Đột phá y tế 2026: Người Việt hưởng lợi ích chưa từng có

Năm 2025 trôi qua với hàng loạt thay đổi định hình diện mạo ngành y tế. Từ những bước tiến chuyên môn đến đổi mới trong cách tổ chức chăm sóc sức khỏe, bức tranh toàn ngành dần hiện rõ hơn với mục tiêu xây dựng mô hình chăm sóc sức khỏe toàn diện và lấy người dân làm trung tâm.

Bước sang 2026, kỳ vọng được đặt vào việc tiếp tục củng cố những nền tảng đã hình thành, mở rộng khả năng tiếp cận và nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời đặt trọng tâm vào y tế dự phòng và thúc đẩy khu vực y tế tư nhân trở thành động lực quan trọng.

Nhìn lại những đột phá y tế năm 2025

- Nhiều thay đổi trong chính sách Bảo hiểm y tế

Ngày 1/7 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong an sinh y tế khi hàng loạt quy định của Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) sửa đổi chính thức có hiệu lực. Các điều chỉnh mới đi theo hướng thực chất và nhân văn hơn, mở rộng đáng kể quyền lợi của người dân trong tiếp cận dịch vụ khám chữa bệnh.

Người mắc bệnh hiểm nghèo được hưởng nhiều quyền lợi trong chính sách Bảo hiểm y tế mới. Ảnh: Đinh Hà.

Các chính sách BHYT mới mở rộng lợi ích chưa từng có: Chi trả chi phí khám chữa bệnh tại nhà, từ xa, bao gồm thuốc, vật tư và vận chuyển cấp cứu. Điều này đặc biệt có lợi cho người cao tuổi, bệnh mạn tính và người dân vùng sâu vùng xa. Ngoài ra, người mắc bệnh hiểm nghèo/hiếm được điều trị trực tiếp tại tuyến chuyên sâu mà không cần chuyển tuyến. Những thay đổi này góp phần tăng độ bao phủ và khả năng tiếp cận y tế cơ sở.

- Làn sóng y tế tư nhân phát triển

Làn sóng mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A) kéo thị trường y tế tư nhân Việt Nam bước vào giai đoạn tăng tốc.

Thống kê của Bộ Y tế cho thấy đến cuối năm 2024, Việt Nam có 372 bệnh viện tư nhân và hơn 50.000 phòng khám; đến tháng 7/2025, số bệnh viện tư đã vượt mốc 400, duy trì tốc độ tăng trưởng 6-7% mỗi năm.

FrontierView ghi nhận lượng bệnh nhân nước ta tại bệnh viện tư tăng gần 30% trong giai đoạn 2019-2023, cao hơn nhiều so với mức 5-20% ở các nước Đông Nam Á khác.

Nhu cầu tiêm chủng cao cấp từ tầng lớp trung lưu đã thúc đẩy vaccine trở thành phân khúc tăng trưởng nhanh nhất của y tế tư nhân. Sự xuất hiện của các vaccine thế hệ mới (như sốt xuất huyết, RSV, não mô cầu...) từ các hãng lớn như Takeda, GSK... đang góp phần định hình lại thị trường. Các nhà cung cấp tư nhân đang chiếm ưu thế nhờ giải quyết điểm nghẽn về quá tải. VNVC hiện dẫn đầu với khoảng 46% thị phần, theo sau là FPT Long Châu đang tăng tốc mở rộng.

Các đơn vị tư nhân như VNVC, FPT Long Châu dần chiếm ưu thế trên thị trường vaccine nhờ giải quyết được những điểm nghẽn như quá tải, thiếu vaccine... Ảnh: Đinh Hà, Phương Lâm.

- Nhiều bệnh viện ứng dụng trí tuệ nhân tạo

Công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, là chìa khóa của sự thay đổi năm 2025. Nhiều bệnh viện lớn đã bước sang giai đoạn ứng dụng AI ở quy mô hệ thống.

Bệnh viện Bạch Mai ứng dụng phần mềm có thể đồng thời phân tích hình ảnh CT lồng ngực, nội soi phế quản và mô bệnh học lần đầu tiên ở Việt Nam, mở ra triển vọng phát hiện sớm ung thư phổi. Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM dùng AI rút thời gian siêu âm tim xuống còn 10 phút. Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM áp dụng AI lên kế hoạch xạ trị trong 2-5 phút thay vì 4 giờ.

Robot MaxiO dẫn đường bác sĩ chọc kim vào cột sống bệnh nhân ở TP.HCM do bác sĩ Bệnh viện Quân y 175 thực hiện. Ảnh: Duy Hiệu.

