Giải bài toán tối ưu khai thác 'cảng kép' Long Thành – Tân Sơn Nhất

Đẩy mạnh giao thông liên kết khu vực quanh sân bay, gỡ "điểm nghẽn"

Ngày 11/9, tại hội thảo chủ đề "Cặp cảng hàng không quốc tế Long Thành - Tân Sơn Nhất: Định hình cửa ngõ hàng không quốc gia, hướng tới trung tâm trung chuyển khu vực trong kỷ nguyên mới".

Nhiều chuyên gia đã "hiến kế" để có thể tập trung phát triển khai thác thế mạnh của 2 cảng hàng không Tân Sơn Nhất và Long Thành khi đi vào hoạt động.

TS Nguyễn Thị Hải Hằng, Giám đốc Học viện Hàng không Việt Nam.

TS Nguyễn Thị Hải Hằng, Giám đốc Học viện Hàng không Việt Nam cho rằng, trong thời gian tới khi Cảng hàng không Quốc tế (Cảng HKQT) Long Thành đi vào khai thác, cùng với CHKQT Tân Sơn Nhất sẽ tạo hệ thống "cảng kép" phát huy tối đa hiệu lực, năng suất của từng khu vực.

Tuy nhiên, đối với việc vận hành hiệu quả Cảng HKQT Long Thành đòi hỏi nhiều giải pháp đồng bộ, giải đáp được nhiều vấn đề then chốt như; Phân vai, phối hợp sân bay Long Thành - Tân Sơn Nhất tối ưu hóa nguồn lực và thị trường; Cơ chế điều phối khai thác thông minh, bảo đảm an toàn - an ninh - linh hoạt; Kết nối đa phương thức để nâng năng suất chuỗi logistics và phát triển hệ sinh thái hàng không - đô thị - logistics trên nền tảng công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Phạm Minh Hải, Giám đốc Học viện Chiến lược, Bồi dưỡng cán bộ xây dựng, Bộ Xây dựng cho biết, Cảng HKQT Long Thành dự kiến phục vụ hơn 100 triệu khách/năm khi hoạt động đủ công suất.

Vấn đề đặt ra hiện nay cần được giải quyết chính là "bài toán" kết nối Long Thành với Tp.HCM và các tỉnh lân cận.

Theo ông Hải, hiện nay chủ yếu sự gắn kết dựa trên hệ thống đường bộ qua Quốc lộ 51, cao tốc Tp.HCM - Long Thành và một số tuyến đường liên vùng.

Tuy nhiên, các tuyến đường này đang quá tải, thường xuyên ùn tắc, đặc biệt tại các điểm nút giao và trạm thu phí, như trên Quốc lộ 51, cao tốc Tp.HCM - Long Thành, và các tuyến đường nội đô Tp.HCM.

Hiện, chưa có tuyến đường sắt kết nối trực tiếp đến sân bay, gây hạn chế về phương thức di chuyển và năng lực vận tải.

Giám đốc chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng, Bộ Xây dựng đề xuất Tp.HCM và Đồng Nai bổ sung quy hoạch tuyến Liên vùng 4 vào quy hoạch; thống nhất hướng tuyến qua sông Đồng Nai - cầu Cát Lái.

Đồng thời, đẩy nhanh mở rộng cao tốc Tp.HCM - Long Thành; ưu tiên đầu tư cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn số 6 - số 10; lập dự án kết nối cao tốc Bến Lức - Long Thành.

Cảng HKQT Long Thành đang được tăng tốc xây dựng để hoàn thành.

Ngoài ra có thể nghiên cứu sớm triển khai đường sắt nhẹ đoạn Thủ Thiêm - Long Thành và tập trung xây dựng nhanh, hoàn thành các tuyến ĐT trước 2025 để tạo đường "xương sống" nối đi các vùng.

Trong khi đó, KTS Ngô Viết Nam Sơn nhận định, cần có cái nhìn toàn cục về đích đến đang mong muốn đối với Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Đặc biệt, các tuyến giao thông đã đang được xây dựng phải thúc đẩy nhanh, hạ tầng phải đi trước hoàn thiện mới tạo động lực phát triển theo sau.

Không nên trao quá nhiều gánh nặng cho Long Thành giai đoạn đầu

Dù chưa đi vào khai thác, nhưng Cảng HKQT Long Thành dự kiến sẽ đón chuyến bay đầu tiên vào tháng 12/2025.

