Đổi thay phố Chiềng Lề xưa

Khu phố Chiềng Lề hôm nay.

Chiềng Lề xưa được nhân dân địa phương gọi đồi Chiêng Le (tiếng Thái gọi là Pom Chiêng Le), sau này, còn gọi là đồi Châu, nằm gần đồi Khau Cả (Pom Khau Ca). Sau khi thực dân Pháp chuyển trụ sở tỉnh lỵ từ Vạn Bú về đóng trên đồi Khau Cả, chúng bắt đầu xây dựng một số công trình đường sá, chợ, nhà tù... phục vụ nhu cầu khai thác, bóc lột. Khu chợ Chiềng Lề ban đầu chỉ nhỏ bé nhưng dần sầm uất bởi sự góp mặt của các tiểu thương người Hoa, người Kinh từ Vạn Bú và các vùng lân cận. Theo thời gian, khu chợ ngày một phát triển, thu hút nhiều người về đây buôn bán, trao đổi hàng hóa như phố, phường ở miền xuôi, nên được gọi là phố Chiềng Lề.

Ngày 26/10/1961, theo Quyết định 173-CP của Hội đồng Chính phủ, thị xã Sơn La - thị xã đầu tiên của miền Tây Bắc thành lập. Thị trấn Chiềng Lề được thành lập, thuộc thị xã Sơn La. Từ đây, Chiềng Lề trở thành đơn vị hành chính của tỉnh Sơn La. Từ ngày 3/1/1981, theo Quyết định số 3-CP của Hội đồng Chính phủ, thị trấn Chiềng Lề được đổi tên gọi thành phường Chiềng Lề.

Tháng 12/1939, chi bộ Đảng Nhà tù Sơn La được thành lập, với vị trí trung tâm tỉnh lỵ, nhân dân phường Chiềng Lề có điều kiện tiếp xúc sớm với các đảng viên trong nhà tù, từ đó, giác ngộ cách mạng và trở thành lực lượng nòng cốt trong các phong trào yêu nước. Đầu năm 1943, Chi bộ nhà ngục Sơn La bí mật thành lập tổ chức cách mạng Thanh niên cứu quốc đầu tiên ở Chiềng Lề, góp phần lan tỏa tinh thần cách mạng tới nhiều địa bàn trong tỉnh. Nhiều người dân Chiềng Lề sớm giác ngộ, trở thành lớp chiến sĩ cách mạng đầu tiên của tỉnh Sơn La; một số gia đình tiểu thương, vợ con binh lính ở phố Chiềng Lề trở thành địa điểm liên lạc bí mật của cách mạng. Trong hai cuộc kháng chiến cứu nước, nhân dân Chiềng Lề đóng góp sức người, sức của cho các phong trào “Ba đảm đang”, “Ba sẵn sàng”, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, góp phần làm nên thắng lợi vĩ đại của dân tộc.

Khu đô thị Shining City Sơn La rực rỡ cờ hoa.

Hơn một thế kỷ qua, giờ đây, khu phố Chiềng Lề đã khoác lên mình diện mạo mới, đường sá mở rộng, trải nhựa thẳng tắp, hệ thống điện chiếu sáng, cây xanh được đầu tư đồng bộ. Dọc theo dòng Nặm La thơ mộng, những khu đô thị mới được xây dựng với những dãy nhà phố thương mại, căn hộ cao tầng, công viên, khu vui chơi giải trí... tạo điểm nhấn, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.

Trước thời điểm sáp nhập thành phường Tô Hiệu (1/7/2025), phường Chiềng Lề giữ vai trò trung tâm chính trị, văn hóa của thành phố Sơn La. Kinh tế phát triển nhanh theo hướng thương mại dịch vụ, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân không ngừng nâng cao, trên 80% hộ có thu nhập khá và giàu, không còn hộ nghèo. Giáo dục, y tế đạt chuẩn; 100% trường công lập đạt chuẩn quốc gia; 98% gia đình văn hóa; quốc phòng, an ninh được giữ vững. Chiềng Lề trở thành phường tiêu biểu kiểu mẫu về an ninh trật tự, văn minh đô thị giai đoạn 2021 - 2024.

Sau sáp nhập, 12 tổ dân phố của phường Chiềng Lề cũ tiếp tục là điểm sáng của phường Tô Hiệu mới, với những con ngõ trải nhựa, điện chiếu sáng, đường hoa rực rỡ, phố xá khang trang, sạch đẹp. Khu phố Chiềng Lề nay, vẫn giữ được tinh thần thương mại sôi động, các tuyến phố luôn tấp nập cửa hàng kinh doanh, chợ trung tâm hoạt động nhộn nhịp, các cửa hàng vàng bạc, siêu thị mini... đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhân dân.

Tuyến đường hoa và đường Asphalt tại tổ 2 Chiềng Lề, phường Tô Hiệu được nhân dân chăm sóc.

Ông Lò An Toàn, nguyên Bí thư Thị ủy Sơn La, năm nay đã ngoài 80 tuổi, gắn bó lâu năm với Chiềng Lề, chia sẻ: Điều đáng quý nhất, Chiềng Lề hôm nay vẫn giữ được bản sắc văn hóa của một khu phố thương mại lâu đời, đồng thời, vươn lên mạnh mẽ về hạ tầng, kinh tế, xã hội. Từ một khu chợ nhỏ, với đời sống còn nhiều thiếu thốn, giờ đây, đã trở thành trung tâm kinh doanh sầm uất, đa dạng ngành nghề, góp phần tạo nên diện mạo văn minh, năng động cho phường Tô Hiệu ngày nay.

Phố Chiềng Lề xưa, giờ đây đã đổi thay toàn diện, nhưng những dấu tích lịch sử vẫn còn nguyên đó, nhắc nhở lớp lớp thế hệ hôm nay về truyền thống cách mạng và tinh thần đoàn kết, sáng tạo. Phát huy truyền thống đoàn kết, Chiềng Lề nay là một phần của phường Tô Hiệu, tiếp tục viết tiếp câu chuyện mới, đưa phường Tô Hiệu trở thành phường phát triển toàn diện, bền vững, đi đầu trong toàn tỉnh, xứng đáng là địa bàn trung tâm về chính trị, kinh tế, xã hội của tỉnh.

Thủy Ngân