Đòn bẩy phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Những chuyển biến tích cực

Sau hơn 4 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, toàn tỉnh Gia Lai đã cứng hóa hơn 208,5 km đường giao thông nông thôn; hỗ trợ 86 hộ về đất ở; 2.942 nhà ở; 115 hộ được hỗ trợ đất sản xuất; 4.967 hộ được hỗ trợ giải quyết sinh kế, chuyển đổi nghề; 12.318 hộ được hỗ trợ nước sinh hoạt; xây dựng 15 công trình nước sinh hoạt tập trung; 138 hộ được sắp xếp, ổn định dân cư; 43.321 ha rừng được giao cho cộng đồng, hộ gia đình bảo vệ; 18 trường phổ thông dân tộc bán trú và trường phổ thông có học sinh bán trú được tăng cường cơ sở vật chất, trang-thiết bị; 6 trường phổ thông dân tộc nội trú được tăng cường cơ sở vật chất, trang-thiết bị; 11.630 người được hỗ trợ đào tạo nghề; 100% trạm y tế xã vùng DTTS đủ điều kiện khám-chữa bệnh bảo hiểm y tế…

Làm đường giao thông nông thôn ở huyện Krông Pa. Ảnh: L.N

Trong giai đoạn 2021-2025, huyện Krông Pa được bố trí gần 254 tỷ đồng để triển khai 10 dự án và 14 tiểu dự án. Theo đó, huyện đã xây dựng 221 căn nhà cho hộ nghèo, trao tặng 795 bồn nước, 4 giếng đào; 810 hộ được hỗ trợ chuyển đổi nghề, trao 1.547 con bò sinh sản cho 605 hộ nghèo, cận nghèo...

Đồng thời, huyện đã mở 20 lớp xóa mù chữ cho 308 học viên, tổ chức 20 lớp đào tạo nghề và 30 lớp tập huấn nâng cao năng lực cho hơn 2.200 người. Đáng chú ý, 100% xã đã có đường ô tô đến trung tâm được cứng hóa, 100% học sinh mẫu giáo 5 tuổi đến trường đúng độ tuổi; nhiều chỉ tiêu về văn hóa, truyền thông và y tế cũng đạt hoặc vượt kế hoạch.

Vợ chồng ông Rơ Châm Yêuh (làng Kép, xã Ia Phí, huyện Chư Păh) thuộc diện hộ nghèo được Nhà nước hỗ trợ 44 triệu đồng làm nhà ở thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và MN. Ảnh: L.N

Gia đình ông Rah Lan Xê là một trong những hộ được hỗ trợ di dời đến khu tái định cư thuộc Dự án sắp xếp, bố trí ổn định các hộ DTTS du canh, du cư buôn Ma Giai, xã Đất Bằng, huyện Krông Pa. Ông Xê cho biết: “Gia đình tôi được hỗ trợ 60 triệu đồng để làm nhà, thêm 23 triệu đồng chi phí di dời, cùng sự giúp sức của bà con trong buôn nên đã xây dựng được ngôi nhà mới. Tôi chăm chỉ làm việc để thoát nghèo”.

Theo ông Nguyễn Tiến Đãng-Phó Chủ tịch UBND huyện Krông Pa: “Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi đã góp phần làm thay đổi rõ rệt đời sống và diện mạo vùng đồng bào DTTS. Hệ thống giao thông được đầu tư đồng bộ, các công trình trường học, trạm y tế, nhà văn hóa được xây dựng khang trang. Tỷ lệ học sinh đến lớp, người dân được khám-chữa bệnh, sinh hoạt văn hóa đều tăng. Đặc biệt, thu nhập của người dân ngày càng được nâng cao”.

Dự án sắp xếp, bố trí ổn định dân cư làng Đê Kôn (xã H’ra, huyện Mang Yang) sẽ triển khai làm 1,9 km đường giao thông và đầu tư khu tái định cư giúp 33 hộ dân ổn định cuộc sống. Ảnh: L.N

Huyện Kbang cũng là điểm sáng trong triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi. Phó Chủ tịch UBND huyện Lê Thanh Sơn cho biết: Tổng nguồn vốn huy động được hơn 184 tỷ đồng. Huyện đã đầu tư đồng bộ vào các hạng mục thiết yếu như: đường giao thông, nhà văn hóa, thủy lợi, chợ nông thôn… Đồng thời, hỗ trợ sinh kế cho hơn 1.200 hộ; mở các lớp đào tạo nghề, xóa mù chữ, tập huấn kỹ năng quản lý cộng đồng.

Nhờ đó, nhiều chỉ tiêu đạt hoặc vượt kế hoạch đề ra, trong đó có nhiều chỉ tiêu đạt 100% trước thời hạn như: tỷ lệ trẻ em đến trường, trạm y tế kiên cố, người dân được xem truyền hình, thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng... Thu nhập bình quân đầu người tăng dần qua từng năm, tỷ lệ hộ nghèo DTTS giảm bền vững.

Hướng đến phát triển bền vững

Để chương trình tiếp tục phát huy hiệu quả trong giai đoạn 2026-2030, tỉnh đã đề xuất Trung ương hoàn thiện cơ chế, chính sách, điều chỉnh định mức hỗ trợ phù hợp hơn với thực tiễn, cơ cấu lại nguồn vốn đầu tư và sự nghiệp theo tỷ lệ hợp lý, xây dựng cơ chế phân bổ vốn linh hoạt; đồng thời, tăng cường huy động nguồn lực xã hội hóa và vốn vay ưu đãi... Việc nâng cao năng lực cho cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, giám sát cũng được đẩy mạnh.

Công chức Địa chính-Nông nghiệp xã Ia Kreng (huyện Chư Păh) giới thiệu khu bố trí dân cư tập trung tại làng Díp. Ảnh: L.N

Trao đổi với P.V, ông Nguyễn Bá Thạch-Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo-nhìn nhận: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi tại Gia Lai đã mang lại những đổi thay tích cực. Tuy nhiên, cần nghiêm túc nhìn nhận những hạn chế như: tỷ lệ hộ nghèo còn cao, đặc biệt trong đồng bào DTTS; tiến độ một số công trình còn chậm; tỷ lệ người dân tham gia đào tạo nghề chưa cao, vẫn còn một bộ phận người dân tồn tại tâm lý trông chờ, ỷ lại sự hỗ trợ của Nhà nước, chưa cố gắng thoát nghèo.

Theo Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo: Từ kết quả của giai đoạn I, tỉnh đã xây dựng kế hoạch giai đoạn 2026-2030 với tổng nhu cầu vốn hơn 4.700 tỷ đồng. Trong đó, tỉnh xác định tập trung đầu tư có trọng tâm, ưu tiên các xã, thôn, làng đặc biệt khó khăn, theo nguyên tắc: sát thực tế, có sự tham gia của người dân, kết hợp đồng bộ giữa xây dựng hạ tầng, phát triển sinh kế và nâng cao năng lực cộng đồng.

Đồng thời, tiếp tục đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống như đường giao thông, hệ thống nước sạch, trạm y tế, trường học; đẩy mạnh hỗ trợ sinh kế gắn với phát triển chuỗi giá trị, tạo vùng nguyên liệu bền vững, có liên kết doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm; tăng cường đào tạo nghề, bồi dưỡng cán bộ cơ sở, nhất là người DTTS; chú trọng lồng ghép giới trong triển khai các dự án; nâng cao năng lực quản lý, giám sát, sử dụng hiệu quả các nguồn lực; phát huy vai trò cộng đồng trong theo dõi, đánh giá.

LÊ NAM