Gấp rút sửa chữa công trình thủy lợi hư hỏng sau mưa, bão

Sau cơn bão số 13, hệ thống kênh Sông Quao sạt lở khoảng 5m mương đi qua xã Hàm Thuận.

Khi mưa, lũ gây ngập lụt diện rộng, thì ngoài nhà ở của nhân dân, hệ thống hạ tầng như điện, đường, thủy lợi cũng ảnh hưởng nghiêm trọng, trong đó việc các công trình thủy lợi hư hại ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp.

Khẩn trương khắc phục

Theo Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận (Công ty), đợt lũ lớn đã làm một số địa phương ngập nặng, khiến 59 hồ, đập, kênh, mương bị hư hỏng, cần được khắc phục sửa chữa, với kinh phí 11,8 tỷ đồng. Trong đó, các công trình hư hỏng nặng như hồ Lòng Sông phát hiện nhiều đoạn kênh bị xói lở, hư hỏng hoàn toàn, các tấm mái và đáy bê-tông gia cố kênh bị cuốn trôi; hồ Phan Dũng có cửa tràn bị hư hỏng không vận hành đóng mở được cửa tràn xả lũ và kênh Chính Đông bị sạt lở một đoạn; đập Làng trôi hết 1/2 đập, phần kênh gia cố bê-tông bị hư hại, xói lở đất; hồ Sông Quao có nhiều vị trí bờ kênh bị sạt lở...

Hiện nay, Công ty đang quản lý 160 công trình (khu vực Bình Thuận cũ) gồm 49 hồ chứa nước, 90 đập dâng nước, 21 trạm bơm. Đối với 37 hồ dung tích hơn 50.000 m3, giai đoạn từ năm 2019-2023 đã đầu tư nâng cấp 12 hồ chứa bằng nguồn vốn vay Ngân hàng Thế giới, với hơn 390 tỷ đồng. Bên cạnh đó, hai hồ có phương án bảo vệ được cấp có thẩm quyền phê duyệt; dự kiến cuối năm 2025 các hồ còn lại sẽ có phương án. Ngoài ra, Công ty lập phương án ứng phó thiên tai, đã được phê duyệt với 19 hồ; các hồ còn lại đang chờ phê duyệt.

Từ đầu năm đến nay, Công ty đã sửa chữa, duy tu, bảo dưỡng hơn 150 công trình với kinh phí hơn 33 tỷ đồng. Bên cạnh đó, Công ty sửa chữa đột xuất 6/8 công trình với kinh phí hơn 3 tỷ đồng và tiếp tục trình thêm Sở Nông nghiệp và Môi trường thẩm định, phê duyệt hai hạng mục với kinh phí hơn 2 tỷ đồng. Trước mùa mưa bão, Công ty có tờ trình gửi Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án Nâng cấp, sửa chữa các hồ chứa nước gồm hồ Sông Quao, Suối Đá, Cà Giang, Giếng Cỏ, Bo Bo, Năm Heo, lâm trường Sông Dinh nhằm bảo đảm an toàn hồ chứa.

Hiện nay, Trung tâm Quản lý đầu tư và khai thác thủy lợi tỉnh Lâm Đồng đang quản lý 58 công trình (khu vực Lâm Đồng cũ) trong đó có 37 hồ chứa nước, 11 đập dâng, 6 trạm bơm, 4 cống dâng. Phần lớn, các công trình được xây dựng từ lâu nên có nhiều công trình bị hư hỏng, xuống cấp cần được duy tu bảo dưỡng. Sau mưa bão, có 15 công trình hư hỏng cần sửa chữa và đang kiểm tra để bổ sung thêm công trình bị ảnh hưởng.

Tương tự, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Đam Rông thông tin, các công trình hư hỏng gồm hồ chứa nước Phi Liêng và Boop La; công trình thủy lợi như Dơng Gji, Chiêm M’Nơm 1 và 2, Đạ Ral, tiểu khu 72, Đắk Mê, Đạ Tiêng Tang, Đắk Tông, C3, Đa Xế 1 và 3. Ủy ban nhân dân xã Hàm Liêm kiến nghị Ban Quản lý và bảo trì giao thông đường bộ tỉnh kiểm tra, khảo sát sửa chữa độ dốc hệ thống cống thoát nước dọc hai bên Quốc lộ 28, tránh tình trạng ngập do mưa.

