EU gia tăng sức ép về sử dụng tài sản Nga bị đóng băng, Bỉ vẫn nói 'không'

EU đang gây áp lực mới lên Bỉ để ủng hộ đề xuất sử dụng lợi nhuận từ các tài sản bị đóng băng của Nga nhằm hỗ trợ tái thiết Ukraine, trong bối cảnh khuôn khổ hòa bình do Mỹ khởi xướng đang được thảo luận rộng rãi, và châu Âu cũng đưa ra các đề xuất đối ứng.

Việc đề xuất hòa bình 28 điểm do Washington hậu thuẫn được công bố và thời hạn chót mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đặt ra cho Ukraine để chấp nhận thỏa thuận đã khiến kế hoạch của EU về việc tạo ra khoản vay 140 tỷ Euro từ các tài sản bị tịch thu của Nga trở nên "cấp bách hơn", người phát ngôn chính của Ủy ban châu Âu Paul Pinho cho biết hôm 24/11.

Thủ tướng Bỉ Bart De Wever vẫn phản đối kế hoạch này, cảnh báo rằng nó có thể gây ra những hậu quả pháp lý và tài chính phức tạp cho đất nước ông, do các tài sản có chủ quyền của Nga sẽ được sử dụng cho khoản vay này đang được nắm giữ tại Euroclear, tổ chức có trụ sở tại Brussels.

"Mối quan ngại và lập trường của chúng tôi vẫn không thay đổi", một quan chức Bỉ nói với Euractiv. "Trong mọi trường hợp, rõ ràng là những tài sản đó sẽ đóng một vai trò quan trọng trong kế hoạch hòa bình. Điều này có nghĩa là, trong trường hợp như vậy, số tiền được giữ tại Euroclear phải có sẵn/được chi trả", vị quan chức này cho biết.

Ukraine đang đối mặt với khoản thâm hụt ngân sách 65 tỷ USD trong giai đoạn 2026 và 2027, và Ủy ban châu Âu hy vọng sẽ lấp đầy khoảng trống đó bằng cách sử dụng lợi nhuận từ tài sản bị đóng băng của Nga. Theo đó, kế hoạch này không yêu cầu các quốc gia thành viên EU phải đóng góp thêm từ ngân sách quốc gia.

EU vẫn đang xúc tiến kế hoạch sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để tái thiết Ukraine trong bối cảnh đàm phán hòa bình đang có một động lực mới. Ảnh: Caspian News

Tại một cuộc họp thảo luận về kế hoạch hòa bình do Mỹ hậu thuẫn tại Angola, Trung Phi, do Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa chủ trì hôm 24/11, đa số các nhà lãnh đạo EU đã nêu vấn đề về tài sản của Nga bị đóng băng tại Bỉ, một quan chức EU cho biết.

Các quốc gia nêu lên tính cấp thiết của việc sử dụng các tài sản này bao gồm Đan Mạch, Đức, Ireland, Ba Lan, Hà Lan và Italy, vị quan chức này cho biết. Theo vị quan chức này, tất cả các quốc gia trên cũng bày tỏ ý định không để Bỉ đơn độc gánh vác trách nhiệm sử dụng khối tài sản này.

"Liên minh châu Âu cam kết tiếp tục cung cấp cho Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tất cả sự hỗ trợ cần thiết: Hỗ trợ ngoại giao, hỗ trợ quân sự, hỗ trợ kinh tế", Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa nói. "Hòa bình không thể là một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời. Nó phải là một giải pháp lâu dài. Ukraine đã chọn châu Âu, và châu Âu sẽ sát cánh cùng Ukraine".

Trong cuộc họp gần đây nhất của các nhà lãnh đạo EU tại Brussels, kế hoạch 140 tỷ Euro của EU cũng nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Pháp và các quốc gia Baltic.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đàm phán hòa bình đang có một động lực mới, không có dấu hiệu nào cho thấy Bỉ sẵn sàng nhượng bộ. Trong khi đó, viễn cảnh giao tranh kết thúc – và Nga sẽ đến đòi tiền – dường như đang đến gần hơn so với thời điểm Ủy ban đưa ra đề xuất một tháng trước.

Các nhà đàm phán của cả Ukraine và Mỹ đều cho biết đã đạt được "tiến triển đáng kể" hướng tới một thỏa thuận hòa bình sau các cuộc đàm phán tại Geneva vào cuối tuần qua, và cả hai bên đã soạn thảo "một khuôn khổ hòa bình được cập nhật và hoàn thiện", nhưng không cung cấp thêm chi tiết.

Việc xử lý tài sản của Nga là một trong những điểm bất đồng chính giữa châu Âu và Mỹ. Trong khi EU vẫn đang xúc tiến kế hoạch "khoản vay bồi thường", khuôn khổ hòa bình do Mỹ hậu thuẫn có điều khoản về sử dụng 100 tỷ USD tài sản của Nga bị phong tỏa để tài trợ cho "những nỗ lực tái thiết và đầu tư vào Ukraine" do Washington dẫn đầu.

Theo điều khoản này, Mỹ sẽ nhận được một nửa tổng lợi nhuận trong tương lai, và châu Âu cũng sẽ đóng góp thêm 100 tỷ USD để tài trợ cho việc tái thiết Ukraine.

EU nắm giữ phần lớn trong số 300 tỷ USD tài sản có chủ quyền của Nga đã bị đóng băng ngay sau khi Moscow phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine vào năm 2022. Ngược lại, Mỹ chỉ nắm giữ 5 tỷ USD, điều này có nghĩa là kế hoạch hòa bình do Mỹ hậu thuẫn sẽ cho phép Washington phân bổ các khoản tiền của Nga được nắm giữ tại châu Âu.

Trong khi đó, khuôn khổ đối ứng do Anh, Pháp và Đức (nhóm E3) soạn thảo vào cuối tuần qua không đề cập đến việc Mỹ được hưởng lợi từ các tài sản bị đóng băng.

Thay vào đó, phiên bản của E3 khẳng định rằng Kiev "sẽ được tái thiết hoàn toàn và được bồi thường về mặt tài chính, bao gồm cả thông qua các tài sản có chủ quyền của Nga, và tài sản này sẽ vẫn bị đóng băng cho đến khi Nga bồi thường thiệt hại cho Ukraine".

Minh Đức (Theo Euractiv, Euronews)