Giáo dục Cà Mau vươn lên từ gian khó

Học sinh Cà Mau đến trường bằng phương tiện đò.

Hành trình vượt khó

Những năm tháng chiến tranh, việc dạy và học ở các vùng an toàn khu tại Cà Mau vô cùng khó khăn, nhưng địa phương đã đào tạo được nguồn nhân lực có lý tưởng cách mạng, có phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn.

Năm 1963 Cà Mau xây dựng được 118 trường với 763 giáo viên, 23.100 học sinh. Trường phổ thông nội trú mang tên tỉnh Ninh Bình kết nghĩa với tỉnh Cà Mau được thành lập năm 1964, là trường phổ thông đầu tiên trong vùng giải phóng.

Đến năm 1967 Cà Mau xây thêm 50 trường học, sửa chữa 37 trường học cũ, thu nhận gần 9.000 học sinh tham gia học tập, tổ chức thêm 76 tổ bình dân học vụ, có 1500 người đi học.

Chiến tranh ngày càng ác liệt, nhiều trường học bị đốt cháy. Nhiều giáo viên và học sinh đã tình nguyện đánh giặc cứu nước và trở thành liệt sĩ. Theo thống kê chưa đầy đủ có gần 700/ 2.752 nhà giáo tăng cường đã hy sinh (từ tháng 5/1961 đến tháng 12/1974).

Trước đây hầu hết học sinh Cà Mau phải đến trường bằng phương tiện đò.

Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, ngành Giáo dục Cà Mau tiếp tục đối mặt với muôn vàn thiếu thốn: cơ sở vật chất tạm bợ, phòng học tranh tre; tình trạng “ba ca học”, “hai lớp ghép”, “một phòng - nhiều lớp” diễn ra phổ biến; giáo cụ gần như không có, sách vở khan hiếm; đội ngũ giáo viên vừa thiếu về số lượng, vừa hạn chế về chuyên môn...

Tuy nhiên, với tinh thần “Tất cả vì sự nghiệp trồng người”, nhiều giáo viên tình nguyện từ miền Bắc vào Nam theo tiếng gọi “Nam tiến” đã không ngại gian khổ, bám trụ để dạy học giữa rừng, bưng biền. Lúc ấy, đa phần giáo viên chưa qua đào tạo sư phạm bài bản, phần lớn chỉ có trình độ phổ thông hoặc được đào tạo cấp tốc (các lớp sư phạm 9+1, 9+2, 9+3), do hoàn cảnh chiến tranh.

Một số nơi phải sử dụng “thầy giáo làng”, cán bộ địa phương kiêm nhiệm để đảm nhiệm công tác giảng dạy. Mặt khác, đời sống giáo viên rất khó khăn do thu nhập thấp, không có lương cố định, nơi ăn ở tạm bợ, điều kiện sinh hoạt thiếu thốn; có giáo viên phải “vác bảng đi dạy”, ở nhờ nhà dân, sống đạm bạc. Thế nhưng, họ vẫn bám trụ với nghề vì tinh thần “Tất cả vì học sinh thân yêu”.

Trường THPT Hồ Thị Kỷ (TP Cà Mau) là một trong những ngôi trường cấp 3 có mặt sớm nhất ở Cà Mau sau giải phóng.

Nhà giáo Ưu tú Đàm Thị Ngọc Thơ, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Hồ Thị Kỷ (TP Cà Mau), thuộc diện học sinh miền Nam được đưa đi tập kết ra Bắc học tập, sau ngày giải phóng thì trở về quê hương giảng dạy, hồi tưởng:

"Giáo viên ngày ấy không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn là người vận động học sinh đến lớp, tham gia xây dựng trường lớp. Nhiều thầy cô sẵn sàng lội sình, bơi xuồng hàng chục cây số để đến lớp dạy học.

