Dự kiến hộ kinh doanh sẽ áp dụng chế độ kế toán mới từ 1/1/2026

Theo Thư viện pháp luật, thông tư này hướng dẫn việc ghi sổ kế toán của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm trên 3 tỷ đồng thực hiện kế toán theo hướng dẫn tại Thông tư này hoặc theo chế độ kế toán doanh nghiệp siêu nhỏ.

Ảnh minh họa.

Người đại diện hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể tự ghi chép sổ sách kế toán hoặc bố trí người làm kế toán hoặc thuê dịch vụ làm kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Người đại diện hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể bố trí cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, vợ, chồng, con đẻ, con nuôi, anh, chị, em ruột của mình làm kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh hoặc bố trí người làm quản lý, điều hành, thủ kho, thủ quỹ, người được giao nhiệm vụ thường xuyên mua, bán tài sản kiêm nhiệm làm kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Theo Điều 4 dự thảo Thông tư, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm từ 200 triệu đồng trở xuống không thuộc diện chịu thuế giá trị gia tăng cũng như không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Nhóm này chỉ cần sử dụng sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ (mẫu số S1a-HKD) để ghi chép doanh thu.

Đối với hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm trên 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng, dự thảo quy định hai tình huống kế toán tương ứng với phương pháp tính thuế:

- Trường hợp nộp thuế GTGT và thuế TNCN theo tỷ lệ % trên doanh thu sẽ sử dụng chứng từ kế toán là Hóa đơn bán hàng và sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ (mẫu số S2a-HKD).

- Trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ và thuế TNCN theo tỷ lệ % trên doanh thu thì sử dụng hóa đơn giá trị trị gia tăng và hóa đơn bán hàng.

Đồng thời, hộ và cá nhân kinh doanh cần có thêm sổ theo dõi nghĩa vụ thuế giá trị gia tăng với ngân sách nhà nước (mẫu số S2b-HKD) cùng sổ chi tiết doanh thu (mẫu số S2a-HKD) để làm căn cứ tính thuế.

Theo Điều 4 Thông tư 40/2021/TT-BTC quy định về nguyên tắc tính thuế đối với hộ kinh doanh như sau:

- Nguyên tắc tính thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được thực hiện theo các quy định của pháp luật hiện hành về thuế GTGT, thuế TNCN và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

- Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong năm dương lịch từ 100 triệu đồng trở xuống thì thuộc trường hợp không phải nộp thuế GTGT và không phải nộp thuế TNCN theo quy định pháp luật về thuế GTGT và thuế TNCN. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng hạn; chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế theo quy định.

- Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo hình thức nhóm cá nhân, hộ gia đình thì mức doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống để xác định cá nhân không phải nộp thuế GTGT, không phải nộp thuế TNCN được xác định cho một người đại diện duy nhất của nhóm cá nhân, hộ gia đình trong năm tính thuế.

Pháp luật và xã hội cho hay, theo Cục Thuế, hóa đơn đầu vào là chứng từ do bên bán phát hành, ghi nhận việc hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ. Đây là căn cứ hợp pháp để xác định chi phí đầu vào, nghĩa vụ thuế và tài chính. Tuy nhiên, nhiều hộ vẫn cho rằng việc lấy hóa đơn khi mua hàng là thủ tục rườm rà, không cần thiết.

Cơ quan thuế cho biết, việc không lấy hóa đơn có thể khiến hộ kinh doanh đối mặt với nhiều rủi ro pháp lý và tài chính. Khi không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc hàng hóa, họ dễ bị xem là bán hàng không rõ xuất xứ khi cơ quan chức năng kiểm tra, dẫn đến nguy cơ bị xử phạt, tịch thu hàng hóa hoặc bị nghi ngờ gian lận, trốn thuế. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín, hình ảnh của hộ kinh doanh mà còn tiềm ẩn nguy cơ bị truy thu thuế hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng.

Ngoài ra, hóa đơn đầu vào còn là chứng từ xác định chi phí hợp lệ, giúp hộ kinh doanh hạch toán đúng doanh thu, chi phí và lợi nhuận thực tế. Khi không có hóa đơn, các khoản chi này không được công nhận, khiến việc kê khai thuế sai lệch, dẫn đến nguy cơ bị truy thu hoặc xử phạt hành chính.

Theo quy định tại Nghị định 98/2020/NĐ-CP và Nghị định 125/2020/NĐ-CP, hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp bị coi là không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Tùy mức độ vi phạm, hộ kinh doanh có thể bị phạt hành chính, truy thu thuế hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có hành vi gian lận, trốn thuế.

Cục Thuế nhấn mạnh, việc yêu cầu, nhận và lưu giữ đầy đủ hóa đơn đầu vào là biện pháp quan trọng để hộ kinh doanh tự bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đảm bảo hoạt động minh bạch và chuyên nghiệp. Hóa đơn cũng là căn cứ bảo vệ khi xảy ra tranh chấp về chất lượng hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán.

Mỹ Anh (t/h)