Xu hướng này cũng thể hiện rõ ở khối tư nhân, điển hình là Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh với 'bộ ba robot AI' hỗ trợ phẫu thuật thần kinh và quét toàn thân siêu tốc; Bệnh viện FV sử dụng CyberKnife S7 – robot xạ phẫu tích hợp AI điều trị khối u không xâm lấn. Hệ thống Vinmec tiên phong điều trị động kinh bằng Robot định vị thần kinh hàng đầu thế giới.

- Đột phá chuyển đổi số y tế

Thông tư 13/2025/TT-BYT lần đầu tiên bắt buộc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử (EMR), yêu cầu bệnh viện hoàn tất trước 30/9/2026 và các cơ sở khác trước cuối năm 2026. Đây là "cú huých" chuyển đổi số hệ thống y tế. Đến 3/10, cả nước đã có 881/1.645 bệnh viện triển khai EMR, đạt 53,6% chỉ tiêu, với tuyến tỉnh đạt gần 67%.

Triển khai đồng bộ hồ sơ bệnh án điện tử thay vì hồ sơ giấy như trước đây được xem là một trong những bước tiến nổi bật. Ảnh: Việt Linh.

- Kỷ nguyên ghép tạng: Thắp lên hy vọng mới cho người bệnh

Năm 2025, Việt Nam đạt dấu ấn quan trọng về ghép tạng. Đến tháng 4, Bộ Y tế đã công nhận 30 bệnh viện đủ điều kiện ghép tạng và 12 cơ sở vận hành Ngân hàng mô. Cả nước đã thực hiện gần 10.000 ca ghép (thận, gan, tim, phổi, ruột).

Điểm nhấn đặc biệt là ca ghép đồng thời tim - phổi đầu tiên tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, đánh dấu bước trưởng thành quan trọng, khẳng định năng lực tiếp cận những kỹ thuật thuộc nhóm khó bậc nhất trong khu vực.

- Nghị quyết 72 thay đổi diện mạo ngành y tế

Nghị quyết số 72-NQ/TW về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, do Tổng Bí thư Tô Lâm ký ban hành, được xem là dấu mốc quan trọng cho ngành y tế. Với định hướng miễn phí y tế toàn dân, nâng cao tuổi thọ và cải thiện tầm vóc người Việt, Nghị quyết mở ra kỳ vọng về một nền y tế công bằng, bền vững và nhân văn hơn cho mọi người dân.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh mục tiêu cuối cùng là bảo đảm mọi người dân - không phân biệt vùng miền, giàu nghèo - được tiếp cận các dịch vụ y tế thiết yếu, cơ bản mà không phải lo lắng về tài chính.

Đồ họa: Phan Nhật.

Dự báo xu hướng y tế năm 2026

Sau giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ về chính sách, công nghệ và mô hình chăm sóc sức khỏe trong năm 2025, ngành y tế dự kiến năm 2026 sẽ là năm củng cố và tăng tốc, đưa nhiều định hướng quan trọng đi vào thực tế.

- Chuyển mục tiêu từ chữa bệnh thành phòng bệnh

Nghị quyết 72-NQ/TW xác định chăm sóc sức khỏe toàn dân theo hướng chủ động, dự phòng, phát hiện sớm và kiểm soát nguy cơ; đồng thời đặt mục tiêu xây dựng hệ thống y tế “đi trước một bước” thay vì chỉ tập trung cấp cứu, điều trị khi bệnh đã tiến triển.

Các số liệu gần đây cho thấy người Việt ngày càng đầu tư cho sức khỏe một cách chủ động thay vì chỉ tập trung vào điều trị khi đã có dấu hiệu như trước đây. Ảnh: Việt Linh.

Sự dịch chuyển này bắt đầu thể hiện rõ trong dữ liệu thị trường, khi người Việt đầu tư nhiều hơn cho sức khỏe một cách chủ động. Theo AmCham Việt Nam, năm 2021, tổng chi tiêu y tế ước đạt khoảng 20 tỷ USD; con số này có thể tăng lên 23,3 tỷ USD vào năm 2025 và 33,8 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm 7,6%. Những số liệu này cho thấy chăm sóc sức khỏe không còn là chi tiêu bị động khi ốm đau, mà đang trở thành khoản đầu tư dài hạn.

Theo Grand View Research, thị trường công nghệ và dịch vụ phục vụ chăm sóc sức khỏe dự phòng có thể tăng lên 585,6 tỷ USD vào năm 2030. Riêng khu vực châu Á - Thái Bình Dương được dự báo dẫn đầu với mức tăng trưởng 14,2% mỗi năm trong giai đoạn 2023-2030.

Thị trường công nghệ và dịch vụ phục vụ chăm sóc sức khỏe dự phòng được dự đoán có thể tăng lên 585,6 tỷ USD vào năm 2030. Ảnh: Grand View Research.

