Gắn kết quả thực hiện các nghị quyết sau giám sát với lấy phiếu tín nhiệm

“Tái” giám sát được tiến hành thường xuyên

Tại “Hội thảo khoa học cấp quốc gia Quốc hội Việt Nam - 80 năm hình thành và phát triển”, các đại biểu nêu rõ, bên cạnh chức năng lập hiến, lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, Quốc hội là cơ quan nhà nước duy nhất được Nhân dân giao thực hiện quyền giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước.

Quang cảnh Hội thảo khoa học cấp quốc gia Quốc hội Việt Nam - 80 năm hình thành và phát triển. Ảnh: Phạm Thắng

Theo đó, hoạt động giám sát của Quốc hội không chỉ nhằm mục đích bảo đảm cho pháp luật được thi hành nghiêm chỉnh và thống nhất mà còn đề cao trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, góp phần đưa pháp luật vào cuộc sống và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, bảo đảm quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân.

Nguyên Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy cơ quan Văn phòng Quốc hội Trịnh Giáng Hương nhận định, hoạt động giám sát của Quốc hội đã có nhiều đổi mới, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động của bộ máy nhà nước từ Trung ương đến cơ sở; bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh, đồng thời chỉ ra những vấn đề nổi cộm trong đời sống kinh tế - xã hội, những bất cập về chính sách, pháp luật cần sớm được khắc phục, sửa đổi, bổ sung.

Việc “tái” giám sát được tiến hành thường xuyên, trước hết là xem xét kết quả thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về chất vấn và trả lời chất vấn. Đặc biệt, tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội Khóa XIII đã tiến hành “chất vấn toàn khóa” trực tiếp đối với những người đứng đầu các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề, về chất vấn và trả lời chất vấn từ đầu nhiệm kỳ.

Như vậy, có thể nói Quốc hội đã theo dõi, giám sát “đến cùng” việc thực hiện nghị quyết của Quốc hội, rút ra những bài học cần thiết để tiếp tục hoàn thiện chức năng quan trọng này.

Các đại biểu tham dự Hội thảo. Ảnh: Lâm Hiển

Hoạt động giải trình tại Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được quan tâm, tiến hành thường xuyên hơn, đạt kết quả thiết thực, góp phần nâng cao trách nhiệm của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các bộ, ngành trong giám sát và tổ chức thực thi pháp luật; nâng cao tính minh bạch, công khai trong hoạt động của các cơ quan nhà nước.

Trong nhiệm kỳ 2011 - 2016, Quốc hội Khóa XIII hai lần thay mặt Nhân dân cả nước thực hiện quyền giám sát tối cao trong việc đánh giá tín nhiệm đối với các chức danh lãnh đạo chủ chốt trong bộ máy nhà nước. Kết quả lấy phiếu tín nhiệm đã thúc đẩy những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn không ngừng phấn đấu, rèn luyện phẩm chất, nâng cao năng lực, hiệu quả công tác, tạo chuyển biến rõ rệt trong trong một số ngành, lĩnh vực.

Trong nhiệm kỳ 2021 - 2026, nguyên Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy cơ quan Văn phòng Quốc hội cho biết, hoạt động giám sát được tăng cường và đổi mới, ngày càng thể hiện tính linh hoạt, nhạy bén trước những vấn đề lớn, nổi lên trong đời sống kinh tế - xã hội của đất nước, thể hiện rõ triết lý hoạt động của Quốc hội là để kiến tạo phát triển, được cử tri ghi nhận, đánh giá cao.

Lần đầu tiên, Quốc hội tổ chức thảo luận tại Hội trường về Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri và thảo luận Báo cáo kết quả giám sát về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, được dư luận xã hội, cử tri ghi nhận, đánh giá cao.

Quốc hội không chỉ thực hiện chuyên đề giám sát tối cao đối với những vấn đề đã thực hiện, có kết quả, mà còn giám sát các vấn đề đang được triển khai trên thực tiễn, như chuyên đề giám sát tối cao 3 chương trình mục tiêu quốc gia giúp Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương đẩy nhanh tiến độ, chất lượng thực hiện các chương trình…

Nâng cao giá trị pháp lý của nghị quyết giám sát

Từ kết quả hoạt động giám sát của Quốc hội qua các nhiệm kỳ, các đại biểu tham dự Hội thảo cho rằng, tới đây cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế giám sát của Quốc hội, bảo đảm tính tối cao trong hoạt động giám sát của Quốc hội đối với hoạt động của bộ máy nhà nước.

Cụ thể là, các nội dung đưa vào chương trình giám sát cần gắn với công tác lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Tập trung giám sát những vấn đề lớn, bức xúc phát sinh trong đời sống kinh tế - xã hội; chú trọng việc “tái” giám sát việc thực hiện các nghị quyết, kiến nghị giám sát.

Các đại biểu tham dự hội thảo. Ảnh: Phạm Thắng

Nghiên cứu xác định rõ hơn phạm vi, đối tượng, phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội; hoạt động giám sát cần được tiến hành thường xuyên, liên tục, bám sát tình hình thực tiễn. Thường xuyên đánh giá việc thực hiện các nghị quyết, kết luận giám sát; tiến hành giám sát lại khi cần thiết.

Đẩy mạnh hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, giải quyết kiến nghị của cử tri. Gắn kết chặt chẽ giám sát bằng báo cáo, qua khảo sát, qua chất vấn và các kết quả của thanh tra, kiểm tra, nhất là kết quả Kiểm toán nhà nước. Gắn kết quả hoạt động giám sát của Quốc hội với hoạt động lập pháp để kịp thời phát hiện, kiến nghị, đề xuất bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật. Có cơ chế cung cấp thông tin đầy đủ và tin cậy phục vụ hoạt động giám sát.

Đại diện Vụ Dân nguyện và Giám sát, Văn phòng Quốc hội đề xuất, đổi mới hoạt động chất vấn tại kỳ họp Quốc hội, Quốc hội chất vấn những nội dung lớn, vĩ mô, lựa chọn nhóm vấn đề mang tính tổng hợp nhưng vẫn bảo đảm các tiêu chí lựa chọn nhóm vấn đề chất vấn, dành thời gian thỏa đáng cho hoạt động chất vấn.

Cùng với đó, Nghị quyết về chất vấn nên nêu rõ nội dung, trách nhiệm và thời gian hoàn thành, đề cao hiệu quả thực hiện cam kết sau chất vấn. Nghị quyết phải được chuẩn bị tốt với nhiều nội dung được lượng hóa, địa chỉ cụ thể cho trách nhiệm, có chỉ tiêu, mục tiêu, chỉ số để xem xét, đánh giá việc thực hiện, giảm tối đa những phần mang tính hình thức.

Đại diện Vụ Dân nguyện và Giám sát cũng kiến nghị, tiếp tục triển khai có hiệu quả hoạt động “hậu giám sát” để bảo đảm các nghị quyết của Quốc hội được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc; đánh giá được sự chuyển biến như thế nào so với yêu cầu, mục tiêu, chỉ tiêu đặt ra trong các nghị quyết của Quốc hội; gắn kết quả thực hiện các nghị quyết sau giám sát với hoạt động lấy phiếu tín nhiệm, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan chịu sự giám sát trong việc thực hiện nghị quyết sau giám sát.

Anh Thảo