Đồng Nai: Quy hoạch kiến tạo thành phố sân bay toàn cầu, hình thành hành lang đô thị xanh

Đến 2030 Đồng Nai sẽ có khoảng 35 đô thị

Quy hoạch và phát triển đô thị thông minh, xanh, hiện đại, đồng bộ, kiến tạo không gian phát triển mới cho Đồng Nai được xem là nội dung quan trọng, là nhiệm vụ chuyên môn của ngành xây dựng. Trình bày tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 chiều 30/9, Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Anh Tuấn đã nêu rõ nhiều nội dung quan trọng.

Một góc đô thị Biên Hòa, Đồng Nai với nhiều mảng xanh.

Theo ông, sau khi hợp nhất, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã được kiện toàn, trở thành cơ quan tham mưu trọng yếu của UBND tỉnh trong quản lý Nhà nước về xây dựng. Phạm vi quản lý của Sở trải rộng từ quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật, nhà ở, thị trường bất động sản, vật liệu xây dựng, cho đến giao thông vận tải đường bộ, đường sắt, đường thủy, hàng hải và an toàn giao thông.

Trong lĩnh vực quy hoạch và phát triển đô thị, Sở có trách nhiệm hướng dẫn, thẩm định và tham mưu UBND tỉnh phê duyệt các đồ án; đồng thời quản lý, giám sát việc thực hiện, bảo đảm công khai, minh bạch, đúng quy định. Cùng với đó, Sở xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch, cung cấp thông tin, giới thiệu địa điểm, mốc giới, chỉ giới xây dựng… nhằm quản lý hiệu quả không gian phát triển đô thị - nông thôn.

Với chức năng, nhiệm vụ được giao, ngành xây dựng giữ vai trò nòng cốt trong định hướng và kiến tạo không gian phát triển đô thị bền vững, đồng bộ và hiện đại, góp phần hiện thực hóa khát vọng đưa Đồng Nai vươn tầm quốc tế.

Các phường tại khu vực Đồng Xoài cũng đang tăng tốc phát triển.

Sau sáp nhập, Đồng Nai mới có diện tích tự nhiên 12.737,17km2, dân số 4,49 triệu người. Tỉnh sở hữu nhiều lợi thế vượt trội về vị trí chiến lược khi nằm ở giao điểm Bắc - Nam, Đông Nam Bộ - Tây Nguyên. Đồng thời hội tụ hạ tầng quốc gia trọng điểm như Cảng hàng không quốc tế Long Thành, cảng sông - cảng biển, cao tốc Bắc - Nam, Vành đai 3, Vành đai 4.

Quy hoạch tỉnh Đồng Nai thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 xác định mục tiêu xây dựng Đồng Nai thành tỉnh văn minh, hiện đại, đi đầu trong phát triển công nghiệp công nghệ cao, có kết cấu hạ tầng đồng bộ - thông minh - hiện đại, hướng tới trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, trung tâm giao thương quốc tế, dịch vụ và du lịch.

Theo định hướng, đến 2030, toàn tỉnh sẽ có khoảng 35 đô thị, Biên Hòa là đô thị loại I trung tâm, Nhơn Trạch - Long Khánh - Đồng Xoài phát triển theo hướng đô thị loại II. Còn Long Thành cùng các đô thị loại III, IV, V phân bổ cân đối trên địa bàn. Sau 2030, số lượng đô thị sẽ tăng lên 40, hình thành mạng lưới đa trung tâm, khẳng định vai trò Đồng Nai là cực tăng trưởng công nghiệp, dịch vụ, logistics, đô thị hiện đại.

Sân bay Long Thành được xem là trung tâm của phát triển.

Ba trục động lực phát triển được xác định theo ba hướng phía Nam, phía Tây, phía Bắc. Trục phía Nam gồm Biên Hòa - Nhơn Trạch - Long Thành sẽ là trung tâm động lực mới với "tứ giác đô thị" quanh sân bay Long Thành, phát triển theo mô hình aerotropolis. Trục phía Tây - Bắc gồm Chơn Thành - Lộc Ninh - Hoa Lư, hành lang đô thị công nghiệp và thương mại biên giới, kết nối Đông Nam Bộ với cửa khẩu quốc tế.

Trục phía Bắc - Đông Bắc gồm Phước Long - Bù Đăng - Bù Gia Mập) vùng đô thị - nông thôn sinh thái, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái và văn hóa bản địa.

