Gần 30.000 người Israel đổ về Ukraine hành hương giữa chiến sự

Người Do Thái viếng mộ giáo sĩ Nachman - người sáng lập trào lưu Hassidic Bratslav trước ngày lễ Năm mới Rosh Hashanah. Ảnh: Báo Times of Israel

Mỗi năm, hàng chục nghìn tín đồ Do Thái, chủ yếu thuộc cộng đồng Hasidim, từ khắp nơi trên thế giới đến viếng mộ giáo sĩ Nachman thành Bratslav (1772–1810), người sáng lập trào lưu Hassidic Bratslav.

Lễ hành hương từng bị gián đoạn trong năm 2020 vì đại dịch COVID-19, nhưng nhanh chóng được nối lại vào năm sau đó và tiếp tục phát triển, bất chấp chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine năm 2022 khiến không phận Ukraine bị đóng cửa. Kể từ đó, người hành hương buộc phải bay đến các nước láng giềng như Moldova và Ba Lan, rồi di chuyển bằng đường bộ đến Uman.

Đại sứ Ukraine tại Israel, ông Yevgen Korniychuk, cho biết đã có 28.000 người hành hương tới Ukraine, và con số này có thể lên tới 40.000 trong dịp lễ.

Tuy nhiên, ông cho biết chi phí an ninh và hậu cần khổng lồ liên quan đến dòng người hành hương này không được chính phủ trung ương Ukraine hỗ trợ. Trong bối cảnh cuộc chiến toàn diện đang diễn ra, chính quyền Kiev không đủ khả năng tăng cường lực lượng cảnh sát tại Uman.

Do đó, chính quyền Ukraine đang xem xét khả năng áp dụng một loại “visa hành hương” trong những năm tới, đặc biệt khi phía Israel đã đề nghị hỗ trợ tài chính cho Moldova để tạo điều kiện trung chuyển người hành hương.

Chính phủ Israel từng bác bỏ đề xuất thu phí người hành hương để chi trả cho công tác an ninh và hậu cần, đặc biệt khi dư luận trong nước phản đối việc sử dụng ngân sách nhà nước cho một sự kiện tôn giáo ở nước ngoài – nhất là với nhóm dân cư Haredi (Do Thái chính thống cực đoan), vốn phần lớn không phục vụ trong quân đội.

Theo các nguồn tin, khoản phí dự kiến sẽ dùng để đền bù chi phí hậu cần cho Moldova, sau khi Thủ tướng Moldova Dorin Recean thông báo với Thủ tướng Benjamin Netanyahu rằng Israel phải chi trả nếu muốn người hành hương được hỗ trợ di chuyển qua nước này.

Israel đã chuẩn bị chuyển khoảng 20 triệu shekel (5,3 triệu USD), trong đó 8,7 triệu shekel (2,6 triệu USD) dành cho việc xây dựng một nhà ga tạm thời tại thủ đô Chișinău, còn lại chi cho an ninh, thực phẩm và lực lượng hỗ trợ bao gồm 90 nhân viên an ninh, 24 cảnh sát và 50 phiên dịch viên. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán sau đó sụp đổ và Moldova từ chối cấp phép thêm chuyến bay từ Israel.

Dù Moldova không nhận được sự hỗ trợ, Ukraine vẫn tiếp nhận một phái đoàn cảnh sát nhỏ từ Israel, giống như các năm trước. Theo thỏa thuận giữa Đại sứ Korniychuk và Bộ trưởng An ninh quốc gia Israel Itamar Ben Gvir, khoảng 100 cảnh sát và nhân viên y tế Israel được cử sang Uman trong dịp lễ, bao gồm 15 cảnh sát mặc đồng phục và một số lượng cảnh sát thường phục. Tuy nhiên, Ukraine không nhận được các trang thiết bị an ninh cần thiết khác như hầm trú bom di động.

Trong những tuần gần đây, các đảng Do thái chính thống Haredi như Shas và United Torah Judaism đã gây sức ép lên Thủ tướng Netanyahu nhằm cho phép các học sinh yeshiva trốn nghĩa vụ tham gia hành hương mà không bị bắt giữ. Tuy nhiên, Văn phòng Tổng Chưởng lý Israel đã bác bỏ đề xuất, cho rằng việc cho phép người trốn nghĩa vụ xuất cảnh là vi phạm pháp luật.

Hệ quả là số vụ bắt giữ tại sân bay tăng mạnh. Nhóm cực đoan Jerusalem Faction cho biết hiện có khoảng 100 người Haredi trốn nghĩa vụ đang bị giam tại nhà tù quân sự. Một số người đã được thả sau đó.

Đối với những người vượt qua được khó khăn để đến Uman, chuyến hành hương không hề rẻ. Theo David Axelrod, một người Mỹ gốc Israel điều hành chuỗi nhà trọ "Uman Ranch", chi phí cho mỗi chuyến hành hương như vậy lên tới vài nghìn USD.

Thanh Bình (P/v TTXVN tại Israel)