Mọi hoạt động xây dựng của cảng này đang được đẩy nhanh tiến độ. Đặc biệt, trong tháng 8/2025 vừa qua, nhiều cơ quan chức năng đã họp bàn về các phương án khai thác các chuyến bay quốc tế tại Tân Sơn Nhất và Long Thành làm sao cho hợp lý, tối đa hiệu suất.

Tại hội thảo, đại diện đơn vị tư vấn Liên danh Incheon Airport đánh giá, Cảng HKQT Long Thành đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế và hệ thống hàng không khu vực Đông Nam Á. Đây là cơ hội để tối ưu hóa hiệu quả khai thác và củng cố thương hiệu hàng không quốc gia.

Sân bay Long Thành và Tân Sơn Nhất dự kiến sẽ khai thác song song, hiệu qua tối đa nhất.

Với công suất mục tiêu 100 triệu hành khách/năm, việc phân bổ khai thác giữa hai sân bay cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh trùng lặp nguồn lực và giảm hiệu quả vận hành.

Đại diện đơn vị tư vấn Liên danh Incheon Airport đưa ra hai phương án, một là chuyển toàn bộ chuyến bay quốc tế về Long Thành, hoặc phân chia khai thác theo cự ly giữa hai sân bay. Phương án tập trung toàn bộ chuyến bay quốc tế tại Long Thành giúp tối ưu hóa nguồn lực, giảm thiểu thủ tục trùng lặp, tăng tính liền mạch và nâng cao hiệu quả khai thác.

Ngược lại, phân chia khai thác có thể gây nhầm lẫn cho hành khách, làm giảm sức cạnh tranh, thậm chí khiến 33% khách trung chuyển chọn các trung tâm hàng không khu vực khác như Bangkok hay Singapore.

Số liệu của Incheon Airport cho rằng, dự báo lưu lượng hành khách quốc tế tập trung tại Long Thành sẽ đạt 2 triệu vào năm 2029, 5 triệu năm 2043 và gần 92 triệu năm 2060, với tốc độ tăng trưởng kép 4,52%/năm.

Do đó, việc tập trung khai thác chuyến bay quốc tế tại Long Thành là chiến lược thiết yếu để tăng cường hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh và giữ vững vị thế hàng không Việt Nam trong khu vực.

Chia sẻ quan điểm về khai thác các cảng hàng không, KTS Ngô Viết Nam Sơn nhận định, việc phân bổ khai thác sân bay Long Thành nên đưa sân bay Long Thành trở thành sân bay quan trọng hàng đầu trong Vùng Đông Nam Á, vừa có đô thị sân bay, vừa gắn kết với khu thương mại tự do, vừa gắn kết với hệ thống giao thông kết nối như đường vành đai, cao tốc vùng, cao tốc hướng tâm và 2 tuyến metro Thủ Thiêm - Long Thành, tuyến metro số 1 Tp.HCM - Biên Hòa - Long Thành...

KTS Ngô Viết Nam Sơn chia sẻ tại hội thảo.

KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng: "Hiện nay, sân bay Long Thành chưa có hạ tầng kết nối vùng, metro, chưa có đô thị sân bay và các khu thương mại tự do. Sân bay Long Thành chỉ mới có nhà ga đang xây dựng và một số hạ tầng nội bộ.

Chính vì vậy, không nên trao trách nhiệm quá sức cho sân bay Long Thành, không nên chuyển nhiều chuyến bay quốc tế. Nên chăng chỉ đóng vai trò là dời 100% hàng hóa về, trở thành trung tâm hàng hóa của cả khu vực. Đây là cách để giảm tải cho sân bay Tân Sơn Nhất".

Theo ông Sơn, ở giai đoạn 1, sân bay Long Thành được khai thác thấp hơn so với sân bay Tân Sơn Nhất. Hiện nay, sân bay Tân Sơn Nhất đang khá ổn định; với việc quá tải và ùn tắc giao thông, chỉ nên chuyển một số chuyến bay sang Long Thành.

Bước hai, sau khi đã hoàn thiện hạ tầng giao thông, có kết nối vùng, có metro... lúc đó mới bàn đến chuyện đưa bao nhiêu tuyến quốc tế về sân bay Long Thành. Khi đó, sân bay Long Thành sẽ có vai trò quan trọng hơn hơn sân bay Tân Sơn Nhất và tiến tới bước 3.

P.Sơn