Đồng thuận toàn cầu về luật chơi cho AI:Các cường quốc đẩy mạnh khung pháp lý ra sao?
Các đại diện cấp cao từ Mỹ, Nhật Bản, Áo, Liên minh châu Âu (EU) cùng nhiều đối tác chiến lược khác đã cùng nhau vạch ra lộ trình xây dựng khung pháp lý AI, trong đó ưu tiên hàng đầu là cân bằng giữa an toàn công nghệ và thúc đẩy sáng tạo.
Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025 (VIDW 2025) tại Ninh Bình đã trở thành tâm điểm của sự đồng thuận quốc tế về trí tuệ nhân tạo (AI), với chủ đề trọng tâm là "Quản trị trí tuệ nhân tạo - AI Governance". Hội nghị Bàn tròn cấp Bộ trưởng quy tụ các đại diện cấp cao từ Mỹ, Nhật Bản, Áo, Liên minh châu Âu (EU) cùng nhiều đối tác chiến lược khác đã cùng nhau vạch ra lộ trình xây dựng khung pháp lý AI, trong đó ưu tiên hàng đầu là cân bằng giữa an toàn công nghệ và thúc đẩy sáng tạo.
Hoa Kỳ và EU: Tiêu chí kép về đổi mới và tin cậy
Tại hội nghị, quan điểm của Hoa Kỳ được ông Steven M.Dyokas, cố vấn kinh tế Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội nhấn mạnh thông qua câu hỏi cấp bách: "Làm thế nào để chúng ta cùng nhau định hình tương lai (AI) đó?", Mỹ tin rằng cần xây dựng các quy định AI vừa thúc đẩy đổi mới, vừa bảo vệ các giá trị dân chủ.
Ông Steven khẳng định các quy định phải "rõ ràng, minh bạch và công nhận vai trò quan trọng của khu vực tư nhân" để tránh việc "đổi mới sáng tạo bị lạc hậu bởi những thủ tục hành chính phức tạp".
Kế hoạch hành động "Chiến thắng trong cuộc đua AI" của Mỹ dựa trên nền tảng cởi mở, tự do ngôn luận và nền kinh tế năng động. Đồng thời, Mỹ cam kết hợp tác với Việt Nam, hy vọng các văn bản quy định mới sẽ thúc đẩy đầu tư và tạo điều kiện cho khu vực tư nhân phát triển.
Ông Steven cũng lưu ý về tầm quan trọng chiến lược của hạ tầng năng lượng ổn định cho các trung tâm dữ liệu.
Ông Julien Guerrier phát biểu tại sự kiện - Ảnh: BTC
Cùng quan điểm, Đại sứ Liên minh châu Âu tại Việt Nam, ông Julien Guerrier đã phác thảo chiến lược AI của EU dựa trên ba trụ cột: sự xuất sắc, sự tin cậy (thông qua khung pháp lý) và hợp tác quốc tế.
Trước những lo ngại về Đạo luật AI (EU AI Act), ông trực tiếp phản bác: "Thực tế không phải vậy". Ông lý giải cách tiếp cận của EU nhằm mục đích "thúc đẩy năng lực nghiên cứu và công nghiệp, đồng thời đảm bảo an toàn cũng như các nguyên tắc, giá trị và quyền cơ bản của EU", giúp xây dựng một châu Âu kiên cường cho thập kỷ số tiếp theo.
Ngoài việc xây dựng luật, EU còn thúc đẩy việc ứng dụng AI qua chiến lược "Apply AI" và tăng cường hỗ trợ phát hiện, dán nhãn nội dung do AI tạo ra.
Nhật Bản và Áo: Những thách thức về hạ tầng và dữ liệu
Về phía châu Á, ông Kiriyama Nobuo, Tổng giám đốc Cục Hợp tác quốc tế, MIC Nhật Bản, công bố sáng kiến mới của Thủ tướng Kishida về việc 'đồng tạo' AI với ASEAN. Sáng kiến này là bước phát triển tiếp theo trong nỗ lực quốc tế của Nhật Bản, nổi bật là "Tiến trình AI Hiroshima" - một khuôn khổ tự nguyện được nhiều quốc gia ủng hộ.
