Giải thưởng Võ Trường Toản lần thứ 28 năm 2025 - Bài 2: Trên mỗi bước trưởng thành, luôn có bóng dáng thầy cô

Mong muốn được làm nhiều hơn cho trò

Cô Phạm Thị Kim Oanh, giáo viên Trường Tiểu học Lê Văn Sĩ (phường Tân Sơn Hòa), lớn lên cùng ước mơ dang dở của mẹ - người vì gia đình hoàn cảnh khó khăn, đã phải gác lại nghề giáo để bươn chải nuôi con. Chính sự dang dở của mẹ đã gieo vào lòng cô Phạm Thị Kim Oanh một lời hẹn thầm lặng: tiếp tục con đường mà mẹ chưa thể đi đến cùng.

Cô Phạm Thị Kim Oanh, "người mẹ thứ hai" của học sinh lớp 2/5, Trường Tiểu học Lê Văn Sĩ (phường Tân Sơn Hòa)

Chọn bậc tiểu học làm nơi gắn bó, cô Oanh hiểu rằng đây là bậc học đòi hỏi sự kiên nhẫn và bao dung hơn bất kỳ nơi nào khác. Mỗi ngày đến lớp, ngoài việc truyền đạt kiến thức, cô còn là người rèn từng thói quen nhỏ nhất cho học trò: từ dáng ngồi ngay ngắn, cách cầm cây bút, luyện nét chữ đầu đời cho đến lời chào lễ phép, hay cách thể hiện cảm xúc...

"Trong một lớp học, có bạn tính cách ôn hòa, ngoan ngoãn nghe lời cô giáo; có bạn ương bướng, cá tính hơn, giáo viên phải tìm nhiều cách để bạn hợp tác. Vất vả là thế, nhưng đổi lại, tình cảm hồn nhiên của các con chính là món quà tinh thần vô giá, giúp mình cảm thấy hạnh phúc, mong muốn làm nhiều việc hơn cho học trò", cô Kim Oanh chia sẻ.

Năm học 2025-2026, cô Kim Oanh là Tổ trưởng chuyên môn khối 2 của Trường Tiểu học Lê Văn Sĩ. Cô cho biết, đây là khối lớp học sinh phải rèn nhiều kỹ năng như trình bày vở, ghi chép bài học, viết đúng chính tả… Yêu cầu đó đòi hỏi giáo viên phải có sự kiên nhẫn, hiểu rõ từng học sinh để có phương pháp hướng dẫn phù hợp.

Lòng yêu nghề và tinh thần ham học hỏi là hai yếu tố quan trọng nhất đối với nghề giáo. Thử thách là điều không tránh khỏi, nhưng điều quan trọng để thành người thầy, người cô là không ngại khó, luôn nỗ lực hết mình. Trong bối cảnh toàn ngành đang đẩy mạnh chuyển đổi số, giáo viên càng mà phải chủ động thích ứng. Cô Oanh kể, bản thân không hiểu nhiều về công nghệ nên phải tự học, nhờ đồng nghiệp, người thân trợ giúp. Từ chỗ tập tành làm quen, đến nay, cô đã xây dựng cho mình và tất cả phụ huynh trong lớp kho tư liệu tìm kiếm bài học, tài liệu tham khảo hỗ trợ quá trình học của học sinh.

Là một trong 50 cán bộ quản lý, giáo viên được nhận Giải thưởng Võ Trường Toản năm nay, cô Kim Oanh có thêm niềm vui nhỏ vì người đầu tiên nhắn tin chúc mừng lại là một phụ huynh mà cô chưa từng gặp mặt. "Sự tin tưởng, đồng hành và quan tâm của phụ huynh, dù từ những cử chỉ nhỏ, như tạo thêm động lực trên hành trình đáng tự hào của nghề", cô Kim Oanh tâm sự.

