 2020, hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, đồng thời ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên, đặc biệt là đại dịch Covid-19.

Thông qua Khung phục hồi tổng thể ASEAN

Ngay sau lễ khai mạc trực tuyến Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 37 ngày 12/11, hội nghị đã tiến hành rà soát tổng thể tình hình hợp tác ASEAN. Trong đó, các nhà lãnh đạo đặc biệt đánh giá cao vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam trong điều phối, dẫn dắt ASEAN giữ vững đà hợp tác, xây dựng trên ba trụ cột Cộng đồng (chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội), đồng thời đẩy mạnh hợp tác ứng phó và khắc phục hậu quả của dịch bệnh. Các lãnh đạo ASEAN nhất trí thông qua Đánh giá giữa kỳ triển khai các Kế hoạch tổng thể Cộng đồng ASEAN 2025, ra Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025, tiến hành rà soát triển khai Hiến chương ASEAN, gắn kết phát triển tiểu vùng với tiến trình phát triển chung của ASEAN và triển khai các sáng kiến nâng cao hình ảnh, bản sắc ASEAN trong khu vực.

Trong nỗ lực ứng phó chung với đại dịch Covid-19, tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN đã chính thức thông qua Khung phục hồi tổng thể ASEAN và Kế hoạch triển khai cụ thể cho cả 3 trụ cột. Trong đó, các nỗ lực phục hồi kinh tế của ASEAN tập trung vào 3 giai đoạn chính, gồm tái mở cửa, phục hồi và tự cường. Các biện pháp cụ thể được đề xuất bao gồm: các biện pháp chống dịch của ASEAN; cùng phục hồi và hành động của ASEAN (mục tiêu, nguyên tắc, cách tiếp cận và cấu trúc); các chiến lược phục hồi chính (tăng cường hệ thống y tế, bảo đảm an ninh con người, thúc đẩy thị trường và liên kết nội khối, đẩy mạnh chuyển đổi số và xây dựng tương lai bền vững và tự cường); triển khai để phục hồi và ổn định (chính sách, nguồn tài chính, cơ chế, tham gia của các thành phần và giám sát); xây dựng hình ảnh mới của ASEAN hậu Covid-19.

Nguồn: TTXVN

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn tất đàm phán Hiệp định đối tác khu vực RCEP, các nhà lãnh đạo ASEAN đề nghị sớm ký kết và đưa vào thực thi hiệp định, đóng góp vào củng cố và cải tiến hệ thống thương mại đa phương công bằng, dựa trên luật lệ. Đồng thời, các nhà lãnh đạo tái khẳng định yêu cầu tiên quyết cần duy trì đoàn kết, thống nhất, giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN, nâng cao khả năng tự cường, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, đề cao các nguyên tắc cơ bản trong Hiến chương ASEAN và Tài liệu quan điểm ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Định hướng hợp tác trong giai đoạn tới

Theo Tổng Bí Thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, định vị chỗ đứng phù hợp cho ASEAN trong thế giới thời kỳ hậu Covid-19 là một vấn đề lớn. Mong muốn và ý chí mạnh mẽ giữ gìn một khu vực hòa bình, ổn định, đoàn kết và thống nhất trên cơ sở luật pháp quốc tế, đã và cần tiếp tục trở thành giá trị cốt lõi của Đông Nam Á và Cộng đồng ASEAN.

Trong bối cảnh mới, các nước ASEAN cần thể hiện bản lĩnh, tích cực phối hợp để hiện thực hóa những sáng kiến và kế hoạch phục hồi, với những phương thức hoạt động và hợp tác mới, thực chất và hiệu quả hơn. Các khuôn khổ đối thoại và hợp tác ở khu vực với ASEAN giữ vai trò trung tâm càng cần phải phát huy đầy đủ giá trị. ASEAN có thể đóng góp tích cực, hiệu quả hơn nữa vào nỗ lực thúc đẩy hợp tác đa phương, đề cao luật pháp quốc tế và củng cố hệ thống đa phương quốc tế với Liên Hợp quốc là nòng cốt.

