Du khách chán ngán khi Đà Lạt cứ mưa là ngập

Trận mưa như trút nước kéo dài một tiếng ngày 10/9 khiến nhiều tuyến đường ở TP Đà Lạt (cũ), Lâm Đồng ngập nặng. Nhất là phường Lâm Viên - Đà Lạt và Langbiang - Đà Lạt. Hàng loạt xe cộ tê liệt, nhà dân và hàng quán chịu cảnh nước tràn vào.

Tình trạng này không xảy ra lần đầu. Trước đó, ngày 16/6, trận mưa giữa trưa gây ngập cục bộ. Ngày 12/8, mưa lớn hơn 30 phút khiến nhiều tuyến đường nước dâng cao, hàng trăm người ở phường Lâm Viên - Đà Lạt phải sơ tán.

Thời gian gần đây, lượng mưa cực đoan khiến Đà Lạt liên tục ngập cục bộ, sau vài giờ mưa tạnh nước mới rút, đặc biệt là vào mùa mưa (tháng 5-10). Người dân sống trong sự lo lắng, du khách cũng cân nhắc khi đến đây du lịch.

Dang dở chuyến đi

Đến Đà Lạt ngày 10-12/9, Thiên Kim (32 tuổi, sống tại TP.HCM) gặp đúng mưa lớn vào ngày 10/9. Đầu giờ chiều, trời kéo mây đen và mưa lớn, đường Hải Thượng (phường Cam Ly - Đà Lạt), nơi cô lưu trú, nước tràn vào sảnh, ngoài đường trũng nước cao nửa bánh xe. Kế hoạch ngày đầu tiên ở Đà Lạt xem như hủy bỏ.

Đoạn đường trước khách sạn của Thiên Kim lênh láng nước vào chiều ngày 10/9. Ảnh: Thiên Kim.

"Tôi chỉ quanh quẩn trong phòng để đảm bảo an toàn. Theo dự định, tôi sẽ đi ăn bánh căn, ngồi quán cà phê. Khi tạnh mưa, nước chưa rút ngay, ra tạp hóa mua đồ phải lội bì bõm. Sau vài tiếng nước rút hết, tôi mới bắt đầu đi chơi, nhưng mặt đường còn vương bùn, phải lái xe rất chậm. Sợ tình cảnh lặp lại, ngày 11 và 12, tôi chủ động giảm bớt hoạt động trong lịch trình", Kim kể.

Ngoài đường Hải Thượng, một số tuyến đường khác như Nguyễn Thị Nghĩa, Phan Đình Phùng, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Công Trứ, Sương Nguyệt Ánh... cũng rơi vào cảnh ngập nước. Thậm chí, lượng nước lớn khiến bờ taly trên đường Khởi Nghĩa Bắc Sơn, Phạm Hồng Thái bị sạt vào ngày 10/9.

Từng chịu trận mưa xối xả khi vừa đặt chân đến Đà Lạt ngày 16/6, Quyên Phùng (29 tuổi, sống tại TP.HCM) tiếc nuối khi lịch trình 3 ngày bị ảnh hưởng. Đi một mình để thư giãn, nhưng mưa ngập khiến cô phải ngồi lại trong một quán ăn gần 2 tiếng, không dám chạy xe vì sợ bị cuốn ngã. Đoạn gần hồ Xuân Hương nước tuôn mạnh, kéo theo lục bình trôi lềnh bềnh.

Quyên check-in tại một quán cà phê vào ngày 17/6, sàn vẫn ẩm ướt sau cơn mưa. Ảnh: Quyên Phùng.

Hai ngày đầu ở Đà Lạt, cô chỉ ngồi quán cà phê phạm vi gần, dạo chợ đêm và ngủ ở homestay.

"Ngày thứ 3, tôi bắt xe về sớm vì giảm cảm hứng. Trước đó, tôi có vài lần đi Đà Lạt mùa này, mưa là nước ngập xâm xấp. Gần 2 năm quay lại, tôi không nghĩ lại ngập mênh mông như vậy, mùa mưa Đà Lạt đã bớt chill, có lẽ do ngày càng nhiều công trình du lịch. Sau này du lịch Đà Lạt tháng 8-9, tôi sẽ cân nhắc thời tiết hoặc chuyển sang tháng khác để chuyến đi trọn vẹn hơn", Quyên bày tỏ.

Tình trạng ngập úng cục bộ diễn ra thường xuyên trong năm nay. Do đó, trong việc xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030, UBND Lâm Đồng đã đặc biệt đầu tư chỉnh trang đô thị, giao thông, hệ thống thoát nước, chống ngập úng cục bộ cho 5 phường mới của Đà Lạt.

Thoát ngập cho Đà Lạt

Trao đổi với Tri Thức - Znews về nghịch lý "phố núi nhưng dễ ngập", TS Dương Ngọc Lang, Trưởng khoa Du lịch, trường Đại học Yersin Đà Lạt (Lâm Đồng), cho biết đô thị địa hình cao vẫn có khả năng ngập, chẳng hạn như Đà Lạt. Tình trạng này cộng hưởng từ nhiều nguyên nhân.