Trước đó, năm 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phê duyệt Dự án Sửa chữa cấp bách một số hồ chứa nước Sông Móng, Cà Giây, với kinh phí hơn 60 tỷ đồng.

Khó khăn về kinh phí

Ông Nguyễn Hữu Tuân, Phó Giám đốc Công ty cho biết, đơn vị có văn bản gửi Sở Tài chính bổ sung công trình sửa chữa theo kế hoạch trung hạn 2026-2030 gồm nâng cấp, sửa chữa kênh chính Sông Quao; đầu tư công trình hư hỏng để phục vụ dân sinh, kinh tế cho các địa phương; hệ thống điện phục vụ cho công tác quản lý, vận hành các công trình thủy lợi; nâng cấp, sửa chữa các hồ chứa nước; lắp đặt thiết bị quan trắc, giám sát tài nguyên nước tại các đập, hồ chứa nước; nâng cấp, sửa chữa kênh tưới xã Vĩnh Hảo.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, việc thực hiện quy định về quản lý an toàn công trình thủy lợi còn chậm. Cụ thể, nhiều công trình chưa hoàn thành các hạng mục như lập bản đồ ngập lụt hạ du, lắp đặt thiết bị quan trắc, giám sát vận hành theo thời gian thực, kiểm định an toàn đập… Nguyên nhân chính là do khó khăn về kinh phí của các địa phương, đơn vị quản lý. Một số công trình xây dựng từ lâu và hồ sơ bị thất lạc nên không còn thông số kỹ thuật để triển khai thực hiện. Các đơn vị còn lúng túng trong quy trình bảo trì, do nhiều nội dung chưa được hướng dẫn tại các Tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể; công trình lớn còn phức tạp; một số trường hợp cần phải thực hiện kiểm định chất lượng làm cơ sở để lập, điều chỉnh quy trình bảo trì, kinh phí thực hiện chưa đáp ứng yêu cầu.

Ông Nguyễn Hà Lộc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng cho biết, sở đã tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét bố trí kinh phí để kịp thời nâng cấp, sửa chữa các công trình hư hỏng cấp bách bảo đảm an toàn tuyệt đối cho công trình và khu vực hạ du. Bên cạnh đó, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ về kinh phí để bảo đảm việc triển khai thực hiện các nội dung tại Nghị định 114/2018/NĐ-CP đầy đủ đáp ứng thời gian theo quy định, do hiện nay địa phương, đơn vị đang khó khăn về kinh phí; đồng thời ban hành Tiêu chuẩn kỹ thuật hướng dẫn thực hiện lập, thực hiện quy trình bảo trì công trình thủy lợi.

Ông Lê Trọng Yên, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng cho biết, trong và sau mưa bão, tỉnh thường xuyên chỉ đạo các đơn vị liên quan đi kiểm tra toàn bộ công trình thủy lợi để đánh giá mức độ hư hỏng và tổng hợp báo cáo Trung ương. Những công trình hư hỏng, có nguy cơ mất an toàn sẽ khắc phục ngay lập tức. Sở Nông nghiệp và Môi trường báo cáo, đề xuất tỉnh chỉ đạo triển khai các phương án ứng phó, khắc phục kịp thời và xem xét hỗ trợ theo quy định. Do nguồn lực của địa phương còn hạn chế trong khi nhu cầu kinh phí để khắc phục hậu quả thiên tai rất lớn như sửa chữa các công trình xung yếu và sửa chữa, phục hồi hệ thống hạ tầng thiết yếu gồm kè chống sạt lở bờ sông, suối; nạo vét, khơi thông dòng chảy thoát lũ; xử lý, khắc phục hư hỏng cầu, cống, công trình thủy lợi. Vì vậy, Ủy ban nhân dân tỉnh đề nghị Chính phủ xem xét, hỗ trợ kinh phí để địa phương thực hiện công tác khắc phục hậu quả thiên tai, với số tiền khoảng 600 tỷ đồng.

Bài và ảnh: THANH HẢI