Đồng đất đổi thay trước biến đổi khí hậu

Tác động của biến đổi khí hậu

Tại nhiều địa phương trong tỉnh, thời tiết cực đoan làm cho cây trồng khó phát triển. Nhiều vùng sản xuất bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh và tình trạng đất nhiễm mặn, ngập úng dẫn đến thu nhập của nông dân giảm. Ở các xã đầu nguồn sông Tiền, sông Hậu như Vĩnh Xương, Tân An, Khánh Bình hay xã Cù Lao Giêng, nhiều nông dân phải tính toán lại sản xuất, thậm chí rời bỏ ruộng đồng đi TP. Hồ Chí Minh tìm sinh kế khác. Đây là thách thức lớn đòi hỏi địa phương phải có giải pháp căn cơ, trong đó việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp và chuyển đổi cơ cấu cây trồng là nhiệm vụ quan trọng.

Ứng dụng canh tác thuận thiên trong sản xuất nông nghiệp ở An Giang. Ảnh: GIA KHÁNH

“Những năm qua, ngành nông nghiệp tỉnh ban hành kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi để thích ứng với BĐKH. Từ năm 2020 - 2025, toàn tỉnh chuyển đổi hơn 30.000ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng rau màu và cây ăn trái, sản xuất thích ứng với BĐKH, đời sống nông dân ngày càng khấm khá”, ông Trần Thanh Hiệp - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ. Đến nay, diện tích cây ăn trái toàn tỉnh đạt 21.485ha, trong đó xoài chiếm 12.947ha. Diện tích rau màu duy trì ổn định hơn 50.000ha/năm, tập trung nhiều ở các huyện Châu Phú, Chợ Mới, Phú Tân, Thoại Sơn và TP. Châu Đốc (cũ).

Tỉnh cũng định hướng việc chuyển đổi phải gắn với nhu cầu thị trường, áp dụng khoa học, kỹ thuật tiên tiến, chú trọng phát triển các mô hình sản xuất bền vững. Sở sẽ tiếp tục đồng hành cùng nông dân trong việc cung cấp giống mới, hỗ trợ vốn vay và kết nối tiêu thụ sản phẩm. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng không đơn thuần là thay cây lúa bằng cây khác mà quan trọng là chọn giống cây phù hợp thổ nhưỡng, thị trường và khả năng thích ứng với khí hậu. Trong danh mục cây trồng được khuyến khích chuyển đổi ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, ngoài nhóm rau màu còn có nhiều loại cây ăn trái giá trị kinh tế cao như xoài, mít, ổi, cam, quýt, sầu riêng… Song song đó, việc phát triển mô hình trồng lúa kết hợp nuôi thủy sản cũng là hướng đi phù hợp với điều kiện BĐKH, vừa nâng cao thu nhập vừa giảm rủi ro thiên tai.

Hướng đi tất yếu

5 năm qua, hưởng ứng chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, chuyển đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái, nông dân xã Vĩnh Xương chuyển 600ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái, nhanh chóng thích ứng với tình hình BĐKH, từ đó đời sống người dân nâng lên, thu nhập bình quân đầu người đạt hơn 80 triệu đồng/năm. Ông Huỳnh Văn Hiệp - Giám đốc Hợp tác xã Cây ăn trái Vĩnh Xương chia sẻ: “Những năm trước, người dân trong vùng chỉ trồng lúa nhưng hiệu quả kinh tế thấp, nhiều hộ thua lỗ. Từ khi hợp tác xã vận động nông dân chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang trồng xoài keo, xoài cát Hòa Lộc, thu nhập của nông dân tăng nhiều lần so với trồng lúa. Xoài được liên kết để xuất khẩu sang thị trường khó tính, mở ra hướng đi bền vững cho nông dân”.

Lãnh đạo xã Chợ Mới thực hiện nghi thức đưa xoài của Chợ Mới lên container xuất khẩu sang Hàn Quốc. Ảnh: MINH HIỂN

Thời gian qua, xác định việc đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng để thích ứng với BĐKH là hướng đi tất yếu, ngành nông nghiệp tỉnh đề ra giải pháp mang tính đồng bộ để thực hiện gồm: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm để giảm chi phí sản xuất; sử dụng giống mới chịu hạn, mặn, kháng sâu bệnh; xây dựng hệ thống cảnh báo sớm thiên tai và dịch hại.

Theo ông Hiệp, ngoài những giải pháp trên, hợp tác xã còn đẩy mạnh liên kết với ngân hàng, tăng cường hỗ trợ tín dụng, kỹ thuật cho nông dân. Đẩy mạnh liên kết sản xuất với tiêu thụ sản phẩm, phát triển hợp tác xã theo hướng mới, gắn sản xuất với tiêu thụ để hướng đến nền nông nghiệp xanh, sạch, thông minh và thích ứng với BĐKH.

Trong bối cảnh BĐKH ngày càng gay gắt, chuyển đổi cơ cấu cây trồng là lời giải cho sản xuất nông nghiệp, vừa giảm thiểu rủi ro vừa nâng cao giá trị kinh tế trên cùng diện tích đất. Tuy nhiên, để việc chuyển đổi hiệu quả cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, ngành nông nghiệp, doanh nghiệp và nông dân. Trong đó, chính quyền phải giữ vai trò “nhạc trưởng” trong quy hoạch, định hướng và hỗ trợ; nông dân là trung tâm của quá trình thực hiện; còn doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm đầu ra, thúc đẩy sản xuất theo nhu cầu thị trường.

Bước đi của An Giang trong thời gian qua cho thấy nỗ lực và sự kiên trì xây dựng nền nông nghiệp xanh, sạch, bền vững, giúp nông dân không chỉ thích ứng với BĐKH mà còn vươn lên làm giàu trên mảnh đất quê hương.

MINH HIỂN