Được, mất ký gửi nông sản - Bài cuối: Để tránh những vụ vỡ nợ chấn động

Khi đại lý tuyên bố phá sản

Đắk Lắk, thủ phủ cà phê của cả nước đang xôn xao trước thông tin Công ty TNHH MTV Thương mại và Dịch vụ Hoàng Quyến phá sản hồi tháng 7. Trong đơn tố giác, người dân cho biết công ty nhận ký gửi hàng nông sản như hồ tiêu, cà phê và vay tiền của họ trong suốt 10 năm qua. Những năm đầu, công ty hoạt động minh bạch, nhưng gần đây chối bỏ trách nhiệm và không trả nợ. Ước tính, công ty này nợ người dân hơn 180 tỷ đồng. Vụ việc đang được Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Đắk Lắk điều tra, làm rõ.

Vợ chồng bà Đoàn Thị Nghĩa (trú xã Ia Krái, Gia Lai) trình bày sự việc với phóng viên

Tại Lâm Đồng, năm 2024, hai đơn vị kinh doanh nông sản tuyên bố vỡ nợ là Công ty TNHH MTV Đức Hoàng (xã Quảng Tân) và Đại lý cà phê Mai Cầu (xã Krông Nô). Cơ quan chức năng xác định có khoảng 100 hộ dân ký gửi 94 tấn cà phê và 66 tấn hồ tiêu tại Công ty Đức Hoàng, tổng trị giá khoảng 14 tỷ đồng. Đại lý cà phê Mai Cầu nợ 16 hộ dân 150 tấn cà phê (trị giá khoảng 10 tỷ đồng) và nợ 2 đơn vị kinh doanh khác 14 tỷ đồng.

Bà Trương Thị Ngộ (xã Nam Đà, tỉnh Lâm Đồng) cho biết, đang bị bà Trần Thị Mai, chủ Đại lý cà phê Mai Cầu nợ hơn 12,7 tỷ đồng. “Tôi và bà Mai làm ăn với nhau được 3 năm. Thời gian đầu, giao dịch rất minh bạch, nhanh gọn. Tuy nhiên, sau đó, bà ấy liên tục khất nợ. Bỗng một ngày, bà Mai gọi tôi đến nhà. Khi tôi đến, có rất đông người cũng ở đó. Bà ấy bình tĩnh chốt số nợ của từng người rồi tuyên bố phá sản. Tôi phải cầm cố 2 lô đất, bán xe cộ, vay bên ngoài để trả nợ. Hiện tại mỗi tháng tôi gánh hơn 50 triệu đồng tiền lãi,” bà Ngộ chia sẻ.

Anh Nguyễn Văn Hoan (Đắk Lắk), một nạn nhân vụ Đại lý cà phê Mai Cầu vỡ nợ, cho biết từ năm 2021 đã thu gom cà phê trên địa bàn và các tỉnh Gia Lai, Lâm Đồng để bán cho bà Mai. Ban đầu, giao dịch diễn ra thuận lợi, nhưng đến cuối năm 2023, bà Mai nợ anh Hoan 1,5 tỷ đồng và tuyên bố vỡ nợ vào ngày 9/1/2024. Khi anh và các hộ dân đến đòi nợ, kho hàng trống rỗng, khiến gia đình rơi vào khó khăn. Anh cùng nhiều hộ dân đã gửi đơn tố cáo nhưng cơ quan công an cho rằng không có cơ sở để xác định bà Trần Thị Mai có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tuy vậy, anh Hoan vẫn kiên trì gõ cửa cơ quan chức năng mong làm rõ vụ việc, buộc bà Mai trả nợ cho người dân.