Đà Lạt địa hình dốc, nhiều đồi núi, nhưng có thung lũng, suối giữ vai trò thoát nước chính. Những năm gần đây, tốc độ đô thị hóa nhanh làm thu hẹp diện tích suối, đất thẩm thấu nước mưa. Thực tế, khu vực dọc suối Tô Ngọc Vân, quanh vườn hoa thành phố, hạ lưu suối Cam Ly... thường xuyên ngập, nước tràn vào nhà dân và cơ sở kinh doanh.

Nhà kính trồng rau, hoa bao vây Đà Lạt tứ phía. Khi mưa cực đoan ngày càng xuất hiện dày hơn trong khu vực, rủi ro ngập cục bộ càng tăng. Ảnh: Lê Quân.

Ở trung tâm, số lượng nhà kính tăng nhanh, đất hết chỗ "thở", cùng với việc xây dựng dày đặc bên bờ suối khiến dòng chảy bóp nghẹt. Dù biết, phát triển là quy luật tất yếu của mỗi địa phương.

So với chuẩn điểm du lịch, cơ sở hạ tầng ở Đà Lạt hiện ở mức khá, chưa gọi là tốt. Việc ngập nặng hay nhẹ phụ thuộc lớn vào quy hoạch, hạ tầng. Do địa hình dốc, nước mưa chảy xuống chỗ trũng, hệ thống cống ngầm nhỏ, dễ tắc nghẽn bởi rác, bùn nên nước thoát chậm. Vì thế, không gian đô thị lãnh đủ.

Theo TS Ngọc Lang, cơ sở hạ tầng không nâng cấp thường xuyên hoặc quy hoạch mới sẽ kìm hãm sự phát triển du lịch. Đường sá và thoát nước đô thị không trực tiếp tạo ra sức hút như cảnh quan, văn hóa, nhưng quyết định khả năng tiếp cận điểm đến an toàn, lưu thông trong mưa và vận hành dịch vụ.

Về ngắn hạn, tình trạng ngập úng sẽ ảnh hưởng xấu đến trải nghiệm của du khách. Họ hủy dịch vụ, giảm thời gian lưu trú và chi tiêu. Doanh nghiệp gián đoạn vận hành, chi phí khắc phục khi nước ngập tràn vào cũng không nhỏ. Còn nhìn dài hạn, điểm đến sẽ bị đánh dấu rủi ro, mùa vụ khách lệch mạnh sang mùa khô, thương hiệu du lịch Đà Lạt giảm sức cạnh tranh, nhất là với nhóm khách gia đình và cao tuổi.

"Dưới góc độ phát triển điểm đến, đường sá, lưu trú, ẩm thực... không được xem là tài nguyên du lịch, nhưng lại thuộc nhóm điều kiện cần quan trọng để chuyển tài nguyên (cảnh quan, văn hóa) thành trải nghiệm giữ chân và kích cầu chi tiêu của du khách. Mặt khác, hạ tầng cũng ảnh hưởng đến việc chọn điểm đến, độ mở hầu bao và tốc độ tăng trưởng du lịch", vị này phân tích.

Đà Lạt là điểm đến quen thuộc với du khách phía Nam nhờ khí hậu mát mẻ, không khí trong lành, dịu dàng và trữ tình. Ảnh: Duy Hiệu.

TS, KTS Ngô Viết Nam Sơn nhìn nhận phương án chống ngập của chính quyền Đà Lạt (cũ) chưa hiệu quả do thiếu tầm nhìn chiến lược. Khi mưa lớn, vùng trũng hay khu vực bê tông hóa chắc chắn ngập. Việc đổi môi trường tự nhiên lấy công trình dẫn đến thực trạng không có chỗ trữ nước khi mưa lớn.

Với trên 30 năm kinh nghiệm quốc tế về tư vấn thiết kế, quy hoạch kiến trúc tại châu Á và Bắc Mỹ, ông cho rằng biện pháp chống ngập cần làm dài hạn, làm ngay. Yêu cầu tiên quyết là ngưng chặt cây phá rừng, trả lại không gian tự nhiên theo tỷ lệ phù hợp (30% trở lên cho nội thành) để nước thẩm thấu tốt vào lòng đất, giảm tốc độ dòng chảy xuống thấp.

Lấy ví dụ, khu Hòa Bình nên giữ lại không gian ở đồi Dinh Tỉnh trưởng. Điều này không chỉ chống ngập hiệu quả, mà còn giúp trả lại giá trị "thành phố trong rừng, rừng trong thành phố" cho Đà Lạt.

Khi thực hiện đồ án quy hoạch, chính quyền địa phương phải tính toán không gian cho nước, nhất là nơi đã bê tông hóa cao. Khu vực nào bê tông hóa quá cao, không thể làm hồ điều tiết cần phải làm ngầm. Nhờ hệ thống này, khi mưa lớn sẽ rút nước nhanh, sau đó thoát dần khi tạnh mưa.

"Hệ thống cống rãnh đô thị hiện tại của Đà Lạt chỉ đáp ứng trong điều kiện mưa bình thường. Ngoài nâng cấp hệ thống thoát nước, muốn thoát ngập, phải chú trọng không gian xanh, đất thoáng", ông Sơn nhấn mạnh.

Trúc Hồ