Giải pháp khắc phục thiếu giáo viên Tiếng Anh ở vùng cao
Trong bối cảnh đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, việc bảo đảm đội ngũ giáo viên chất lượng trở thành điều kiện tiên quyết để nâng cao hiệu quả dạy và học. Tuy nhiên, thực trạng thiếu giáo viên, đặc biệt là giáo viên môn Tiếng Anh và một số phân môn chuyên biệt tại vùng cao luôn là vấn đề thực sự 'nóng' mỗi đầu năm học.
Ba năm học trước Trường Phổ thông Dân tộc bán trú (PTDTBT) Tiểu học Lao Chải không có giáo viên Tiếng Anh biên chế mà phải hoàn toàn sử dụng giáo viên biệt phái. Bước vào năm học 2025 - 2026, nhà trường đã chủ động đề xuất để có giáo viên Tiếng Anh, đáp ứng đầy đủ nhiệm vụ chương trình.
Cô giáo Nguyễn Thị Hương Giang - Phó Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: “Do đặc thù, xã Lao Chải không hợp nhất với đơn vị hành chính khác nên Trường PTDTBT Tiểu học Lao Chải không thể “bắc cầu” với trường cùng địa phương mà chỉ chờ quyết định của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) về giáo viên hợp đồng hoặc biệt phái”.
Không chỉ riêng Trường PTDTBT Tiểu học Lao Chải, tình trạng thiếu giáo viên môn Tiếng Anh còn phổ biến ở nhiều xã, huyện vùng cao khác trên địa bàn tỉnh, nhất là ở các cấp tiểu học và THCS.
Ngay từ đầu năm học 2025 - 2026, Sở GD&ĐT tỉnh đã chủ động tham mưu với UBND tỉnh ban hành Công văn 1638/UBND-NC về việc hợp đồng giáo viên, tăng cường, biệt phái và thỉnh giảng giáo viên. Đây là giải pháp tình thế, nhưng thể hiện sự quyết tâm của tỉnh trong đảm bảo có giáo viên đứng lớp, đặc biệt là ở các địa bàn khó khăn. Công văn nêu rõ phương châm “xã, phường thuận lợi giúp đỡ xã, phường khó khăn; trường thuận lợi giúp đỡ trường khó khăn”. UBND cấp xã và thủ trưởng các cơ sở giáo dục được giao quyền chủ động phối hợp, chia sẻ nguồn lực giáo viên. Hiệu trưởng các trường có giáo viên thỉnh giảng phải đảm bảo điều kiện theo tiêu chuẩn và hồ sơ của giáo viên thỉnh giảng phải đúng quy định.
Ông Mạc Trọng Khang - Trưởng Phòng Tổ chức cán bộ, Sở GD&ĐT tỉnh cho biết: Để đáp ứng yêu cầu trước mắt, Sở GD&ĐT ưu tiên phân công giáo viên cho các xã thuộc huyện 30A cũ (Trạm Tấu, Mù Cang Chải, Si Ma Cai, Bắc Hà, Mường Khương) và một số xã thuộc huyện Văn Chấn và thị xã Sa Pa (cũ). Đặc biệt, các xã thuộc tỉnh Yên Bái cũ (Trạm Tấu, Mù Cang Chải) phải có giáo viên đứng lớp trước ngày 5/9/2025.
Theo thống kê, tổng số giáo viên dự kiến hợp đồng đợt 1 cho các xã thuộc huyện Mù Cang Chải (cũ) là 64 người, trong đó có 3 giáo viên môn Tiếng Anh (2 tiểu học, 1 THPT). Huyện Trạm Tấu (cũ) dự kiến hợp đồng 18 giáo viên, trong đó có 1 giáo viên môn Tiếng Anh (tiểu học). Số giáo viên này vừa giảng dạy, vừa tăng cường thỉnh giảng cho các trường khác trên địa bàn.
Biệt phái giáo viên là một giải pháp đã được tỉnh Yên Bái (cũ) áp dụng thành công trong giải quyết tình trạng thiếu giáo viên môn Tiếng Anh ở bậc tiểu học khi thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Giải pháp này được đánh giá cao và đã giải quyết được tình trạng thiếu giáo viên môn Tiếng Anh trong những năm học gần đây.
“Riêng đối với trường hợp biệt phái giáo viên, sau khi các xã, phường trao đổi thống nhất được danh sách giáo viên biệt phái thì lập danh sách gửi về Sở GD&ĐT để tổng hợp báo cáo UBND tỉnh xem xét quyết định. Bên cạnh đó, Sở đã chủ động phối hợp với các trường đại học sư phạm tuyên truyền rộng rãi để đảm bảo thu hút nguồn tuyển”.
Ông Mạc Trọng Khang - Trưởng Phòng Tổ chức cán bộ, Sở GD&ĐT tỉnh Lào Cai
Mặc dù các giải pháp trên đã góp phần giải quyết tình thế, nhưng vẫn còn nhiều thách thức đặt ra. Số lượng giáo viên môn Tiếng Anh được hợp đồng và biệt phái vẫn còn hạn chế so với nhu cầu thực tế. Chất lượng đội ngũ giáo viên, đặc biệt là giáo viên thỉnh giảng cần được kiểm soát chặt chẽ. Hơn nữa, các giải pháp này chỉ mang tính tạm thời, chưa giải quyết được vấn đề căn cơ là thu hút và giữ chân giáo viên giỏi ở vùng cao.
Để giải quyết bài toán này một cách bền vững, cần có những giải pháp đồng bộ và căn cơ hơn. Đó là nâng cao chế độ đãi ngộ; rà soát, sắp xếp lại mạng lưới trường lớp cho phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương như sáp nhập các trường có quy mô nhỏ, số lượng học sinh ít để tập trung nguồn lực và nâng cao chất lượng giáo dục; đặc biệt, quan tâm đào tạo đội ngũ giáo viên dạy môn Tiếng Anh là người địa phương...
Hiện nay, chương trình đào tạo giáo viên Tiếng Anh theo địa chỉ được tổ chức với sự phối hợp của Trường Đại học Thái Nguyên đã tuyển sinh 2 lớp với 76 sinh viên, trong đó có những em đã từ bỏ các trường đại học danh tiếng của Việt Nam để trở về tỉnh tham gia chương trình đào tạo giáo viên Tiếng Anh theo địa chỉ. Đây sẽ là nhân lực chất lượng cho các trường trong những năm tới.
Thiếu giáo viên môn Tiếng Anh ở vùng cao Lào Cai là vấn đề đòi hỏi sự quan tâm và vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Với những giải pháp đồng bộ và căn cơ, tin rằng ngành giáo dục tỉnh sẽ vượt qua khó khăn, đảm bảo quyền lợi học tập của học sinh và nâng cao chất lượng giáo dục vùng cao.