Thương yêu uốn nắn học sinh

Với cô Nguyễn Thị Lan, giáo viên Sinh học, Trường TH-THCS Tân Thới (phường Lái Thiêu), tình yêu nghề chính là điểm tựa giúp cô bền bỉ đi trọn hành trình hơn 25 năm đứng lớp. Từ ngày ra trường năm 1999, cô đã xung phong về vùng biên giới thuộc tỉnh An Giang. Lúc đó, điều kiện rất thiếu thốn, học trò vô cùng vất vả, nhưng cô đã bền bỉ, vững vàng bám trụ gieo chữ cho trò trong hơn 15 năm. Năm 2016, cô chuyển về công tác tại Trường TH-THCS Tân Thới, tiếp tục bắt nhịp với những thế hệ học trò khác biệt về hoàn cảnh, cá tính và vẫn giữ cho mình sự tận tụy, một trái tim nhiệt huyết với nghề.

Cô Nguyễn Thị Lan, giáo viên Sinh học, Trường TH-THCS Tân Thới (phường Lái Thiêu) luôn tận tụy với học trò

Điều cô Nguyễn Thị Lan luôn tâm niệm là giữ trọn chữ tâm. Khi tâm sáng, cô tin rằng người giáo viên sẽ biết cách yêu nghề, thương trò và hết mình với từng tiết học. Đặc biệt trong vai trò giáo viên chủ nhiệm, cô luôn tự nhắc mình phải trở thành điểm tựa mẫu mực, gần gũi, để học sinh tin cậy và noi theo.

Cô Lan cho biết, ngoài việc chuẩn mực trong công tác và sinh hoạt, giáo viên chủ nhiệm phải linh động nắm bắt năng lực học tập của từng em để có hướng hỗ trợ phù hợp. Trong một lớp học luôn có những thử thách, trở ngại: Có học sinh phải chịu cú sốc cha mẹ ly hôn, tâm lý chao đảo khiến kết quả học tập tụt dốc; lại có em mải mê game, buông lơi việc học. Với những học sinh như vậy, cô chọn cách tiếp cận nhẹ nhàng nhưng kiên trì: tranh thủ giờ ra chơi để trò chuyện riêng, lắng nghe và tháo gỡ từng nút thắt tâm lý, có khi phải sắp xếp các em ngồi ở những vị trí dễ tương tác để cô trò gần hơn.

Ngoài ra, còn phải trao đổi thêm với giáo viên các bộ môn để cùng tạo thành một vòng tay khích lệ, nâng các em từng bước. Với cách làm này, trong nhiều năm liền, học sinh các lớp cô chủ nhiệm đều đạt tỷ lệ khá, giỏi từ 70%-85%, không có học sinh yếu, kém. Các em đều ngoan, có ý thức rèn luyện.

Vào đầu mỗi năm học, cô lập 3 nhóm Zalo: một nhóm dành cho phụ huynh, một nhóm dành cho học sinh nòng cốt và một nhóm chung của cả lớp. Nhờ vậy, mọi thông tin đều được cập nhật kịp thời, giúp cô chủ động xử lý những mâu thuẫn hay khó khăn mà học sinh gặp phải.

Cô nhớ có lần một học sinh đi học cả ngày không về nhà, phụ huynh hoảng hốt nhờ cô hỗ trợ. Lần theo các nguồn tin trong lớp, cô chạy xe hơn 16km, tìm thấy em đang ngồi trong tiệm internet, cô nhẹ nhàng thuyết phục em trở về. Trường hợp khác, một nhóm học sinh hẹn nhau đánh nhau, cô phải làm cầu nối giữa phụ huynh và giáo viên các lớp liên quan để tháo gỡ êm thấm.

Theo cô Lan, trước mỗi vụ việc, điều quan trọng là tìm hiểu kỹ nguyên nhân và tôn trọng cá tính từng học sinh. Một cách xử lý thiếu tinh tế có thể để lại những vết gợn trong tâm hồn trẻ. Chính vì vậy, trong mọi tương tác, cô luôn giữ chữ “tâm” làm trọng, gây dựng niềm tin để từ đó có thể đồng hành và nâng các em tiến bộ từng ngày.