Trao đổi với PV Tiền Phong qua điện thoại, bà Trần Thị Mai thừa nhận đang nợ tiền, cà phê, hồ tiêu của hàng chục hộ dân. Bà đã mất khả năng thanh khoản và đang đi làm khắp nơi kiếm tiền trả nợ. Bà Mai lý giải bị vỡ nợ do giá cà phê, hồ tiêu lên quá cao. “Người ta chốt lúc cà phê non, khi giá lên cao quá tôi không đủ khả năng trả. Lúc chốt giá cà phê có 32.000 đồng/kg, nhưng khi bán ra thực tế 68.000 đồng/kg, thậm chí tăng cao. Tôi làm sai đến đâu chịu đến đấy. Tôi có thiện chí trả, tôi cũng cầm cố đất đai, nhà cửa để trả dần”, bà Mai nói.

Mòn mỏi đi kiện

Đã hơn 7 năm trôi qua, vợ chồng bà Đoàn Thị Nghĩa (trú xã Ia Krái, Gia Lai), kiên trì gõ cửa cơ quan chức năng đề nghị xử lý bà Thái Thị An, Giám đốc Công ty TNHH MTV Hoàng Sang (trụ sở ở xã Ia Grai, Gia Lai). Doanh nghiệp của bà An chuyên buôn bán, nhận ký gửi nông sản (chủ yếu cà phê và hạt điều), song sau đó “cù nhầy” trả nợ. Năm 2018, doanh nghiệp này mất khả năng trả nợ khiến hàng trăm người dân ký gửi nông sản ở đây điêu đứng.

Chia sẻ với PV Tiền Phong, bà Nghĩa cho biết trước đây thường xuyên nhập hàng nông sản cho bà An, nên giữa hai bên có sự tin tưởng. Năm 2018, bà Nghĩa giao 7 đơn hàng hạt điều với tổng số lượng 60 tấn, trị giá hơn 2,2 tỷ đồng. Sau khi giao hàng, bà An thông báo đang ở tỉnh khác và liên tục hẹn, kéo dài việc thanh toán.

“Tôi đã vay ngân hàng và người thân để có tiền làm ăn với bà An. Thế nhưng, sau khi bà ấy nhận hàng, không hề thanh toán. Tôi phải cắn răng bán 6ha cao su để trả nợ. Kể từ năm 2018, tôi đã gửi đơn thư khắp nơi, kiến nghị xử lý để buộc bà An phải trả tiền, nhưng đến nay mọi việc vẫn chưa được giải quyết. Hiện tôi chuẩn bị lại đơn gửi chính quyền mới. Tôi rất mong lấy lại số tiền đó, đó là mồ hôi, nước mắt của gia đình tôi,” bà Nghĩa chia sẻ.

Cách nhà bà Nghĩa không xa, bà Đồng Thị Thừa (xã Ia Krái) cũng là nạn nhân của bà An. “Tôi với bà An làm ăn lâu năm. Bà An lại gần nhà mẹ đẻ của tôi nên bản thân rất tin tưởng. Đầu năm 2018, tôi gom hạt điều bán cho bà An nhiều lần, tổng số tiền lên đến 2,7 tỷ đồng. Nhưng bà An hẹn tới hẹn lui, về sau trả được gần một nửa. Giờ còn hơn 1 tỷ, bà An vẫn chưa trả. Tôi gõ cửa cơ quan chức năng nhưng mãi không được giải quyết”, bà Thừa nói.

Bà Phạm Thị Thể (xã Ia Krái) đang gánh khoản nợ hơn 11 tỷ đồng từ việc làm ăn với bà An. Bà cho biết đã ký gửi 200 tấn cà phê (trị giá 7,4 tỷ đồng) cho Công ty TNHH MTV Hoàng Sang do không có kho bãi và tin tưởng vào bà An. Bà còn bán thêm 70 tấn điều (gần 3 tỷ đồng) và cho bà An mượn tiền.

“Chiều trước khi xảy ra sự việc, bà An vẫn nhận mua hàng. Ngày hôm sau, tôi nghe tin bà ấy bỏ trốn. Tôi đã gửi đơn nhưng cơ quan chức năng nói không có dấu hiệu lừa đảo, vụ việc phải ra tòa. Giờ tôi phải nai lưng trả nợ”, bà Thể chia sẻ.

LÊ TIỀN - HUỲNH THỦY