Doanh nghiệp nhà nước đảm nhận vai trò 'xương sống' của nền kinh tế

Đồng chí Vũ Hồng Thanh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội; đồng chí Thái Thanh Quý, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban thường trực Hội đồng chính sách chiến lược Trung ương; đồng chí Hoàng Trung Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản; đồng chí Phạm Thúy Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đồng chủ trì hội thảo.

Tham dự hội thảo còn có một số đại biểu Quốc hội, đại diện lãnh đạo một số bộ, ban, ngành Trung ương, chuyên gia kinh tế và đại diện một số doanh nghiệp nhà nước (DNNN).

Đồng chí Vũ Hồng Thanh, Phó Chủ tịch Quốc hội phát biểu chỉ đạo hội thảo.

Mở đầu hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, trong gần 40 năm đổi mới, qua các kỳ Đại hội Đảng và Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội đất nước, Đảng và Nhà nước ta đều khẳng định vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, tầm quan trọng và vai trò then chốt của khu vực DNNN. Khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới, vị trí, vai trò của DNNN tiếp tục được khẳng định và được định hướng bởi chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển kinh tế nhà nước cũng như việc sắp xếp, đổi mới, phát triển DNNN.

Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định: Ngành hàng không là ngành có tính lan tỏa rất cao, liên quan trực tiếp đến thương mại, logistic, du lịch và công nghiệp hỗ trợ. Do đó, cần đẩy mạnh đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo trong quản lý bay, điều hành khai thác, dịch vụ khách hàng. Cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế về tiền lương, thưởng, cổ phiếu khuyến khích để thu hút, giữ chân nhân lực chất lượng cao, tạo động lực đổi mới, sáng tạo thực chất cho DNNN.

Các đại biểu tham gia tại hội thảo.

Đồng thời, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết thêm, hiện nay, trong quá trình xây dựng dự thảo nghị quyết về phát triển kinh tế nhà nước, Chính phủ đang xem xét, đề xuất một số mục tiêu và định hướng cụ thể, trong đó có mục tiêu: Phấn đấu hình thành một số tập đoàn, DNNN quy mô lớn đủ sức cạnh tranh quốc tế; hướng tới có ít nhất ba doanh nghiệp lọt vào nhóm 500 doanh nghiệp có doanh thu lớn nhất thế giới (Fortune Global 500); 100% tập đoàn, tổng công ty nhà nước áp dụng nguyên tắc quản trị tiên tiến theo chuẩn mực OECD (Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế). Để đạt được các mục tiêu này, cần triển khai đồng bộ một số nhóm giải pháp lớn như: Hoàn thiện cơ chế huy động và sử dụng vốn, phát huy hiệu quả nguồn lực nhà nước; mở rộng hợp tác công – tư, khuyến khích DNNN dẫn dắt chuỗi liên kết với doanh nghiệp tư nhân; thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện; gắn phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội. Cùng với đó, cần xem xét cơ chế để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong khu vực DNNN, với trung tâm nghiên cứu, quỹ đầu tư mạo hiểm và cơ chế thử nghiệm chính sách trong các lĩnh vực năng lượng, hạ tầng, logistic, công nghệ số.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phạm Thúy Chinh tham gia chủ trì hội thảo.

Hiện nay, Bộ Nội vụ đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, phương án tổng thể sắp xếp doanh nghiệp nhà nước, theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị và Công văn số 59-CV/BCĐ ngày 12/9/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW về việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước và đầu mối bên trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị và Kế hoạch số 130/KH- BCDDTKNQ18 ngày 21/9/2025 của Ban Chỉ đạo về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Chính phủ sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập, DNNN, tổ chức bên trong hệ thống hành chính nhà nước. Theo đó, trong quý IV/2025 sẽ hoàn thành việc sắp xếp các DNNN, bảo đảm cho giai đoạn tới tập trung phát triển kinh tế-xã hội...

Theo ý kiến của bà Phạm Thúy Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, các DNNN trong các ngành kinh tế trọng điểm, và đặc biệt là trong lĩnh vực hàng không, đã và đang khẳng định là lực lượng nòng cốt và giữ vai trò then chốt trong việc ổn định và phát triển kinh tế vĩ mô. Vietnam Airlines (VNA) được xem là doanh nghiệp đại diện cho ngành hàng không quốc gia. Vai trò của VNA được thể hiện rõ nét qua việc nhà nước can thiệp để đảm bảo sự ổn định của doanh nghiệp. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng đưa ra một số kiến nghị và đề xuất nhằm hoàn thiện khung khổ pháp lý và nâng cao năng lực cạnh tranh cho DNNN nói chung và ngành hàng không nói riêng.