Từ thực tiễn, bài học quan trọng rút ra là: Quy hoạch phải đi trước một bước, hạ tầng giao thông là yếu tố quyết định và phát triển đô thị cần gắn với bảo tồn văn hóa, đảm bảo an sinh xã hội.

Theo ông, dù đạt nhiều kết quả, tỷ lệ đô thị hóa của Đồng Nai mới ở mức 38%, thấp hơn bình quân cả nước và chưa tương xứng tiềm năng. Phát triển chưa cân đối khu Nam bứt phá mạnh mẽ, trong khi khu Bắc còn chậm.

Một số đồ án quy hoạch tiến độ chậm, dẫn đến tình trạng phát triển tự phát, phân lô bán nền trái phép. Nhà ở cho công nhân vẫn thiếu nghiêm trọng. Thêm vào đó, áp lực môi trường, hạ tầng ngày càng lớn trong bối cảnh Việt Nam đã cam kết net zero vào 2050.

Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Anh Tuấn trình bày tham luận.

Phương hướng 2025-2030 sẽ tập trung vào hai đột phá chiến lược, ngành xây dựng đặt mục tiêu hoàn thành 100% đồ án quy hoạch chung đô thị và xã vào năm 2030. Nâng tỷ lệ đô thị hóa từ 38% lên 55%; hoàn thành 65.000 căn nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động; xa hơn, đến 2050, Đồng Nai trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, cực tăng trưởng quốc tế, hiện thực hóa mục tiêu net zero.

Đưa Long Thành thành trung tâm logistics quốc tế, công nghiệp công nghệ cao

Tham luận của Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Anh Tuấn hướng tới xây dựng Long Thành thành thành phố sân bay toàn cầu, trung tâm logistics quốc tế, công nghiệp công nghệ cao, thương mại - dịch vụ tầm vóc toàn cầu.

Hình thành hành lang đô thị xanh - thông minh Biên Hòa - Nhơn Trạch - Long Khánh - Trảng Bom - trục động lực cấp quốc gia, lan tỏa sức mạnh phát triển toàn vùng.

Đô thị ven sông Đồng Nai với việc đầu tư đồng bộ hạ tầng giao thông.

Để hiện thực hóa, cần đồng bộ giải pháp đổi mới tư duy quy hoạch theo hướng xanh, thông minh. Song song đó phát triển hạ tầng giao thông và đô thị hiện đại, siết chặt quản lý phát triển, xây dựng cơ sở dữ liệu số về quy hoạch. Đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội và đặc biệt, tăng cường liên kết vùng, huy động nguồn lực xã hội hóa.

Ngành xây dựng kiến nghị Trung ương ưu tiên vốn cho các dự án hạ tầng liên kết vùng gồm cao tốc Dầu Giây - Liên Khương, đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu, đường sắt Biên Hòa - Lộc Ninh, các tuyến metro kết nối TP.HCM - Đồng Nai, đồng thời ban hành cơ chế đặc thù cho thành phố sân bay Long Thành.

Với tỉnh, đề nghị ưu tiên vốn đầu tư công cho hạ tầng kết nối, phát triển các đô thị động lực như Biên Hòa, Nhơn Trạch, Đồng Xoài, Bình Long, Long Thành khuyến khích phát triển nhà ở xã hội, khẩn trương xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch đô thị trên nền tảng số.

Một góc phường Trấn Biên trên trục đường Võ Thị Sáu hiện đại.

Ngành xây dựng cam kết đến năm 2030, Đồng Nai sẽ hoàn thành toàn bộ quy hoạch chung, đạt tỷ lệ đô thị hóa 55%, đưa vào sử dụng 65.000 căn nhà ở xã hội, hiện thực hóa hai đột phá chiến lược. Đến 2050, Đồng Nai trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, cực tăng trưởng quốc tế, góp phần cùng cả nước xây dựng Việt Nam hiện đại, hùng cường.

Đề xuất sớm thành lập khu thương mại tự do

Cũng liên quan đến phát triển Long Thành, tại phần tham luận của mình, Bí thư Đảng ủy xã Long Thành Dương Minh Dũng đã trình bày các nội dung đẩy mạnh đầu tư, phát triển đô thị sân bay, đưa Long Thành trở thành trung tâm công nghiệp, dịch vụ đô thị xanh, cửa ngõ quan trọng của tỉnh.

