Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong giai đoạn hiện nay
Bài cuối
NÂNG CAO DÂN TRÍ, ĐÀO TẠO NHÂN LỰC, BỒI DƯỠNG NHÂN TÀI
*NGUYỄN HỒNG TRÀ
Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy
BPO - Tại Chương trình hành động số 17-CTr/TU ngày 30-9-2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất kết luận về phát triển GD&ĐT là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Phát triển GD&ĐT phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, với tiến bộ khoa học và công nghệ phù hợp quy luật khách quan. Ưu tiên đầu tư phát triển GD&ĐT đối với các vùng đặc biệt khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, biên giới, vùng sâu, xa và các đối tượng chính sách...
Xây dựng nền giáo dục mở
Quan điểm của Đảng bộ tỉnh là tập trung xây dựng nền giáo dục mở theo hướng tập trung dạy tốt, học tốt, quản lý tốt, có phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống GD&ĐT; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc với những mục tiêu cụ thể cho từng bậc học trên toàn tỉnh. Ðối với giáo dục mầm non, giúp trẻ phát triển thể chất, tình cảm, hiểu biết, thẩm mỹ, hình thành các yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị tốt cho trẻ bước vào lớp 1; tiếp tục nâng cao chất lượng phổ cập trong những năm tiếp theo và từng bước chuẩn hóa hệ thống các trường mầm non phù hợp với điều kiện của từng địa phương và cơ sở giáo dục. Ðối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời. Bảo đảm cho học sinh có trình độ THCS (hết lớp 9) có kiến thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau THCS. Đến bậc THPT, học sinh phải có đủ kiến thức tiếp cận nghề nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thông có chất lượng. Ðối với giáo dục nghề nghiệp, tập trung đào tạo nhân lực có kiến thức, kỹ năng và trách nhiệm nghề nghiệp.
Ngành GD&ĐT phải căn cứ tình hình thực tế của tỉnh và các địa phương trong tỉnh xây dựng chương trình hình thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp với nhiều phương thức và trình độ đào tạo kỹ năng nghề nghiệp theo hướng ứng dụng, thực hành, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật, công nghệ của thị trường lao động của tỉnh và trong nước. Ðối với giáo dục thường xuyên, bảo đảm cơ hội cho mọi người, nhất là ở vùng nông thôn, vùng khó khăn, các đối tượng chính sách được học tập nâng cao kiến thức, trình độ, kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ và chất lượng cuộc sống; tạo điều kiện thuận lợi để người lao động chuyển đổi nghề. Hoàn thiện mạng lưới cơ sở giáo dục thường xuyên và các hình thức học tập, thực hành phong phú, linh hoạt, coi trọng tự học và giáo dục từ xa.
Các tổ chức đảng, chính quyền các cấp từ tỉnh đến cơ sở quán triệt sâu sắc và cụ thể hóa các chủ trương, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đổi mới căn bản, toàn diện hệ thống GD&ĐT trong hệ thống chính trị của tỉnh, tạo sự đồng thuận cao. Nâng cao nhận thức về vai trò quyết định chất lượng GD&ĐT của đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong tỉnh; lấy người học là chủ thể trung tâm của quá trình giáo dục; gia đình có trách nhiệm phối hợp với nhà trường và xã hội trong việc giáo dục nhân cách, lối sống cho con em mình. Coi trọng công tác phát triển Đảng, công tác chính trị, tư tưởng trong các trường học, trước hết là trong đội ngũ giáo viên. Bảo đảm các trường học có chi bộ trong sạch, vững mạnh.
Sở GD&ĐT cần xác định rõ và công khai mục tiêu, chuẩn đầu ra của từng bậc học, môn học, coi đó là cam kết bảo đảm chất lượng của cả hệ thống và từng cơ sở GD&ĐT; là căn cứ giám sát, đánh giá chất lượng GD&ĐT nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy nghề theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ của học sinh; tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Đối với giáo dục mầm non cần chú trọng kết hợp chăm sóc, nuôi dưỡng với giáo dục phù hợp đặc điểm tâm sinh lý, yêu cầu phát triển thể lực và hình thành nhân cách. Đối với bậc tiểu học cần đẩy mạnh dạy ngoại ngữ và tin học theo hướng chuẩn hóa, thiết thực, bảo đảm năng lực sử dụng của người học những nơi có đủ điều kiện có thể xin chủ trương dạy tiếng nói và chữ viết của các dân tộc thiểu số của địa phương. Đối với bậc học từ THCS trở lên cần chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, kiến thức pháp luật và ý thức công dân. Đối với bậc học THPT cần tăng cường giáo dục thể chất, kiến thức quốc phòng, an ninh và hướng nghiệp. Đối với đội ngũ giáo viên tại các trường, cơ sở giáo dục phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực.