Định vị chỗ đứng phù hợp cho ASEAN trong thế giới thời kỳ hậu Covid-19 là một vấn đề lớn. Phát biểu trong vai trò Chủ tịch ASEAN, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị cần có cách tiếp cận tổng thể, đồng bộ về kiểm soát đại dịch Covid-19 với sự tham gia của cả Cộng đồng ASEAN, bảo vệ cuộc sống người dân và thúc đẩy phục hồi toàn diện.

Định hướng hợp tác trong giai đoạn tới, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, trước hết, ASEAN cần tập trung nguồn lực và nỗ lực ở mức cao nhất để từng bước đẩy lùi nguy cơ dịch bệnh Covid-19, sớm có vaccine phòng bệnh cũng như phương thức điều trị hữu hiệu, nâng cao năng lực y tế dự phòng để đáp ứng tốt nhất với các tình huống y tế khẩn cấp, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người dân. Song song với đó, chúng ta cần đẩy mạnh các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục sản xuất, kinh doanh, việc làm và sinh kế cho người dân. Các hội đồng Cộng đồng ASEAN khẩn trương bắt tay thực hiện Khung phục hồi tổng thể của ASEAN và kế hoạch triển khai ngay sau hội nghị này.

Góp phần tái định hình thế giới sau Covid-19, ASEAN cần xác lập vị trí của mình trong sự dịch chuyển sức mạnh kinh tế - chính trị giữa các quốc gia cũng như những điều chỉnh của chuỗi sản xuất - cung ứng toàn cầu. Lợi thế cạnh tranh sẵn có của ASEAN cần được bổ sung thêm các giá trị của khoa học công nghệ tiên tiến, năng lực chuyển đổi số, nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như khả năng đa dạng hóa các thị trường đầu vào và đầu ra.

Theo Thủ tướng, phát triển đồng đều, bền vững, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong xây dựng Cộng đồng ASEAN, nhất là khi dịch bệnh, thiên tai đang đe dọa làm suy giảm tăng trưởng của cả khu vực. ASEAN khẳng định cam kết và tình đoàn kết trong thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền và các quốc gia, gắn kết và hài hòa các nỗ lực phát triển tiểu vùng, như Mekong, khu vực phát triển Đông ASEAN với tiến trình phát triển chung của ASEAN.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đặc biệt nhấn mạnh, hòa bình, ổn định là điều kiện tiên quyết để phục hồi và phát triển. Ổn định chỉ có được khi quan hệ quốc tế được duy trì dựa trên luật lệ, các quốc gia cùng tôn trọng, hiểu biết, đối thoại, hợp tác và tin cậy lẫn nhau. ASEAN sẽ tiếp tục phát huy vai trò trung tâm trong dẫn dắt các tiến trình đối thoại và hợp tác sâu rộng ở khu vực; gắn kết sự tham gia, đóng góp của các đối tác vào các vấn đề thuộc quan tâm và lợi ích chung, ứng phó hữu hiệu với các thách thức.

Thành lập Kho dự phòng vật tư y tế ASEAN

Trong ngày làm việc đầu tiên của Hội nghị cấp cao ASEAN 37, các nhà lãnh đạo ASEAN đã tuyên bố chính thức thành lập Kho dự phòng vật tư y tế ASEAN. Mục đích của kho là tăng cường khả năng sẵn sàng ứng phó của ASEAN trong các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và xảy ra dịch bệnh thông qua việc huy động và phân phối các thiết bị y tế thiết yếu như khẩu trang y tế, găng tay, nước sát khuẩn, trang phục bảo hộ, máy thở...

Về nguyên tắc vận hành, các nước tự nguyện đóng góp và bảo quản số lượng vật tư y tế đã cam kết tại nước đó, chỉ chuyển số vật tư y tế cam kết tới nước cần sử dụng khi xảy ra dịch bệnh hoặc các tình huống y tế công cộng khẩn cấp. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc công bố Việt Nam sẽ đóng góp 100.000 USD vào Quỹ Ứng phó Covid-19 và cam kết đóng góp thiết bị vật tư y tế vào Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp khu vực với giá trị 5 triệu USD.

Thảo Miên