Đóng phí dịch vụ trước nhiều năm, trung tâm đóng cửa, khách hàng đòi tiền ai?

Những năm gần đây, nhiều công ty kinh doanh trong ngành dịch vụ như gym, thẩm mỹ, và giáo dục đưa ra các gói dài hạn với ưu đãi hấp dẫn để khuyến khích khách hàng trả tiền trước cho nhiều năm sử dụng.

Nhờ các gói dịch vụ dài hạn này nên ngoài việc giữ chân khách hàng thì công ty còn có nguồn tiền để đầu tư, mở rộng kinh doanh, trang trải các chi phí hoạt động; dự báo doanh thu trong tương lai, lập kế hoạch kinh doanh và tài chính...

Về phía khách hàng, dù việc đóng tiền trước nhiều năm giúp khách hàng tiết kiệm chi phí, nhưng nó cũng đi kèm với những rủi ro lớn. Liệu "đồng tiền đi trước" có luôn là "đồng tiền khôn"?

Nửa chừng gãy gánh, biết đòi ai?

Chị Hoài Thu (phường Tây Thạnh, TP.HCM) đăng ký tập tại một trung tâm gym trên đường Tây Thạnh cùng phường. Chị đóng tiền một lần trước 2 năm và được khuyến mãi thêm 4 tháng, tổng cộng là 28 tháng. Tuy nhiên mới tập được khoảng 16 tháng thì trung tâm bất ngờ thông báo đóng cửa vĩnh viễn vì làm ăn thua lỗ. Chị muốn lấy lại tiền nhưng không biết làm sao.

Anh Minh Trần, một kỹ sư trẻ, đã đăng ký gói học tiếng Anh 3 năm tại một trung tâm ngoại ngữ nổi tiếng ở TP.HCM. Trung tâm này có nhiều chi nhánh, thường xuyên quảng cáo rầm rộ về chất lượng giáo viên bản xứ và chương trình học độc quyền. Thấy trung tâm uy tín, lại có khuyến mãi hấp dẫn khi đóng trọn gói, anh Minh đã quyết định đóng 45 triệu đồng để mua gói học này.

Học được khoảng 6 tháng thì bỗng một ngày, khi đến trung tâm, anh thấy cửa khóa trái. Không có một thông báo chính thức nào, chỉ có một mảnh giấy viết tay dán trên cửa ghi vỏn vẹn "Tạm nghỉ".

Anh Minh tìm hiểu trên mạng xã hội thì mới biết rằng hàng loạt học viên khác cũng gặp tình trạng tương tự; trung tâm ngoại ngữ này đã tuyên bố phá sản do thua lỗ nặng.

Giải pháp để khách hàng bảo vệ quyền lợi

Khuyến cáo về mặt pháp lý đối với các tình huống trên, luật sư Phùng Thị Huyền, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết khi khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ tại trung tâm thì về bản chất pháp lý, đây là hợp đồng dịch vụ theo quy định tại Điều 513 Bộ luật Dân sự 2015. Trong đó, trung tâm là bên cung cấp dịch vụ có thu phí; khách hàng là bên sử dụng dịch vụ...

Vì vậy, khi phát sinh tranh chấp, trước hết cần xem xét hợp đồng giữa hai bên có điều khoản nào quy định về việc hoàn trả tiền trong trường hợp trung tâm đóng cửa hay không.

Ngoài ra, khách hàng cũng có thể căn cứ khoản 4 Điều 519 Bộ luật Dân sự 2015 để yêu cầu được hoàn trả số tiền tương ứng với thời gian không được sử dụng dịch vụ: “Trường hợp dịch vụ được cung ứng không đạt được như thỏa thuận hoặc công việc không được hoàn thành đúng thời hạn thì bên sử dụng dịch vụ có quyền giảm tiền dịch vụ và yêu cầu bồi thường thiệt hại”.

Nếu hai bên không đạt được thương lượng về việc hoàn trả tiền thì khách hàng có thể khởi kiện để đòi. Các chứng cứ cần thu thập gồm Hợp đồng/Thỏa thuận mua gói tập; Phiếu thu, biên lai chuyển khoản; Thẻ hội viên/ học viên, giấy tờ chứng minh quyền lợi khuyến mãi; Các thông báo (nếu có) từ phía trung tâm về việc đóng cửa; Bằng chứng trao đổi qua email, tin nhắn, mạng xã hội với trung tâm...

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng nếu trung tâm đóng cửa vì lý do tài chính, thì kể cả khi nhận được phán quyết có lợi từ Tòa án, việc thi hành bản án trên thực tế có thể gặp nhiều khó khăn, bởi việc thi hành chỉ thực hiện được khi bên phải thi hành án có tài sản. Vì vậy, mặc dù có thể đủ căn cứ pháp lý để yêu cầu hoàn trả số tiền dịch vụ chưa sử dụng, nhưng vẫn cần cân nhắc chi phí, thời gian và khả năng thi hành án để có phương án khả thi nhất trong trường hợp này.

Bên cung cấp dịch vụ phá sản thì sao?

Theo luật sư Huyền, khách hàng cần xem xét việc trung tâm “đóng cửa” là mới chấm dứt hoạt động thực tế hay đã hoàn tất thủ tục chấm dứt về mặt pháp lý. Theo quy định tại Điều 207 Luật Doanh nghiệp 2020 và Điều 54 Luật Phá sản 2014, doanh nghiệp khi giải thể hoặc phá sản phải kê khai tài sản và thanh toán các nghĩa vụ còn tồn đọng, trong đó có nghĩa vụ với khách hàng. Vì vậy, nếu trung tâm chưa chấm dứt về mặt pháp lý và số tiền đã đóng là đáng kể, khách hàng vẫn nên khởi kiện hoặc tham gia vào thủ tục phá sản tại Tòa án (với tư cách chủ nợ) để yêu cầu thanh toán từ phần tài sản còn lại.

Trường hợp trung tâm hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp tư nhân, chủ sở hữu phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình theo Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020 và Điều 82 Nghị định 168/2025. Do đó, trong trường hợp này việc khởi kiện lại càng cần thiết để đảm bảo quyền lợi khách hàng.

Ngoài ra, nếu trung tâm chuyển giao hợp đồng cho đơn vị khác, khách hàng cần xem xét kỹ cơ sở vật chất, điều kiện dịch vụ và các thay đổi trong hợp đồng (ví dụ có phát sinh thêm phí hay không). Theo khoản 1 Điều 370 Bộ luật Dân sự 2015, việc chuyển giao nghĩa vụ phải được bên có quyền đồng ý. Nếu khách hàng thấy không phù hợp và hợp đồng không có điều khoản về việc chuyển giao, thì vẫn có quyền từ chối và yêu cầu được nhận lại tiền.

Luật sư Huyền lưu ý khi quyết định chọn cách đóng phí trước trong thời gian dài, khách hàng cần đánh giá uy tín của công ty như tìm hiểu kỹ về lịch sử hoạt động, tình hình tài chính và các đánh giá từ khách hàng cũ; đọc kỹ hợp đồng, đảm bảo rằng hợp đồng có điều khoản rõ ràng về việc hoàn tiền, bồi thường, và trách nhiệm của hai bên trong trường hợp có sự cố...

THẢO HIỀN