Doanh nghiệp Việt cần tăng tốc trong cuộc đua chuyển đổi xanh

Chuyển đổi xanh đã trở thành “từ khóa” trọng yếu trong chiến lược phát triển của mọi nền kinh tế, khi thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ hướng tới phát triển bền vững. Với DN Việt Nam, đây không chỉ là yêu cầu bắt buộc từ thị trường, còn là cơ hội kiến tạo những giá trị mới, khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Dệt may là sản phẩm xuất khẩu chủ lực, cần sớm đáp ứng các yêu cầu chuyển đổi xanh từ nhiều thị trường

Thị hiếu tiêu dùng xanh đang chi phối

Thích ứng tốt với bối cảnh mới và đáp ứng những yêu cầu về chuyển đổi xanh của EU, sẽ giúp hàng dệt may Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm và giá trị trong chuỗi cung ứng, phát triển bền vững tại thị trường này.

Đó là nhận định của ông Phạm Như Phương, Trưởng Phòng Xuất nhập khẩu ngành hàng, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khi cho biết, EU hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của ngành dệt may Việt Nam; Hiệp định EVFTA đang mở ra “cánh cửa thứ hai” giúp ngành dệt may Việt Nam giảm rủi ro thị trường, đồng thời hướng đến mô hình sản xuất xanh và bền vững hơn theo tiêu chuẩn châu Âu.

“Tuy nhiên, để tận dụng tốt hơn các ưu đãi thuế quan trong Hiệp định, doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu phải lưu ý đầu tư công nghệ, tuân thủ quy tắc xuất xứ từ vải trở đi. Quy tắc này vẫn đang là một trong những thách thức lớn đối với ngành dệt may Việt Nam”, ông Phương chia sẻ.

Khẳng định EVFTA đang mở ra cánh cửa mới, giúp ngành dệt may Việt Nam giảm rủi ro thị trường, đồng thời hướng đến mô hình sản xuất xanh và bền vững hơn theo tiêu chuẩn châu Âu, bà Nguyễn Hoàng Thúy, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Thụy Điển, kiêm nhiệm Bắc Âu cho biết, thị trường EU bao gồm cả các nước Bắc Âu có giá trị chiến lược dài hạn nhờ tính ổn định, lợi thế từ EVFTA và nhu cầu cao đối với sản phẩm bền vững.

“Thay vì cạnh tranh bằng giá, DN Việt Nam cần chuyển sang các dòng sản phẩm giá trị cao, truy xuất rõ nguồn gốc, đảm bảo tiêu chuẩn môi trường và lao động đúng với thị hiếu tiêu dùng xanh đang chi phối toàn bộ châu Âu. Để tận dụng được ưu đãi này, chính DN phải là người bước qua cánh cửa đó bằng năng lực xanh, bằng chiến lược và bằng uy tín. Khi đi vào hoạt động, các DN Việt Nam sẽ được hưởng lợi trực tiếp, vừa đáp ứng quy tắc xuất xứ EVFTA, vừa giảm phụ thuộc nhập khẩu và phát thải carbon”, bà Thúy khuyến nghị.

Sớm thích ứng sẽ có lợi thế lớn

Xu hướng sản xuất, tiêu dùng sản phẩm xanh, sạch đang phát triển mạnh mẽ, góp phần thay đổi cơ cấu thị trưởng. Tuy nhiên, ông Cù Huy Quang, Trưởng Phòng Hiệu quả năng lượng và chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) lưu ý, hiện vẫn đang thiếu nhiều tiêu chuẩn quy định cụ thể về sản phẩm sạch, sản phẩm xanh. Việc chưa có bộ tiêu chí thống nhất, chính thức xác định sản phẩm xanh là một hạn chế lớn, khiến việc phát triển, sản xuất và phổ biến các sản phẩm xanh gặp nhiều khó khăn, làm cho người tiêu dùng chưa có đủ thông tin rõ ràng để lựa chọn.

Theo các chuyên gia, chuyển đổi xanh không phải là gánh nặng, đó chính là cơ hội để DN Việt Nam tái cấu trúc, nâng cao năng suất và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Ông Nguyễn Thanh Lam, Giám đốc điều hành Công ty CP Lâm Việt đề cập, chuyển đổi xanh giúp DN không chỉ đáp ứng quy định xuất khẩu, còn thu hút đầu tư, giảm chi phí năng lượng, và nâng cao sức cạnh tranh.

“Những DN sớm thích ứng với chuyển đổi xanh sẽ có lợi thế lớn, khi các rào cản kỹ thuật môi trường của các thị trường như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản. Đáng chú ý, một số ngân hàng thương mại trong nước cũng bắt đầu triển khai sản phẩm tín dụng xanh dành cho DN đáp ứng tiêu chí môi trường, một tín hiệu tích cực giúp giảm áp lực tài chính trong giai đoạn đầu chuyển đổi. Do vậy, chuyển đổi xanh, không chỉ là câu chuyện công nghệ hay chính sách, đó là sự thay đổi toàn diện về tư duy kinh doanh”, ông Lam nói.

Các DN đang hướng đến mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và xây dựng ngành công nghiệp môi trường xanh vững mạnh

Thời gian qua, Bộ Công Thương luôn đồng hành với DN trong việc kiểm soát nguồn phát thải, thúc đẩy công nghệ xử lý chất thải và tái chế, hướng đến mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và xây dựng ngành công nghiệp môi trường xanh vững mạnh. Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng thường xuyên có các chương trình liên quan để hỗ trợ DN, như Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, chương trình thương hiệu quốc gia... hay các cơ chế chính sách hỗ trợ từ các chương trình như chương trình khuyến công quốc gia, chương trình về công nghiệp hỗ trợ...

Trong giai đoạn 2026 - 2030, Bộ Công Thương đặt trọng tâm triển khai Chương trình thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất và tiêu dùng bền vững. Đây sẽ là chương trình quy mô lớn với kỳ vọng tạo ra nhiều sản phẩm xanh mới, củng cố tiêu chí xanh, đồng thời đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn tại các ngành, lĩnh vực, địa phương có tiềm năng. Mục tiêu hướng tới là giảm thiểu, tiết kiệm nguyên vật liệu đầu vào và nâng cao hiệu quả sản xuất cho DN.

Cùng với đó, Bộ cũng sẽ chú trọng thúc đẩy hợp tác quốc tế, liên kết để nghiên cứu và sản xuất sản phẩm mới, sản phẩm xanh hơn, đồng thời giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn tài chính xanh, đặc biệt là ưu đãi đối với doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ đang chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh.

Nguyễn Quỳnh/VOV.VN