Giáo dục 2025: Năm bản lề với nhiều quyết sách quan trọng

Nghị quyết 71 – dấu mốc chiến lược của giáo dục

Ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Đây được xem là dấu mốc đặc biệt quan trọng khi giáo dục và đào tạo được khẳng định là nhân tố quyết định tương lai dân tộc, động lực then chốt cho phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai nghị quyết, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh vai trò then chốt của giáo dục và đào tạo, coi đây là sự đầu tư cho "nguyên khí quốc gia", cho năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và khát vọng phát triển đất nước.

Học sinh trong lễ chào cờ tại một trường phổ thông.

Miễn học phí và bài toán lạm thu

Năm 2025, Bộ Chính trị thống nhất nhiều chủ trương, quyết sách chiến lược về giáo dục và đào tạo, trong đó có việc thực hiện miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên phạm vi cả nước. Đối với học sinh các cơ sở giáo dục ngoài công lập, Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ học phí theo quy định, trên cơ sở khả năng ngân sách và quyết định của từng địa phương. Chính sách miễn, hỗ trợ học phí được triển khai từ năm học 2025–2026, góp phần giảm gánh nặng tài chính cho hàng chục triệu gia đình.

Tuy nhiên, cùng với chủ trương miễn học phí, tình trạng lạm thu, các khoản thu từ chương trình liên kết, dịch vụ giáo dục tại một số cơ sở giáo dục tiếp tục gây bức xúc. Không ít phụ huynh phản ánh, dù không phải đóng học phí, nhưng các khoản thu khác vẫn ở mức cao, phần nào làm giảm ý nghĩa của chính sách. Việc tăng cường quản lý, kiểm soát các khoản thu ngoài học phí tiếp tục là thách thức đặt ra đối với ngành Giáo dục.

Cùng với đó, các chủ trương như tổ chức dạy học 2 buổi/ngày ở tiểu học và trung học cơ sở (tùy điều kiện từng địa phương), hỗ trợ bữa ăn trưa cho học sinh ở vùng biên giới, vùng khó khăn được triển khai nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Hoàn tất đổi mới chương trình, thống nhất sách giáo khoa

Năm 2025 đánh dấu việc hoàn tất triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở tất cả các cấp học, đồng thời tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT đầu tiên theo chương trình mới.

Hoạt động học tập của học sinh tại thư viện trường phổ thông.

Cuối năm 2025, Bộ GD&ĐT tạo ban hành Quyết định số 3588/QĐ-BGDĐT, lựa chọn bộ sách giáo khoa "Kết nối tri thức với cuộc sống" sử dụng thống nhất trong giáo dục phổ thông trên phạm vi toàn quốc từ năm học 2026–2027. Việc thống nhất sách giáo khoa nhằm khắc phục những bất cập phát sinh trong quá trình triển khai mô hình "một chương trình, nhiều sách giáo khoa", đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức dạy học, đào tạo giáo viên và triển khai lộ trình cung cấp sách giáo khoa miễn phí theo tinh thần Nghị quyết 71.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 - kỳ thi bản lề

Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 là kỳ thi đầu tiên áp dụng đầy đủ theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đồng thời vẫn tổ chức cho thí sinh học theo chương trình giáo dục phổ thông 2006. Với hơn 1,1 triệu thí sinh đăng ký dự thi, đây là kỳ thi có quy mô lớn, được tổ chức trong bối cảnh nhiều điểm mới về chương trình và quy chế.

Quy chế thi được điều chỉnh theo hướng giảm áp lực, tăng tính công bằng và bảo đảm an toàn, bảo mật: giảm số môn thi bắt buộc; điều chỉnh vai trò điểm học bạ; siết việc quy đổi chứng chỉ; tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý và vận chuyển đề thi. Kỳ thi được đánh giá diễn ra nghiêm túc, an toàn trong bối cảnh tổ chức bộ máy quản lý giáo dục và thanh tra có nhiều thay đổi.

Sắp xếp mạng lưới trường lớp

Thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, ngành Giáo dục năm 2025 triển khai rà soát, sắp xếp lại hệ thống cơ sở giáo dục trên toàn quốc. Nhiều địa phương bước đầu giảm được đầu mối quản lý, tinh giản biên chế gián tiếp, nâng cao hiệu quả hoạt động.

Tuy nhiên, quá trình này cũng bộc lộ một số bất cập khi một số địa phương sáp nhập mang tính cơ học, quy mô trường học, trung tâm sau sắp xếp quá lớn, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

Đội ngũ giáo viên: áp lực chưa giảm

Thiếu giáo viên cục bộ, nhất là ở bậc mầm non, tiểu học và một số môn học mới, tiếp tục là vấn đề nổi cộm trong năm 2025. Áp lực công việc, yêu cầu đổi mới liên tục trong khi thu nhập và điều kiện làm việc chưa tương xứng khiến không ít giáo viên tâm tư, lo lắng.

Dù đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm cải thiện chế độ đối với nhà giáo, thực tế cho thấy việc thu hút, giữ chân và tạo động lực cho đội ngũ giáo viên vẫn là bài toán dài hạn của ngành Giáo dục.

Giáo dục đại học và tuyển sinh

Tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2025 tiếp tục ổn định theo hướng tăng quyền tự chủ cho các cơ sở đào tạo. Tuy nhiên, việc đa dạng phương thức xét tuyển, đặc biệt là sử dụng kết quả học bạ và các kỳ thi đánh giá năng lực, vẫn đặt ra yêu cầu hoàn thiện cơ chế nhằm bảo đảm công bằng, minh bạch.

Tự chủ đại học tiếp tục được mở rộng, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn về năng lực quản trị và trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục đại học.

Chuyển đổi số – điểm sáng rõ nét

Chuyển đổi số tiếp tục là một trong những điểm sáng của giáo dục năm 2025. Cơ sở dữ liệu ngành với hàng chục triệu hồ sơ học sinh, giáo viên được kết nối, đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia. Toàn bộ quy trình đăng ký thi, xét tuyển đại học, cao đẳng được thực hiện trực tuyến.

Học bạ số, văn bằng số từng bước được triển khai, cho phép người học tra cứu thông tin trên các nền tảng số quốc gia, góp phần minh bạch hóa hoạt động quản lý và giảm thủ tục hành chính, từng bước nâng cao hiệu quả quản trị giáo dục.

Bạo lực học đường và dạy thêm – học thêm: điểm nóng kéo dài

Học sinh học tại một lớp học ngoài giờ chính khóa.

Mặc dù Bộ GD&ĐT đã điều chỉnh các quy định về kỷ luật học sinh theo hướng nhân văn hơn, nhiều vụ việc bạo lực học đường nghiêm trọng xảy ra trong năm 2025 vẫn gây lo ngại trong dư luận. Thực tế này cho thấy vai trò của công tác tư vấn tâm lý học đường, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống và sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội cần tiếp tục được tăng cường.

Cùng với đó, Thông tư số 19 về quản lý dạy thêm, học thêm được ban hành với nhiều quy định chặt chẽ, song tình trạng dạy thêm, học thêm biến tướng vẫn chưa được khắc phục triệt để, đòi hỏi các giải pháp đồng bộ và quyết liệt hơn trong thời gian tới.

Đỗ Vi