Có những nơi, giáo viên phải ở tạm trong nhà lá, dùng bàn ghế tự đóng bằng cây rừng để lên lớp. Bên ngọn đèn dầu le lói, mọi người cùng học với phương châm ‘người biết chữ dạy người chưa biết chữ’. Tinh thần đoàn kết, sẻ chia giữa giáo viên, sự đồng hành của chính quyền địa phương, cùng sự quan tâm của phụ huynh chính là sức mạnh vượt qua khó khăn"

Thành tích đáng tự hào

Chính nhờ sự kiên cường, tâm huyết và bản lĩnh ấy mà ngành Giáo dục Cà Mau từng bước vượt qua khó khăn, tạo nền tảng cho những bước phát triển vững chắc sau này.

Hiện toàn tỉnh có 495 trường học, 7.753 lớp học với hơn 237.000 học sinh và trên 15.000 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên thuộc các cấp học. Trong đó, có hơn 12.000 giáo viên các cấp đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn, chiếm tỷ lệ trên 95,4%.

Cơ sở vật chất trường lớp từng bước được đầu tư khang trang, sạch đẹp.

Tính đến cuối tháng 4/2025, toàn tỉnh có 386 trường đạt chuẩn quốc gia, đạt tỷ lệ 79,4%. Công tác xóa mù chữ được duy trì và giữ vững chuẩn phổ cập giáo dục - xóa mù chữ ở các cấp học. Tỷ lệ huy động trẻ 5 tuổi đến trường đạt trên 98,8%, tỷ lệ hoàn thành chương trình đạt 99,26%. Tỷ lệ trẻ 6 tuổi vào lớp 1 đạt 99,75%, tỷ lệ trẻ hoàn thành chương trình tiểu học đạt 96,68%. Tỷ lệ thanh, thiếu niên tốt nghiệp ở độ tuổi từ 15 - 18 đạt 96,3%.

Chất lượng giáo dục toàn diện, giáo dục mũi nhọn được duy trì, củng cố và ngày càng nâng cao. Năm 2024, Cà Mau đạt kết quả ấn tượng trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia với 23 giải, tăng 6 giải so với năm học trước; tỷ lệ tốt nghiệp THPT đạt 99,12%.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học được tỉnh Cà Mau đẩy mạnh.

Tỷ lệ huy động trẻ 5 tuổi đến trường tại Cà Mau đạt trên 98,8%.

Mặc dù đạt được những kết quả tích cực, khả quan và rất đáng tự hào, song hoạt động Giáo dục của tỉnh Cà Mau vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn, thách thức.

Cụ thể, công tác huy động học sinh đến trường ở một số nơi còn gặp khó khăn. Trình độ đội ngũ giáo viên đã được nâng cao, nhưng chất lượng giảng dạy vẫn chưa tương xứng; việc ứng dụng các phần mềm dạy học của một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên còn hạn chế.

Mặt khác, cơ sở vật chất của một số trường học vẫn chưa đảm bảo. Một số đơn vị, trường học còn thiếu giáo viên các môn tiếng Anh, Tin học để đáp ứng yêu cầu của Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018. Chất lượng học sinh tốt nghiệp và học sinh giỏi quốc gia vẫn còn thấp so với mặt bằng chung của khu vực và cả nước.

Chú trọng tuyển dụng, sắp xếp đội ngũ

Trước yêu cầu đổi mới của sự nghiệp giáo dục, thời gian tới, toàn ngành Giáo dục Cà Mau sẽ tiếp tục triển khai hiệu quả Chương trình GDPT 2018, đặc biệt quan tâm đến kết quả Kỳ thi tốt nghiệp năm 2025; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác quản lý, dạy và học.

Ngành cũng sẽ tiếp tục triển khai thực hiện tốt Đề án sắp xếp, phát triển mạng lưới trường học trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2020 - 2025 và định hướng đến năm 2030. Đồng thời, tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ để giáo viên yên tâm công tác, nhất là ở những vùng còn nhiều khó khăn.

"Ngành sẽ tập trung thực hiện kế hoạch tuyển dụng biên chế giáo viên được giao, bảo đảm cả về số lượng và chất lượng nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy; đồng thời sắp xếp, điều chuyển giáo viên giữa các cơ sở giáo dục một cách hợp lý, khắc phục tình trạng thừa - thiếu giáo viên cục bộ", ông Nguyễn Thanh Luận, Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Cà Mau cho hay.

Quách Mến