Gần 1 triệu tấn hạt điều Campuchia tràn sang Việt Nam

Thống kê của Cục Hải quan cho thấy, tính đến hết tháng 10 năm nay, nước ta đã xuất khẩu 628.092 tấn điều nhân, thu về 4,28 tỷ USD, chỉ tăng nhẹ 2,8% về lượng nhưng giá trị tăng mạnh 19,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ở chiều ngược lại, để duy trì hoạt động sản xuất, các doanh nghiệp cũng phải chi gần 4 tỷ USD để nhập khẩu 2,6 triệu tấn điều thô. So với cùng kỳ năm 2024, lượng điều nhập khẩu tăng 12,9% và giá trị tăng tới 37,1%.

Giá hạt điều nhập khẩu bình quân đạt 1.523 USD/tấn, cao hơn 21% so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy chi phí đầu vào của ngành điều leo thang.

Dù chưa vượt con số 4,1 tỷ USD của năm 2021 - năm ghi nhận kim ngạch nhập khẩu điều cao nhất lịch sử, nhưng kim ngạch nhập khẩu điều trong 10 tháng năm nay đã vượt xa các năm 2022, 2023 và 2024.

Đáng chú ý, nhập khẩu hạt điều tăng nhanh phản ánh áp lực chi phí nguyên liệu với doanh nghiệp chế biến, khi 80-90% hạt điều thô phải nhập khẩu để phục vụ chế biến xuất khẩu.

Về thị trường, Campuchia tiếp tục là nhà cung cấp số 1 hạt điều thô cho Việt Nam. Chỉ trong 10 tháng, gần 1 triệu tấn hạt điều từ quốc gia láng giềng này đã tràn sang nước ta, giá trị ước khoảng hơn 1,47 tỷ USD, tăng 18,5% về lượng và tăng 39% về giá trị. Đây cũng là con số cao kỷ lục kể từ năm 2022 đến nay.

Thực tế, những năm gần đây Campuchia luôn đẩy mạnh phát triển vùng trồng điều. Theo đó, quốc gia này đã nhanh chóng trở thành nhà sản xuất hạt điều thô lớn thứ hai thế giới.

Theo báo cáo của Hiệp hội Hạt điều Campuchia, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hạt điều của quốc gia này đạt 1,15 tỷ USD, tăng 31% so với năm trước; trong đó, xuất khẩu sang Việt Nam chiếm khoảng 90%.

Thống kê của Cục Hải quan cũng cho thấy, những năm gần đây hạt điều Campuchia luôn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch nhập khẩu điều thô của nước ta. Cụ thể, năm 2021 chiếm 44,7%, năm 2022 là 35,4%, năm 2023, 2024 lần lượt là 40,8% và 26,2%. Trong 10 tháng năm 2025, hạt điều Campuchia chiếm 36,8%.

Ngoài Campuchia, để duy trì vị trí nhà cung cấp điều nhân số 1 thế giới, nước ta còn nhập khẩu lượng điều lớn từ Bờ Biển Ngà, Nigeria, Ghana và Tanzania.

Theo các doanh nghiệp, mỗi năm Việt Nam cần hơn 3,5 triệu tấn điều thô cho chế biến. Tuy nhiên, nguồn cung nội địa chỉ đáp ứng được hơn 300.000 tấn, số còn lại phải nhập khẩu từ nhiều quốc gia.

Do đó, doanh nghiệp chế biến điều xuất khẩu gặp nhiều khó khăn khi giá nhập khẩu điều thô quá cao. Đặc biệt, có thời điểm giá nguyên liệu còn tăng nhanh hơn giá bán điều nhân xuất khẩu. Tình trạng này khiến nhiều nhà máy sản xuất điều nhân bị thua lỗ.

Ngoài vấn đề giá, các chuyên gia trong ngành cảnh báo, Campuchia và các quốc gia ở châu Phi đang chuyển dịch từ xuất khẩu điều thô sang đẩy mạnh sơ chế và chế biến để gia tăng giá trị sản phẩm. Nếu ngành điều Việt Nam không có chiến lược để đẩy mạnh phát triển nguồn nguyên liệu, thời gian tới sẽ có thêm nhiều nhà máy đóng cửa vì thiếu điều thô cho sản xuất.

Tâm An