Đơn cử như việc khi hoàn thiện dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam sửa đổi, cần nghiên cứu theo hướng tách bạch nhiệm vụ công ích và hoạt động kinh doanh thương mại của VNA. Cần quy định cơ chế nhà nước đặt hàng, thanh toán minh bạch khi giao nhiệm vụ chính trị, phù hợp với Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Trong việc huy động nguồn lực xã hội cần quy định cơ chế hợp tác công tư (PPP) trong đầu tư, vận hành, bảo trì hạ tầng hàng không, logistic, kỹ thuật, dịch vụ mặt đất để huy động nguồn lực xã hội. Khuyến khích doanh nghiệp niêm yết minh bạch hóa hoạt động, công khai tài chính theo chuẩn mực quốc tế. Đồng thời, quy định lộ trình thoái vốn cổ phần hóa có kiểm soát để đảm bảo lợi ích của nhà nước. Các chính sách hỗ trợ tài chính phải được thực hiện nghiêm túc về thời hạn và điều kiện. DNNN, trong đó có VNA, cần chủ động, quyết liệt làm mới mình. Cải cách quản trị doanh nghiệp theo hướng hiện đại, minh bạch, tiết kiệm và chuẩn mực của OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế). Ngoài ra, Ủy ban Kinh tế và Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp để hoàn thiện thể chế pháp luật, tạo khung khổ pháp lý bảo đảm môi trường thuận lợi cho hoạt động của DNNN.

Tại hội thảo, ông Hoàng Trung Dũng, Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản thông tin thêm: Ban tổ chức nhận được 45 bài tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà lãnh đạo, quản lý ở các lĩnh vực khác nhau. Các tham luận đều khẳng định những năm qua, các DNNN đã đảm nhận vai trò “xương sống” ở nhiều lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế, giúp Nhà nước bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, thông suốt giao thông vận tải… Đây là những công cụ điều tiết quan trọng để Nhà nước thực thi vai trò định hướng, can thiệp vào nền kinh tế khi cần thiết, bảo vệ đất nước, người dân khỏi những biến động của thị trường và thiên tai trong bối cảnh biến động toàn cầu ngày càng phức tạp, đồng thời bảo đảm độc lập, tự chủ cho nền kinh tế và an ninh quốc gia của Việt Nam.

PGS.TS Lê Hải Bình, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát biểu tham luận tại hội thảo.

Chia sẻ tại hội thảo, PGS.TS Lê Hải Bình, Thứ trưởng thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh rằng: Bản sắc quốc gia ngày càng trở nên quan trọng vì nó giúp định hình, xác lập vị thế và đồng thời khẳng định con đường mà quốc gia đang đi. Vì vậy, DNNN có vai trò rất quan trọng trong việc khẳng định bản sắc quốc gia. Thứ trưởng Lê Hải Bình cũng nhìn nhận, để DNNN có thể đóng góp hiệu quả vào việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy bản sắc quốc gia, đồng thời bản sắc quốc gia giúp DNNN phát triển vững chắc, cần thực hiện các biện pháp sau: Cần nhận thức sâu sắc về việc vận dụng bản sắc quốc gia trong phát triển doanh nghiệp, đặc biệt là DNNN. Các chủ trương, chính sách cần được thiết kế phải thấm đẫm câu chuyện bản sắc này. Phải dành nguồn lực, nguồn nhân lực, đặc biệt là những người trực tiếp tương tác với khách hàng/đối tác. Đồng thời, nhấn mạnh sự phân cấp, phân thực quyền, ví dụ như giao quyền quyết định cho CEO trong các vấn đề kinh doanh; quản trị doanh nghiệp hiệu quả thông qua việc ứng dụng công nghệ số trong quản trị và truyền thông.

Ngoài ra các nhà khoa học, nhà lãnh đạo, quản lý còn tập trung thảo luận ba nhóm vấn đề chính. Thứ nhất, làm rõ và khẳng định vị trí, vai trò của kinh tế nhà nước, doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đặc biệt trong những lĩnh vực quan trọng, xương sống của nền kinh tế. Qua đó thống nhất nhận thức về sự cần thiết đổi mới, nâng cao hiệu quả, năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh hiện nay. Thứ hai, đánh giá thực trạng hoạt động của doanh nghiệp nhà nước qua thực tiễn ngành hàng không, cụ thể là Tổng Công ty hàng không Việt nam thời gian qua, qua đó khẳng định vai trò quan trọng của doanh nghiệp này trong một lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế, vận tải hàng không, kết nối, lan tỏa giá trị thương hiệu Việt Nam, thúc đẩy phát triển du lịch, dịch vụ và nhiều lĩnh vực khác của nền kinh tế. Thứ ba, trên cơ sở phân tích bối cảnh và những yêu cầu khi đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, đề xuất kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả, năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt trong những lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế nói chung.

Phạm Huyền