Giải pháp nào chia sẻ rủi ro tài chính về y tế?
Một trong những rào cản chính đối với việc tiếp cận điều trị sớm và hiệu quả là chi phí cao của các thuốc mới và sự hạn chế của nguồn ngân sách công, dẫn đến sự chậm trễ trong đưa ra quyết định chi trả, từ đó làm giảm khả năng tiếp cận của người bệnh đối với thuốc tại nhiều nước trên thế giới...
Đây là những thông tin được các chuyên gia đưa ra tại hội thảo đối thoại chính sách về "Giải pháp chia sẻ rủi ro: Kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam nhằm tăng cường tiếp cận thuốc cho người bệnh" được Viện Chiến lược và Chính sách Y tế (Bộ Y tế) tổ chức hôm nay (24/12).
TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế phát biểu.
Hội thảo tập trung thảo luận về các kinh nghiệm quốc tế, phân tích hiệu quả và khuyến nghị cơ chế chính sách nhằm từng bước áp dụng giải pháp chia sẻ rủi ro (Risk Sharing Scheme - RSS) phù hợp với bối cảnh Việt Nam, hướng tới cân bằng mục tiêu kiểm soát chi phí với nâng cao khả năng tiếp cận thuốc phát minh cho người bệnh.
Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ chương trình "Hợp tác vì tính bền vững và khả năng chống chịu của hệ thống y tế Việt Nam" giai đoạn 2022 – 2025 giữa Viện Chiến lược và Chính sách Y tế và AstraZeneca Việt Nam.
Đâu là rào cản tiếp cận điều trị sớm?
Gánh nặng bệnh tật toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng, chủ yếu do quá trình già hóa dân số, sự gia tăng các bệnh mạn tính và sự xuất hiện của các dịch bệnh mới. Trong đó, các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh hô hấp mạn tính là những nguyên nhân hàng đầu, đặt ra gánh nặng ngày càng lớn đối với hệ thống cơ sở y tế và tài chính y tế.
Một trong những rào cản chính đối với việc tiếp cận điều trị sớm và hiệu quả là chi phí cao của các thuốc mới và sự hạn chế của nguồn ngân sách công, dẫn đến sự chậm trễ trong đưa ra quyết định chi trả , từ đó làm giảm khả năng tiếp cận của người bệnh đối với thuốc tại nhiều nước trên thế giới.
Trong bối cảnh này, các chiến lược tăng cường tiếp cận và giải pháp chia sẻ rủi ro đang ngày càng được áp dụng rộng rãi tại nhiều nước trên thế giới.
Giải pháp chia sẻ rủi ro là cơ chế thỏa thuận đa bên giữa cơ quan quản lý, cơ quan chi trả và nhà sản xuất thuốc, có thể là cơ chế thỏa thuận dựa trên tài chính, dựa trên kết quả, hoặc dựa trên dịch vụ kèm theo, nhằm tăng cường khả năng tiếp cận thuốc cho người bệnh, hạn chế rủi ro ngân sách và hướng đến duy trì tính bền vững của quỹ BHYT.
Quang cảnh hội thảo.
"Chi tiêu y tế tại Việt Nam ngày càng cao với tốc độ gia tăng trung bình khoảng 7-8% mỗi năm"- TS.BS. Ong Thế Duệ, Viện Chiến lược và Chính sách y tế nói.
Cụ thể, tổng chi tiêu y tế cả nước tăng từ 17,4 tỷ USD năm 2019 lên 27,5 tỷ USD năm 2025. Dự báo, đến năm 2028, con số này tăng lên 34,1 tỷ USD. Chi phí này kéo theo mức chi tiêu bình quân đầu người cho y tế ngày càng cao, từ 270 USD một năm hiện nay có thể lên 328 USD trong ba năm tới. Năm 2019 trung bình mỗi người Việt chi hơn 150 USD cho y tế.