Long Thành với lợi thế là siêu sân bay Long Thành.

Xã Long Thành được thành lập trên cơ sở sáp nhập 4 đơn vị hành chính: Xã Bình Sơn, xã Lộc An, xã Long An và thị trấn Long Thành (huyện Long Thành cũ) với diện tích 130,12km2, dân số trên 93.000 người, Long Thành trở thành một trong những đơn vị hành chính có quy mô lớn của tỉnh, giữ vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển của Đồng Nai. Đây là địa phương có những lợi thế khác biệt so với nhiều địa phương khác, tạo nền tảng để bứt phá trong giai đoạn mới.

Long Thành có vị trí nằm gần trung tâm Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, cách TP.HCM khoảng 40km, kề cận các khu công nghiệp năng động của Nhơn Trạch và cụm cảng quốc tế Phước An - Cái Mép. Là điểm hội tụ của nhiều tuyến cao tốc và vành đai quan trọng như TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, Biên Hòa - Vũng Tàu, Bến Lức - Long Thành, Vành đai 3 và Vành đai 4, tạo điều kiện kết nối liên vùng và quốc tế thuận lợi. Vị trí này không chỉ thuận lợi về giao thông, mà còn đặt Long Thành vào một chuỗi đô thị chiến lược của miền Đông Nam Bộ, gắn liền với sự phát triển chung của cả vùng.

Địa phương hội tụ loạt cao tốc và quốc lộ 51 ngang qua.

Long Thành định hướng phát triển trên 3 trụ cột đột phá: hình thành một trung tâm logistics đa phương thức, kết nối hàng không - đường biển - đường bộ, gắn với ICD, kho lạnh, trung tâm phân phối, tạo động lực để Long Thành vươn tầm quốc tế.

Phân khu logistics và công nghiệp phụ trợ; phân khu thương mại - dịch vụ; phân khu công nghệ cao và đổi mới sáng tạo; phân khu đô thị sân bay và dịch vụ quốc tế.

Xây dựng vành đai cây xanh quanh sân bay, phát triển các khu công nghiệp sinh thái - tuần hoàn, sử dụng năng lượng tái tạo, đồng thời ứng dụng công nghệ thông minh trong quản lý chiếu sáng, xử lý rác thải, giảm thiểu tiếng ồn, khí thải.

Đảng bộ xã Long Thành xác định trong nhiệm kỳ 2025-2030 tập trung hoàn thiện quy hoạch đồng bộ; cập nhật quy hoạch chung đô thị Long Thành gắn với quy hoạch tỉnh và vùng; tích hợp quy hoạch sân bay với hệ thống đô thị, khu công nghiệp, logistics.

Ưu tiên đầu tư các tuyến giao thông kết nối trực tiếp sân bay với cảng biển, khu công nghiệp, đô thị vệ tinh, đẩy nhanh các dự án vành đai và cao tốc.

Xây dựng cơ chế ưu đãi, đẩy mạnh hợp tác công - tư, chủ động xúc tiến đầu tư, thu hút vốn ODA, FDI và các tập đoàn đa quốc gia.

Sở Xây dựng và lãnh đạo xã Long Thành đều đề nghị Đồng Nai ưu tiên đầu tư các tuyến kết nối, hạ tầng giao thông đồng bộ.

Phát triển liên kết đào tạo logistics, hàng không, công nghệ cao, chính sách thu hút chuyên gia, kỹ sư, nhà quản lý giỏi; hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Xây dựng khu tái định cư hiện đại, nhà ở xã hội cho công nhân; phát triển giáo dục, y tế, thiết chế văn hóa - thể thao, đáp ứng nhu cầu cộng đồng và hội nhập.

Xã Long Thành kiến nghị với Trung ương ưu tiên vốn cho các dự án giao thông kết nối gồm cao tốc, vành đai, đường sắt tốc độ cao, sớm thành lập Khu Thương mại tự do Long Thành với cơ chế đặc thù, áp dụng chính sách ưu đãi thuế, tín dụng xanh. Với tỉnh, kiến nghị ưu tiên vốn cho các tuyến kết nối trực tiếp sân bay, phân bổ nguồn lực cho y tế, giáo dục, đào tạo nghề; tăng cường phân cấp, ủy quyền để địa phương chủ động thẩm định, phê duyệt, quản lý dự án.

Minh Tuệ