Giá vàng tăng vọt, chờ hiệu ứng từ nghị định xóa độc quyền

Giá vàng lập đỉnh mới, chênh lệch ngày càng nới rộng

Thị trường vàng thế giới vừa chứng kiến một đợt tăng mạnh. Giá giao ngay trên sàn New York rạng sáng 28/8 vọt lên gần 3.400 USD/ounce, mức cao nhất trong hơn hai tuần, kéo hợp đồng tương lai tháng 12 chốt ở 3.451,8 USD/ounce. Đà tăng phản ánh dòng vốn tìm đến tài sản trú ẩn trước loạt dữ liệu kinh tế Mỹ sắp công bố, đặc biệt là GDP quý II và chỉ số lạm phát PCE - thước đo ưa thích của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).

Vàng liên tục lập đỉnh mới bấp chấp Nghị định 232/2025/NĐ-CP vừa được ban hành ngày 26/8.

Ngay sau đó, giá vàng trong nước vụt tăng theo. Sáng 28/8, vàng miếng SJC được niêm yết 126,7 triệu đồng/lượng mua vào và 128,2 triệu đồng/lượng bán ra, tăng thêm hàng triệu đồng chỉ sau một đêm. Vàng nhẫn trơn cũng lập kỷ lục mới, ở mức 123 triệu đồng/lượng. Đáng chú ý, mức chênh lệch giữa giá vàng trong nước với giá vàng thế giới nới rộng lên tới hơn 19 triệu đồng/lượng, đạt kỷ lục trong nhiều năm qua.

Nguyên nhân giá vàng vụt tăng không chỉ đến từ biến động quốc tế, mà còn từ cấu trúc thị trường nội địa. Suốt hơn một thập kỷ, Ngân hàng Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng SJC, khiến thương hiệu này gần như trở thành “chuẩn mực”. Theo Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh, giảng viên Tài chính Đại học RMIT Việt Nam, điều này khiến người tiêu dùng chịu thiệt thòi, vừa phải mua vàng giá cao, vừa khó tiếp cận vì hàng khan hiếm.

Ông Đinh Nho Bảng, Chủ tịch Hiệp hội kinh doanh vàng Việt Nam cũng nhấn mạnh: “Có thời điểm giá vàng nội địa vọt cao nhưng người dân vẫn không mua được vì khan hàng. Việc Ngân hàng Nhà nước tung ra hơn 13 tấn vàng SJC trong nửa cuối năm 2024 vẫn không kéo giá hạ, cho thấy chỉ can thiệp bằng nguồn cung vật chất là không đủ”.

Trong khi đó, các yếu tố toàn cầu tiếp tục tạo sức ép. Fed được dự báo sẽ cắt giảm lãi suất ít nhất một lần trong năm 2025, giảm chi phí cơ hội nắm giữ vàng. Song song đó, xung đột Ukraine, căng thẳng Mỹ - Trung hay bất ổn Trung Đông đều đẩy giá năng lượng và hàng hóa leo thang, khiến vàng củng cố vị thế “bảo hiểm danh mục”.

Chính sự cộng hưởng giữa biến động quốc tế và cơ chế độc quyền trong nước đã đẩy giá vàng nội địa liên tục lập đỉnh, bất chấp nỗ lực can thiệp. Khoảng cách giá trong và ngoài nước bị nới rộng, trở thành sức ép lớn và đặt ra nhu cầu cấp bách phải thay đổi chính sách quản lý thị trường vàng.

Kỳ vọng từ nghị định xóa độc quyền vàng

Ngày 26/8, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP, chính thức xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu. Đây được coi là bước ngoặt lớn nhất kể từ Nghị định 24/2012, mở ra cơ hội cho nhiều doanh nghiệp và ngân hàng thương mại tham gia thị trường.

Theo quy định, doanh nghiệp có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng và ngân hàng thương mại vốn từ 50.000 tỷ đồng sẽ được cấp phép sản xuất, nhập khẩu vàng. Điều này đồng nghĩa thị trường sẽ xuất hiện nhiều thương hiệu vàng miếng thay vì chỉ SJC, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và minh bạch hơn.

Nghị định 232/2025/NĐ-CP về xóa bỏ độc quyền vàng mở ra một kỳ vọng giá vàng sẽ giảm trong thời gian tới.

Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh đánh giá: “Việc mở cửa cho nhiều đơn vị tham gia sẽ làm tăng nguồn cung, giúp giá nội địa tiến gần hơn với quốc tế, hạn chế buôn lậu và đầu cơ. Người tiêu dùng có thêm lựa chọn, còn doanh nghiệp buộc phải nâng chất lượng và uy tín để cạnh tranh”.

“Đa dạng thương hiệu sẽ hình thành hệ thống phân phối rộng khắp, giống như Thái Lan, nơi thị trường vàng phát triển mạnh, giá tiêu dùng luôn bám sát thế giới. Đây là bước tiến quan trọng để Việt Nam dần hội nhập thị trường vàng quốc tế”, ông Tuấn Anh cũng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh cũng thận trọng cảnh báo hiệu quả không đến ngay, vì thời gian cấp phép có thể mất 30 ngày, tạo thiếu cung tạm thời. Ngân hàng Nhà nước vẫn phải kiểm soát để tránh rủi ro lạm phát. Do đó, dù nghị định được ban hành, giá vàng vẫn lập đỉnh ngay ngày 28/8, phản ánh tâm lý chờ đợi của thị trường.

Cùng quan điểm, ông Đinh Nho Bảng nhận định, đây là bước ngoặt lớn nhất hơn 10 năm qua. Khi có nhiều thương hiệu, thị trường buộc phải cạnh tranh, doanh nghiệp quan tâm hơn đến chất lượng. Quan trọng là cơ quan quản lý phải cho phép nhập khẩu trực tiếp, để tránh tình trạng đọng vốn và khan cung.

Còn theo PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, ĐH Kinh tế TP Hồ Chí Minh, bỏ độc quyền mới chỉ là một nửa, vấn đề mấu chốt là nguồn cung. Nếu không nới nhập khẩu, sự khan hiếm vẫn duy trì. Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng sàn giao dịch vàng hiện đại, để giá nội địa gắn kết trực tiếp với thế giới.

“Song song với mở cửa sản xuất, cần minh bạch hóa giao dịch. Quy định mọi giao dịch trên 20 triệu đồng phải qua tài khoản ngân hàng sẽ hạn chế rửa tiền, chống gian lận và tạo nền tảng niềm tin cho nhà đầu tư”, Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh cũng đồng tình.

Ngoài ra, ông Tuấn Anh cho rằng, một trong những giải pháp chiến lược là huy động vàng trong dân: “Việt Nam đang có một lượng vàng vật chất khổng lồ nằm trong dân cư. Nếu Nhà nước phát hành tín chỉ vàng kèm lãi suất, người dân vừa được hưởng lợi, vừa đảm bảo an toàn, trong khi nền kinh tế có thêm nguồn lực để phát triển hạ tầng, giảm phụ thuộc vốn vay nước ngoài”.

Nhìn chung, nghị định mới mở ra kỳ vọng xây dựng thị trường vàng cạnh tranh, minh bạch, tiệm cận thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, giá vàng nội địa có thể chưa hạ ngay, nhất là khi giá thế giới còn xu thế tăng. Nhưng về dài hạn, sự tham gia của nhiều đơn vị cùng khung quản lý rõ ràng sẽ giúp thu hẹp khoảng cách, ổn định vĩ mô và biến vàng thành kênh tích trữ an toàn.

Bài và ảnh: Hải Yên/Báo Tin tức và Dân tộc