Giai thoại thả diều dẫn lối về nơi yên nghỉ của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông

Đại Danh y Hải Thượng Lãn Ông (1720 - 1791) tên thật là Lê Hữu Huân, nguyên quán thôn Văn Xá, làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng (nay là xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, Hưng Yên). Quê mẹ của ông ở xứ Bầu Thượng (xã Tĩnh Diệm, Hương Sơn, Hà Tĩnh).

Tuổi thơ ông chịu ảnh hưởng rất lớn về tình cảm của người mẹ trên mảnh đất và con người Hương Sơn. Hàng năm, ông thường cùng mẹ về thăm lại quê ngoại. Năm 1739, ông cùng mẹ và 3 anh em về sinh sống tại mảnh này cho đến khi qua đời.

Trở về với mảnh đất Hương Sơn, dấu chân của ông lặn lội khắp các chốn vùng miền rừng núi để tìm tòi, học nghề thuốc, ông đến với người bệnh, làm bạn với muông thú nơi chốn thâm sơn cùng cốc. Ông xây nhà, làm vườn, trồng thuốc, chữa bệnh, viết sách, làm thơ và lập nên khu vườn đào Hải Thượng, dựng lên chùa Tượng Sơn để cuối đời an nghỉ nơi núi Minh Tự (người dân nơi đây gọi là núi Cánh Diều).

Tương truyền, Hải Thượng Lãn Ông là người rất đam mê chơi diều. Ông thường lên đỉnh núi vừa thả diều vừa ngắm nhìn cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp ở các địa danh này. Lúc cuối đời, khi biết mình sắp không qua nổi vận số, Hải Thượng Lãn Ông căn dặn con cháu khi ông mất hãy thả một con diều. Diều rơi ở đâu thì chôn cất ông ở đó.

Nơi cánh diều rơi xuống là chân núi Minh Tự. Điều lạ lùng là địa điểm này có địa thế tuyệt vời, như thể đã được chọn trước bởi một bậc thầy phong thủy. Đó là nơi có khe nước Cắn không bao giờ cạn, trước mặt là sông Ngàn Phố nước trong xanh, xung quanh là đồi núi, làng mạc nên thơ. Để ghi nhớ giai thoại thấm đẫm màu sắc tâm linh huyền bí này, người dân trong vùng gọi núi Minh Tự là núi Cánh Diều.

Tượng đài Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác được xây dựng trên đỉnh núi Minh Tự, cách khu mộ của ông khoảng hơn 200 m.

Quần thể Khu di tích Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa - lịch sử về đại danh y.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên dâng hương tưởng nhớ công lao của Đại danh Y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác và bày tỏ sự trân trọng đối với những giá trị mà Đại danh Y để lại cho hậu thế.

Đầu năm 2023, địa phương tổ chức lễ kỷ niệm 232 năm ngày mất của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Trong lễ kỷ niệm có hội thi trưng bày diều sáo Hải Thượng.

Ông Trần Anh Nam, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Hương Sơn cho biết, để gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa mà Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác để lại, thời gian qua, huyện không ngừng nỗ lực bảo vệ, tôn tạo khu di tích đồng thời phối hợp tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền quảng bá về thân thế, sự nghiệp của Đại danh y trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong trường học...

Nguyễn Sơn