Dấu ấn tự hào

Giải thưởng Võ Trường Toản năm 2025 đối với thầy Phan Ngọc Tấn, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (phường Vũng Tàu) là dấu ấn tự hào của hành trình cống hiến trọn 4 thập niên trong sự nghiệp “trồng người”.

Thầy Phan Ngọc Tấn, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (phường Vũng Tàu) đón nhận hoa tri ân của học trò. Ảnh: KHÁNH CHI

Tháng 9-1987, sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm TPHCM, thầy Tấn về dạy Ngữ văn tại Trường THPT Trần Nguyên Hãn (phường Tam Thắng). Không chỉ giảng dạy, thầy còn đảm nhiệm vai trò Bí thư Chi đoàn giáo viên, sau đó là trợ lý thanh niên - người giữ lửa cho hoạt động phong trào của trường. Trường lớp khi ấy là những dãy nhà cấp 4 mưa tạt gió lùa, kinh phí cho hoạt động phong trào thiếu thốn mọi bề. Thầy trò tự tay cắt chữ, làm từng tấm pano, khẩu hiệu trang trí cho các buổi lễ.

Có những ngày, thầy và trò có mặt tại trường lúc 3 giờ sáng để kịp chuẩn bị chương trình, tỉ mỉ dán từng con chữ sao cho thẳng thớm, ngồi chờ mưa tạnh để căng lại phông màn. Sân khấu ngày ấy là bục xi măng, học sinh ngồi dưới nền đất. Những ngày đó gian khó nhưng đầy ắp hạnh phúc. Nhờ nỗ lực không mệt mỏi, phong trào Đoàn của Trường THPT Trần Nguyên Hãn nổi danh, lan tỏa và tạo điểm nhấn riêng của nhà trường.

Năm 2001, thầy được bổ nhiệm Phó hiệu trưởng Trường THPT Trần Nguyên Hãn. Năm 2014, thầy kế nhiệm vị trí hiệu trưởng sau khi người cũ về hưu. Học sinh nhiều thế hệ lưu giữ hình ảnh người hiệu trưởng gầy guộc, lúc nào cũng xuất hiện ở trường sớm nhất và về trễ hơn tất cả mọi người.

Mỗi sáng thứ hai đầu tuần, giọng thầy nhẹ nhàng, hiền từ trong lễ chào cờ, trở thành nguồn động viên cho cả trường hăng say học tập. Trước mỗi kỳ thi quan trọng, thầy xuống từng lớp nhắc nhở học sinh giữ vững niềm tin. Sau mỗi buổi họp phụ huynh, thầy đứng chờ sẵn ở sân trường, thậm chí tiễn phụ huynh ra tận nhà xe để được lắng nghe những điều khúc mắc.

NGƯT Lê Thị Lan Anh, người có 24 năm công tác chung với thầy Phan Ngọc Tấn, chia sẻ: “Thầy là người toàn tâm toàn ý, dồn hết sức lực, trí tuệ của đời người vào công việc. Thầy không nề hà, miễn sao việc của trường trôi chảy”. Với học trò cá biệt, thầy không bao giờ chọn cách đuổi học mà trao cơ hội và sự tin tưởng để các em vượt qua chính mình. Với đồng nghiệp, thầy luôn lắng nghe, chia sẻ, tạo cơ hội cho giáo viên phát triển. Thầy luôn tâm niệm: “Chỉ khi thầy cô hạnh phúc mới có thể lan tỏa hạnh phúc đến học sinh”.

Tháng 3-2024, theo sự điều động của ngành, thầy Tấn nhận nhiệm vụ mới tại Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, sau đó nghỉ hưu. Dù ở bất kỳ môi trường công tác nào, thầy vẫn giữ một quan điểm nhất quán về giáo dục: làm sao để phụ huynh yên tâm, học sinh tiến bộ; và mỗi ngày đến trường, cả thầy lẫn trò đều cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc.

T.TÂM - C.SƠN - K.CHI