Trong tổng chi tiêu y tế, chi phí thuốc vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất. Giai đoạn 2019-2025, tổng chi tiêu thuốc tăng từ 4,7 tỷ USD lên 6,9 tỷ USD, tương đương mức tăng trưởng bình quân khoảng 6-7%/năm. Dự báo đến năm 2028, quy mô thị trường dược phẩm đạt khoảng 8,6 tỷ USD, phản ánh nhu cầu sử dụng thuốc ngày càng lớn của người dân. Hiện, chi phí thuốc chiếm hơn 30% trong các nhóm chi tiêu của bảo hiểm y tế (BHYT).
Việt Nam hiện là thị trường dược phẩm lớn thứ hai Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia và vượt qua Thái Lan, Philippines, Malaysia.
Giải pháp nào chia sẻ rủi ro tài chính về y tế?
Giải pháp chia sẻ rủi ro đã được áp dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có cả các nước ở khu vực châu Á, đã cho thấy hiệu quả đáng kể trong việc cải thiện tiếp cận của người bệnh đến các thuốc mới cũng như giảm rủi ro cho nguồn tài chính công.
Các chuyên gia đến từ các đơn vị của Bộ Y tế trao đổi tại hội thảo.
Chia sẻ tại sự kiện, TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, nhấn mạnh, trong bối cảnh chi phí chăm sóc sức khỏe gia tăng nhanh, nhất là đối với các loại dược phẩm phát minh, nhiều quốc gia đã đưa vào áp dụng giải pháp chia sẻ như một công cụ chính sách quan trọng. Giải pháp chia sẻ rủi ro giúp hệ thống BHYT kiểm soát rủi ro tài chính trong khi vẫn đảm bảo tăng cường tiếp cận sớm cho bệnh nhân với các thuốc mới
Nhiều quốc gia đã áp dụng Giải pháp chia sẻ rủi ro như một công cụ chính sách quan trọng. Tại Anh, Quỹ thuốc ung thư (Cancer Drugs Fund - CDF) thành lập năm 2011 với ngân sách cố định 340 triệu bảng mỗi năm, nhằm cho phép bệnh nhân tiếp cận sớm các thuốc ung thư khi chưa có đủ bằng chứng, đồng thời thu thập thêm dữ liệu thực tế. CDF kết hợp cả cơ chế tài chính và dựa trên kết quả để giảm rủi ro cho hệ thống y tế nếu thuốc không đạt hiệu quả như kỳ vọng.
Sau tối đa hai năm, Viện Quốc gia về Y tế và Chăm sóc Chất lượng cao (NICE) đánh giá lại thuốc dựa trên dữ liệu thu thập được và quyết định đưa vào chi trả thường quy hoặc từ chối chi trả. Trong giai đoạn 2016-2023, chương trình mang lại lợi ích cho 88.300 bệnh nhân với 102 thuốc và 241 chỉ định.
Bà Nguyễn Thị Lương Phong, Giám đốc Đối Ngoại của AstraZeneca Việt Nam phát biểu.
Từ kết quả của Hội thảo hôm nay và các nghiên cứu khác của Viện Chiến lược và Chính sách y tế, chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đối tác và các nhà khoa học để hoàn thiện khuyến nghị và lộ trình triển khai phù hợp với điều kiện Việt Nam. Hội thảo là sư kiện quan trọng trong khuôn khổ Chương trình "Hợp tác vì Tính bền vững và Khả năng chống chịu của Hệ thống Y tế Việt Nam" (Partnership for Health System Sustainability and Resilience), do Viện Chiến lược và Chính sách Y tế và AstraZeneca Việt Nam hợp tác triển khai từ năm 2020 đến nay.
Trong 5 năm qua, Chương trình đã triển khai hàng loạt hoạt động đem lại kết quả nổi bật như Nghiên cứu về tính bền vững và khả năng chống chịu của hệ thống y tế Việt Nam; Báo cáo chính sách về thúc đẩy chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc và vắc xin; các hoạt động tăng cường năng lực cho các đơn vị y tế; và đối thoại chính sách về ứng dụng đánh giá công nghệ y tế (HTA) trong quyết định chi trả thuốc điều trị ung thư và sắp tới là Báo cáo chính sách về cơ chế và mô hình lộ trình phù hợp để triển khai giải pháp chia sẻ rủi ro tại Việt Nam.
