Dồn vốn cho mở đường 'đại phú'

Khơi mạch vốn

Từ vài tuần nay, một trong những ưu tiên hàng đầu của lãnh đạo Ban Quản lý dự án đường sắt - đơn vị chủ công của Bộ Xây dựng trong lĩnh vực điều hành, quản lý các dự án hạ tầng đường sắt là phối hợp chặt chẽ với 6 tỉnh, thành phố có tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, sớm xác định chính xác nhu cầu, thực hiện phân bổ ngay nguồn vốn phục vụ công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho Dự án.

“Chỉ ít ngày sau khi Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ bố trí ngay cho công trình 2.000 tỷ đồng từ nguồn đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương trong nước giai đoạn 2021 - 2025. Đây là điều kiện quan trọng để Dự án có được bước xuất phát rất thuận lợi” - ông Mai Minh Việt, Phó giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt cho biết.

Với tổng vốn 203.231 tỷ đồng (tương đương 8,37 tỷ USD), Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, ngoài ý nghĩa to lớn về phát triển kinh tế - xã hội, còn được coi là “bước tập dượt”, đúc rút kinh nghiệm quan trọng cho Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Ảnh minh họa.

Trong đó “thần tốc trong triển khai”, “hiệu quả trong đầu tư” là hai yêu cầu được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đặt ra cho chủ đầu tư Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Theo yêu cầu của người đứng đầu Chính phủ, Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng sẽ được khởi công vào ngày 19/12/2025. Nếu tính từ lúc được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư đến khi dự án được khởi công các hạng mục chính tuyến thì tổng thời gian chuẩn bị đầu tư chỉ kéo dài 12 tháng.

Đây là thời gian chuẩn bị đầu tư, bao gồm các bước thiết kế kỹ thuật, lựa chọn nhà thầu và huy động nguồn vốn ngắn nhất từ trước tới nay đối với một dự án đầu tư công có tính chất và quy mô tương tự như Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

“Bộ Xây dựng đang chỉ đạo Ban Quản lý dự án đường sắt và Tư vấn nghiên cứu tách dự án thành 2 dự án thành phần, trong đó có Dự án thành phần 1: đầu tư hạ tầng kết nối các ga trên toàn tuyến sử dụng vốn trong nước do nhà thầu Việt Nam thực hiện nhằm chủ động triển khai đảm bảo khởi công ngày 19/12/2025. Đối với nguồn vốn trong nước, chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính cân đối, bố trí đủ cho công trình” - ông Nguyễn Danh Huy, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết.

Cần phải nói thêm rằng, đối với các dự án hạ tầng giao thông lớn, mặt bằng được bàn giao đủ trước ngày khởi công và dòng vốn được bố trí đầy đủ, không đứt quãng, linh hoạt chính là 2 điều kiện tiên quyết để các công trình về đích đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng và hiệu quả đầu tư.

“Trong bối cảnh nguồn lực của đất nước còn hạn chế thì việc xác định được “những địa chỉ nhận vốn tối ưu”, trong đó có Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng sẽ không chỉ giúp chúng ta xác định rõ mục

tiêu, mà còn phân bổ chính xác nguồn lực quý giá cho những “cú đấm thép”, có sức lan tỏa cao, phát huy ngay hiệu quả cho nền kinh tế” - lãnh đạo Bộ Xây dựng cho biết.

Điểm tựa cho những cú vượt vũ môn

TS. Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình đường bộ cho rằng, việc Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong giai đoạn trước đây và hiện là Bộ Tài chính ưu tiên dồn một lượng lớn vốn đầu tư công lĩnh vực hạ tầng giao thông thay vì rải mành mành như trước đây đã mang lại chuyển biến lớn cho các đại dự án hạ tầng giao thông.

“Kinh nghiệm cho thấy, trong xây dựng cơ bản có 3 yếu tố quyết định đến tiến độ, chất lượng công trình là vốn, mặt bằng và năng lực nhà thầu, trong đó vốn là yếu tố quyết định, then chốt hay nói nôm na là có thực mới vực được đạo. Điều này hoàn toàn đúng với công tác triển khai các dự án giao thông trọng điểm trong 4 năm vừa qua” - ông Chủng cho biết.

Theo thống kê chưa đầy đủ, tính đến tháng 7/2025, chỉ tính riêng lĩnh vực đầu tư hạ tầng giao thông do Bộ Xây dựng quản lý đã được giao tổng nguồn kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025 là 396.435 tỷ đồng (tương đương khoảng 70% nhu cầu), trong đó có 295.888 tỷ đồng vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025; 81.269 tỷ đồng nguồn vốn của Chương trìnhPhục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và 19.278 tỷ đồng vốn tăng thu ngân sách trung ương cácnăm 2021, 2022, 2023.

Đây thực sự là một nhảy vọt về nguồn lực, bởi trong giai đoạn 2001 - 2010, vốn đầu tư công được phân bổ cho Bộ Xây dựng chỉ vọn vẹn 161.800 tỷ đồng; giai đoạn 2011 - 2020 tuy khá hơn, nhưng cũng chỉ khoảng 474.000 tỷ đồng, tương đương 52% nhu cầu.

Nếu tính cả vốn vốn ngân sách do các địa phương làm chủ quản đầu tư tại các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm như: vành đai 4 - Thủ đô Hà Nội; vành đai 3 - TP. Hồ Chí Minh; các dự án đường sắt đô thị tại 2 thành phố lớn; cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu; Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột; cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng... thì vốn đầu tư bố trí cho toàn ngành giao thông để thực hiện những “cú đấm thép” trong giai đoạn 2021 - 2025 chắc chắn đã vượt quá con số 600.000 tỷ đồng.

Đây là cú hích rất lớn, giúp ngành lĩnh vực hạ tầng giao thông cơ bản thoát cảnh “ăn đong” vốn cho các dự án trọng điểm, trực tiếp đẩy cả “cỗ xe” mang tên “hạ tầng giao thông” tăng tốc.

Tính đến đầu tháng 7/2025, Bộ Xây dựng đã đưa vào khai thác thêm một số đoạn tuyến thuộc 6 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông, nâng tổng chiều dài đường bộ cao tốc trên cả nước là 2.268 km.

Bộ Xây dựng cũng đang nỗ lực triển khai, đôn đốc các địa phương thi công 25 dự án/dự án thành phần với tổng chiều dài 941 km để hoàn thành trong năm 2025 nhằm đạt mục tiêu 3.000 km; chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành Cảng hàng không quốc tế Long Thành - giai đoạn 1; khẩn trương hoàn thiện hồ sơ đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

“Việc sớm hoàn thành các Dự án này sẽ góp phần giảm chi phí logistics, tạo ra không gian phát triển mới cho các địa phương sau sáp nhập, tạo lập kết nối giữa các vùng miền trong cả nước và với quốc tế” - lãnh đạo Bộ Xây dựng thông tin.

Anh Minh