Nhật Bản khẳng định mục tiêu thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đồng thời giảm thiểu rủi ro thông qua việc liên tục cập nhật các hướng dẫn dựa trên rủi ro cho doanh nghiệp. Trong khi đó, ông Philipp Agathonos, Đại sứ Áo tại Việt Nam, bày tỏ sự lạc quan về việc hội nghị diễn ra đúng thời điểm, nhưng cũng nêu lên những thách thức nghiêm trọng.
Ông cảnh báo về nguy cơ "độc quyền chip chất lượng cao", xem đây là một thách thức lớn không chỉ của châu Âu mà còn của các khu vực khác như ASEAN, đồng thời kêu gọi hỗ trợ để cân bằng chuỗi cung ứng. Vị đại sứ cũng nhấn mạnh rằng "AI chỉ có thể tốt khi dữ liệu tốt", cảnh báo về tình trạng dữ liệu không chất lượng đang được sử dụng phổ biến và kêu gọi xây dựng một không gian dữ liệu chung an toàn để công và tư trao đổi dữ liệu.
Việt Nam khẳng định vào trò dẫn dắt và ứng dụng thực tiễn
Tại sự kiện, Việt Nam đã tiếp tục khẳng định vai trò dẫn dắt trong việc định hình chính sách công nghệ, coi AI là hạ tầng chiến lược cho phát triển kinh tế số.
Ông Phạm Quang Ngọc, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, cam kết tỉnh sẽ ứng dụng AI trong quản lý di sản, phát triển du lịch số, giao thông thông minh và quản trị công, đồng thời khẳng định tỉnh sẽ "đồng hành cùng Bộ Khoa học và Công nghệ, các tổ chức và doanh nghiệp trong và ngoài nước" để học hỏi và thu hút đầu tư công nghệ cao.
Kết thúc tọa đàm cấp Bộ trưởng về Quản trị AI trong khuôn khổ Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2025, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng gửi lời cảm ơn tới các diễn giả và đại biểu đến từ Liên Hợp Quốc, UNESCO, các quốc gia thành viên ASEAN, đối tác quốc tế cùng nhiều tổ chức công nghệ hàng đầu vì những chia sẻ và đóng góp thiết thực cho sự kiện.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu kết thúc Hội nghị Bàn tròn cấp Bộ trưởng.
Bộ trưởng nhấn mạnh một số thông điệp trọng tâm. Trước hết, quản trị AI đã trở thành vấn đề hợp tác toàn cầu, không chỉ ở tầm nhìn mà còn trong hành động - hướng tới mục tiêu "AI cho tất cả, không chỉ cho một số ít".
Thứ hai, khung pháp lý về AI cần được xây dựng để song hành giữa niềm tin và đổi mới, vừa tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, vừa phù hợp với bối cảnh từng quốc gia.
Thứ ba, khu vực tư nhân đóng vai trò quan trọng trong giải pháp chung, đặc biệt thông qua việc thúc đẩy hệ sinh thái AI mã nguồn mở, giúp trao quyền cho doanh nghiệp khởi nghiệp và các nền kinh tế nhỏ.
Thứ tư, xây dựng năng lực AI trong khu vực là yếu tố then chốt. Việt Nam khẳng định sẵn sàng đảm nhiệm vai trò Trung tâm Năng lực AI của châu Á - Thái Bình Dương, góp phần thúc đẩy hợp tác và chia sẻ tri thức.
Cuối cùng, ông nhấn mạnh AI là công cụ khuếch đại sức sáng tạo của con người, không thay thế con người; công nghệ phải mang tính bao trùm, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.
Hội nghị đã thành công trong việc tạo ra "một mặt trận thống nhất" về AI Governance, nơi các quốc gia cùng nhau cam kết xây dựng một nền tảng pháp lý vững chắc, đảm bảo lợi ích của AI được phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn lạm dụng, hướng tới một tương lai an toàn và thịnh vượng chung.