Tại Việt Nam, khảo sát của Vietnam Report cho thấy 55,8% người tiêu dùng dự định tăng chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe trong năm 2026, trong đó nhu cầu nổi bật gồm khám tổng quát, tầm soát chuyên sâu và kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm bệnh mạn tính. Các gói khám hiện có giá từ khoảng 1,3 đến 6 triệu đồng tùy danh mục xét nghiệm và mức độ chuyên sâu, từ sàng lọc tim mạch, xét nghiệm nội tiết đến chụp đánh giá nguy cơ.

- Dư địa lớn cho y tế tư nhân

Nghị quyết 72-NQ/TW đang mở ra dư địa lớn cho y tế tư nhân, được xem là 'động lực then chốt' để phát triển bền vững.

Trọng tâm là tháo gỡ vướng mắc về chính sách đất đai (ưu tiên quỹ đất sạch, miễn giảm tiền thuê đất cho y tế phi lợi nhuận) và mở rộng cơ chế huy động nguồn lực xã hội (đầu tư sản xuất thuốc, thiết bị y tế).

Sự điều chỉnh chính sách này xuất hiện đúng lúc tầng lớp trung lưu tăng trưởng nhanh, từ 13% năm 2023 lên 26% năm 2026 theo PricewaterhouseCoopers, cùng mức thu nhập bình quân đầu người dự kiến vượt 6.000 USD vào năm 2030.

Sự gia tăng về thu nhập và kỳ vọng dịch vụ đang thúc đẩy người dân dịch chuyển sang khu vực tư nhân (bệnh viện tư, trung tâm chẩn đoán hiện đại) để tìm kiếm sự tiện lợi và chăm sóc cá thể hóa".

- Ưu tiên chăm sóc người cao tuổi

Năm 2026, bối cảnh già hóa dân số (Việt Nam chính thức bước vào thời kỳ dân số già từ 2038) đang thúc đẩy hệ thống y tế chuyển sang quản lý sức khỏe lâu dài.

Nhu cầu chăm sóc tại nhà là rất lớn (80% người cao tuổi mong muốn điều này), nhưng nguồn cung chuyên biệt còn hạn chế (chưa đến 100 trung tâm). Điều này mở ra một thị trường lớn: Savills ước tính quy mô dịch vụ/nhà ở cho người cao tuổi sẽ tăng từ 2,3 tỷ USD (2024) lên 3,6 tỷ USD (2032).

Tình trạng già hóa dân số gia tăng nhu cầu chăm sóc người cao tuổi, từ các mô hình chăm sóc sức khỏe dài hạn đến nơi ở. Ảnh: Khương Nguyễn.

Các tập đoàn lớn như Vingroup (dự án dưỡng lão Cần Giờ) và Sun Group (tích hợp dịch vụ y tế tại Ninh Bình) đã tham gia thị trường. Song song đó, các mô hình chăm sóc sức khỏe tại nhà và từ xa được dự báo tăng tốc mạnh (tăng trưởng 9,7%/năm giai đoạn 2025-2033), với thị trường từ xa có thể đạt 602,7 triệu USD.

- Đẩy mạnh công nghệ vào chẩn đoán, điều trị

Giai đoạn 2025-2030, Bộ Y tế định hướng chuyển đổi số toàn diện (DX), xây dựng hệ sinh thái dữ liệu lớn và đưa công nghệ số vào mọi khâu từ quản lý đến điều trị.

Xu hướng này thể hiện rõ qua sự tăng trưởng mạnh của thị trường AI trong y tế tại Việt Nam, dự kiến đạt 1,784 triệu USD vào năm 2025 và vọt lên 22,479 triệu USD vào năm 2034 (tăng trưởng kép 32,52%/năm).

Áp lực từ 12 triệu ca chẩn đoán hình ảnh mỗi năm và tốc độ tăng trưởng 15%/năm đang tạo nhu cầu cấp thiết cho AI. AI giúp giảm thời gian đọc phim từ hàng chục phút xuống chỉ còn vài phút, rút ngắn quy trình chẩn đoán.

Năm 2026 được xem là năm bản lề mở đầu kỷ nguyên mới, trọng tâm dịch chuyển từ chữa bệnh sang phòng bệnh, từ điều trị muộn sang tầm soát sớm, và từ hệ thống đơn tuyến sang mô hình đa trung tâm với sự tham gia mạnh mẽ của tư nhân và công nghệ.

Nếu chính sách tiếp tục được triển khai đồng bộ, cùng đầu tư bài bản cho hạ tầng dữ liệu và nhân lực, Việt Nam có cơ hội bước vào giai đoạn chăm sóc sức khỏe mới chủ động hơn, nơi người dân được theo dõi sức khỏe suốt vòng đời thay vì chỉ tìm đến bệnh viện khi đau ốm.

Nguyễn Thuận - Kỳ Duyên - Lê Huyên