EU lần đầu tiên thặng dư thương mại với Nga sau hơn 20 năm

Theo dữ liệu từ Cơ quan Thống kê EU (Eurostat) được trang Euronews dẫn lại, tổng kim ngạch thương mại song phương giữa EU và Nga trong quý II/2025 chỉ đạt 14,5 tỷ euro - mức thấp nhất kể từ năm 2002. Trong đó, EU nhập khẩu 7 tỷ euro và xuất khẩu 7,5 tỷ euro, tạo ra mức thặng dư 0,5 tỷ euro. Đây là lần đầu tiên EU đạt được cán cân dương trong thương mại với Nga kể từ khi bắt đầu thống kê.

Một trong những yếu tố quan trọng giúp EU đảo ngược cán cân là sự sụt giảm mạnh mẽ trong nhập khẩu năng lượng - lĩnh vực vốn chiếm tỉ trọng áp đảo trong quan hệ thương mại trước đây. Trước khi xung đột bùng phát vào tháng 2/2022, Nga là nhà cung cấp năng lượng lớn nhất cho châu Âu. Tuy nhiên, đến quý II/2025, thị phần nhập khẩu dầu mỏ của Nga vào EU chỉ còn 2%, giảm mạnh từ mức 29% vào đầu năm 2021.

Trụ sở Liên minh châu Âu tại Bỉ

Cùng kỳ, thị phần khí đốt tự nhiên từ Nga cũng giảm mạnh từ 39% xuống còn 13%. Để bù đắp khoảng trống này, EU đã tăng nhập khẩu từ các quốc gia khác, trong đó nhập khẩu dầu từ Mỹ tăng 5 điểm phần trăm, từ Na Uy tăng 4 điểm phần trăm.

Tổng thể, giá trị nhập khẩu năng lượng từ Nga đã giảm từ mức đỉnh thâm hụt 42,8 tỷ euro trong quý II/2022 xuống chỉ còn 4,2 tỷ euro vào quý II/2025, đánh dấu sự thay đổi triệt để trong cơ cấu thương mại.

Tỉ trọng thương mại của Nga trong tổng kim ngạch ngoài EU cũng sụt giảm mạnh. Thị phần nhập khẩu từ Nga giảm từ 9,3% xuống còn 1,1%, trong khi thị phần xuất khẩu sang Nga giảm từ 3,2% xuống 1,2%. Điều này cho thấy Nga đang dần đánh mất vai trò là một trong những đối tác thương mại hàng đầu của châu Âu.

Bức tranh thương mại hiện tại phản ánh rõ tác động của các biện pháp trừng phạt kinh tế mà EU áp đặt đối với Nga, đồng thời cho thấy nỗ lực thành công của khối này trong việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tìm kiếm các đối tác thay thế để bảo đảm an ninh năng lượng và thương mại.

Dù thương mại năng lượng suy giảm mạnh, một số lĩnh vực như hóa chất vẫn giữ vai trò then chốt. Trong quý II/2025, hóa chất và sản phẩm liên quan chiếm thặng dư thương mại lớn nhất của EU với Nga, đạt 2,8 tỷ euro. Ngược lại, lĩnh vực máy móc và phương tiện - vốn từng là thế mạnh ghi nhận mức giảm mạnh thặng dư, từ 9,7 tỷ euro còn 0,5 tỷ euro.

Dù đạt được thặng dư thương mại, EU vẫn còn phụ thuộc vào một số mặt hàng từ Nga, chủ yếu ở các sản phẩm công nghiệp và nguyên liệu chưa bị cấm vận. Tuy nhiên, sự thay đổi hiện nay đã thể hiện bước chuyển căn bản về cấu trúc thương mại giữa hai bên.

Euronews nhận định, bước ngoặt này không chỉ là dấu mốc về kinh tế mà còn mang ý nghĩa chính trị lớn. Việc chuyển từ thâm hụt sang thặng dư cho thấy EU có thể tự chủ trong các mối quan hệ kinh tế quốc tế, sẵn sàng giảm thiểu rủi ro khi cần thiết.

EU đang chứng minh khả năng thích ứng linh hoạt trước những cú sốc địa chính trị lớn. Kết quả thương mại quý II/2025 là minh chứng cho hiệu quả của các chính sách cứng rắn, đồng thời gửi đi thông điệp rõ ràng tới Moskva: Châu Âu sẵn sàng thay đổi để bảo vệ lợi ích dài hạn của mình.

Thiên Bình