Tiếp tục lãnh đạo đổi mới công tác quản lý GD&ĐT, bảo đảm dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở GD&ĐT; coi trọng quản lý chất lượng. Xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về GD&ĐT và trách nhiệm quản lý theo ngành, địa phương, xác định rõ công tác quản lý nhà nước với quản trị của cơ sở GD&ĐT để nâng cao trách nhiệm, tạo động lực và tính chủ động, sáng tạo; từng bước thí điểm giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở GD&ĐT. Thực hiện giám sát của các chủ thể trong nhà trường và xã hội; tăng cường thanh, kiểm tra của cơ quan quản lý các cấp; bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch. Các huyện, thị xã, thành phố phối hợp Sở GD&ĐT chỉ đạo chặt chẽ xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh và hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp phải qua đào tạo về nghiệp vụ quản lý. Việc tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ, tôn vinh nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục phải trên cơ sở đánh giá năng lực, đạo đức nghề nghiệp và hiệu quả công tác. Có cơ chế miễn nhiệm, bố trí công việc khác hoặc kiên quyết đưa ra khỏi ngành đối với những người không đủ phẩm chất, năng lực, không đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ...
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
Để đổi mới căn bản, toàn diện hệ thống GD&ĐT của tỉnh trong thời gian tới, Tỉnh ủy yêu cầu các cấp, ngành, các địa phương, cơ quan, đơn vị và cả hệ thống chính trị của tỉnh tập trung thực hiện tốt một số nội dung. Đó là: Kế thừa và phát huy những thành tựu đạt được, học hỏi có chọn lọc kinh nghiệm của nền giáo dục các tỉnh, thành phố trong cả nước để xây dựng chính sách giáo dục chung của tỉnh và các địa phương dài hạn, phù hợp đối với từng cấp học, có lộ trình và tính khả thi cao, gắn lý luận với thực tiễn. Qua đó phát triển năng lực, phẩm chất người học, có sự kết hợp, trao đổi và kết nối giữa gia đình và nhà trường, gắn phát triển GD&ĐT với phát triển kinh tế - xã hội. Chú trọng giáo dục nghề nghiệp, ưu tiên phát triển giáo dục ở các cấp, đặc biệt là ở vùng sâu, xa, biên giới, nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn gặp nhiều khó khăn.
Vận dụng linh hoạt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào thực tế và giải quyết triệt để những khó khăn, vướng mắc trong quá trình áp dụng. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy trong công tác bồi dưỡng chính trị, tư tưởng trong đội ngũ giáo viên. Thực hiện gương mẫu, đi đầu và có trách nhiệm trước Đảng, nhân dân về thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục. Đưa đội ngũ giáo viên, viên chức, học sinh phát huy vai trò và sứ mệnh để xây dựng nền giáo dục hiện đại, phát triển. Có chính sách quy hoạch dài hạn để phát triển đội ngũ giáo viên, viên chức ngành giáo dục, dự báo về nhu cầu nguồn nhân lực, cơ cấu ngành nghề, trình độ đào tạo. Làm tốt công tác tuyên truyền, vận động để tạo được sự đồng thuận cao trong xã hội.
Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học, xác định rõ định hướng đào tạo; đưa ra các tiêu chuẩn, chuẩn đầu ra đối với từng cấp học, chuyên ngành đào tạo nhằm mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực người học chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống và ý thức công dân. Giữ gìn và phát huy tinh thần hiếu học của dân tộc, những giá trị văn hóa, truyền thống nhân văn tốt đẹp của con người Việt Nam kết hợp giáo dục học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, giáo dục kiến thức quốc phòng, an ninh. Đa dạng hóa hình thức học tập, các hoạt động xã hội, tăng cường hoạt động giáo dục hướng nghiệp, ngoài trời. Có chính sách hỗ trợ và phát triển giáo dục cho học sinh khuyết tật, học sinh vùng sâu, xa, biên giới, vùng kinh tế đặc biệt khó khăn. Giáo dục và định hướng nghề nghiệp cho người học, giảm tỷ lệ thất nghiệp, tạo môi trường và việc làm cho người học sau khi hoàn thành chương trình học.
Xây dựng xã hội học tập suốt đời, tăng cường sự tham gia đóng góp của các nguồn lực xã hội, tập trung phát triển nguồn nhân lực gắn với phát triển kinh tế - xã hội. Đẩy mạnh xã hội hóa để đầu tư xây dựng hệ thống trường học, cơ sở vật chất đạt chất lượng cao. Khuyến khích phát triển xây dựng trường học ở các bậc học ngoài công lập để đáp ứng nhu cầu về giáo dục và tự chủ tài chính của các cơ sở giáo dục. Khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia vào các hoạt động hỗ trợ đào tạo. Xây dựng khung chính sách tài chính cho hệ thống GD&ĐT minh bạch, khuyến khích xây dựng quỹ học bổng, khuyến học để hỗ trợ học sinh, sinh viên gặp khó khăn và các quy chuẩn tôn vinh cá nhân, tập thể có cống hiến cho ngành GD&ĐT của tỉnh.
