Đưa công nghệ vũ trụ thành động lực phát triển mới

Thời điểm vàng phát triển công nghệ vũ trụ

Sáng 24/7, Báo Tiền Phong tổ chức tọa đàm “Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới”, với sự tham gia các chuyên gia quốc tế và trong nước, đại diện cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp trong ngành công nghệ vũ trụ.

Ông Phùng Công Sưởng, Tổng biên tập báo Tiền Phong

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, tọa đàm có sự tham gia thảo luận của ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Lý Hoàng Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ.

Bên cạnh đó, tọa đàm có sự tham gia thảo luận của Tiến sĩ Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia đến từ Cơ quan Hàng không và và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA); Tiến sĩ Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế - CEA Paris‑Saclay của Pháp.

Tại tọa đàm, các chuyên gia tập trung thảo luận về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam, đề xuất các cơ chế chính sách, mô hình hợp tác hiệu quả, thông qua đó mong muốn góp phần thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia có sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Phát biểu mở đầu tọa đàm, nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng biên tập báo Tiền Phong cho rằng, trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không còn là lĩnh vực giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia.

Thay vào đó, ngành công nghệ này đã trở thành một trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại, với các ứng dụng thiết thực trong đời sống như dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh - quốc phòng.

Ông Phùng Công Sưởng dẫn báo cáo mới nhất của Space Foundation, kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và được dự báo sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030, cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn. Tại Việt Nam, mặc dù công nghệ vũ trụ còn ở giai đoạn đầu phát triển, chúng ta đã có những bước đi quan trọng.

Về làm chủ công nghệ, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam do PGS.TS Phạm Anh Tuấn dẫn dắt, đã thiết kế, chế tạo thành công các vệ tinh siêu nhỏ như PicoDragon, NanoDragon, MicroDragon, và hiện đang phối hợp cùng Nhật Bản để triển khai vệ tinh LOTUSat-1 sử dụng công nghệ radar khẩu độ tổng hợp.

Về ứng dụng, các doanh nghiệp tiên phong như Công ty TNHH Công nghệ Sao Vega, do bà Lê Thanh Hương điều hành, đã phát triển các nền tảng địa không gian thông minh phục vụ giám sát tài nguyên, phát triển kinh tế - xã hội và ứng phó thiên tai. Việt Nam cũng đã sở hữu các vệ tinh viễn thông Vinasat-1, Vinasat-2 và vệ tinh quan sát trái đất VNREDSat-1.

Tổng biên tập báo Tiền Phong nhấn mạnh, chúng ta đang đứng trước một thời điểm hết sức quan trọng. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, xác định rõ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực chính của tăng trưởng kinh tế. Trong đó, công nghệ vũ trụ là một trong những lĩnh vực ưu tiên phát triển để phục vụ chiến lược an ninh - quốc phòng và phát triển bền vững đất nước.

Tọa đàm “Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới”

Chính phủ cũng đang từng bước xây dựng chính sách hỗ trợ hạ tầng, tài chính và nguồn nhân lực để tạo điều kiện thuận lợi cho ngành vũ trụ cất cánh, hướng tới hình thành nền công nghiệp vũ trụ Việt Nam trong tương lai.

Với tinh thần đó, tọa đàm được tổ chức với mong muốn trở thành diễn đàn đối thoại đa chiều giữa các nhà quản lý, chuyên gia trong và ngoài nước, các nhà khoa học, các doanh nghiệp, nhằm thảo luận về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam đồng thời đề xuất các cơ chế chính sách, mô hình hợp tác hiệu quả, góp phần thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia có sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

“Chúng tôi tin rằng, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ, đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh và nâng cao vị thế đất nước trên trường quốc tế” - ông Phùng Công Sưởng nói.

Phải đầu tư sâu hơn, nhiều hơn

Tiến sĩ Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ nhận định, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã đặt vấn đề rất đúng đắn về vai trò của công nghệ vũ trụ. Thủ tướng cũng đã ban hành Quyết định 131 xác định danh mục các công nghệ chiến lược và các sản phẩm công nghệ chiến lược mà Nhà nước tập trung phát triển.

Tiến sĩ Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ

Trong đó, có công nghệ vũ trụ và một số sản phẩm công nghệ vũ trụ phù hợp với nhu cầu, năng lực của nền kinh tế Việt Nam. "Tôi cho rằng, Đảng, Nhà nước đã đánh giá rất đúng về vai trò của công nghệ vũ trụ" - Tiến sĩ Nguyễn Quân nói.

Trong giai đoạn hiện nay, công nghệ vũ trụ có vai trò đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam và toàn cầu, nhất là khi chứng kiến các cuộc xung đột vũ trang trên thế giới. Các quốc gia lớn sẽ không đạt được mục tiêu của họ nếu thiếu các thiết bị công nghệ vũ trụ. Tôi cũng rất vui mừng Chính phủ Việt Nam đang có ý định xây dựng mạng lưới vệ tinh tầm thấp với sự hỗ trợ của Elon Musk.

Nếu chúng ta tự lực được công nghệ làm chủ, phần nào đó làm chủ được không gian vũ trụ thiết yếu thì đất nước chúng ta mới có cơ hội làm chủ công nghệ này và ứng dụng vào phát triển kinh tế - xã hội.

Những năm qua, Việt Nam đã đặc biệt quan tâm đến lĩnh vực này, bằng chứng là dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam ở Hòa Lạc, một dự án lớn nhất về khoa học công nghệ từ trước đến nay. Ngoài ra, tỉnh Bình Định cũng đã xây dựng một Trung tâm khám phá khoa học - nơi có nhiều hạng mục liên quan đến công nghệ vũ trụ, thu hút đông đảo học sinh, sinh viên.

Tiến sĩ Nguyễn Quân cho rằng, trong thời gian tới, Việt Nam cần có sự quyết tâm và quyết liệt hơn nữa trong việc đầu tư cho công nghệ vũ trụ. Cần có một hội thảo quốc gia về lĩnh vực này để khởi động lại chiến lược phát triển công nghệ vũ trụ Việt Nam, vốn đã ban hành từ lâu và cần được cập nhật. Công nghệ vũ trụ không chỉ là một công nghệ chiến lược mà còn phải là một công nghệ hàng đầu, cùng với các lĩnh vực như vi mạch bán dẫn hay năng lượng hạt nhân.

Việc thu hút sự tham gia của các nhà khoa học Việt Nam ở trong và ngoài nước là rất quan trọng để đạt được mục tiêu của Nghị quyết 57, đưa Việt Nam trở thành một nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045.

"Tôi nghĩ rằng, chúng ta phải đầu tư sâu hơn, nhiều hơn cho công nghệ vũ trụ, vì nhu cầu an ninh quốc phòng đang đặt ra vấn đề mà các nhà khoa học Việt Nam phải quan tâm. Chúng ta không thể bảo vệ được chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền không gian, nếu chúng ta không có những nhà khoa học giỏi về công nghệ vũ trụ" - Tiến sĩ Nguyễn Quân nhấn mạnh.

Quỳnh Nga