Giáo dục nhân bản trong truyện thiếu nhi của Vinh Kiu

Hai tập truyện thiếu nhi của Vinh Kiu

“Siêu người máy nhí” lấy bối cảnh khoảng một trăm năm sau - đầu thế kỷ 22, tác giả đặt ra một giả thuyết độc đáo là khi công nghệ AI (Artificial Intelligence - trí tuệ nhân tạo) phát triển đến đỉnh cao thì con người bị “rô-bốt hóa” trong khi rô-bốt lại hóa thân thành con người. Thế giới siêu hiện đại ấy được hỗ trợ bởi công nghệ tối tân, con người được rô-bốt AI phục vụ ở mọi nơi, mọi lúc nhưng đâm ra chây ì, chậm tiến và có nguy cơ bị trí tuệ nhân tạo vượt lên, từ đó điều khiển ngược lại mình. Vì thế giáo dục nhân bản cho AI là điều cần có trong quá trình nâng cấp công nghệ tối tân này. Nhất định phải có đạo đức trong phát triển AI, bằng không chúng ta có thể bị hủy diệt bởi chính khoa học kỹ thuật cao cấp của chính mình, khi máy móc biết tự chủ, biết sáng tạo và có sự sống bất tử nhưng lại không có tình yêu thương, không có nhân bản, hướng thiện.

“Siêu người máy nhí” đưa ra không ít cảnh báo: “Điều đáng buồn là ngày nay, khi khoa học kỹ thuật phát triển vượt bậc thì trẻ em mắc quá nhiều hội chứng. Nguyên nhân chính oái ăm thay lại là việc tiếp xúc với các phương tiện nghe nhìn quá sớm, chúng không còn muốn đọc sách mà chờ máy đọc hộ, không ghi nhớ vì đã có các công cụ tìm kiếm có sẵn, chẳng suy nghĩ vì đã có AI nghĩ hộ, chẳng muốn làm khi rô-bốt đã làm thay, đâu còn là con người thực thụ nữa”.

Hay “Ngay cả người lớn cũng vậy, vận động viên thi đấu thể thao dưới sự điều khiển của trọng tài AI, giáo viên dùng AI để giảng dạy và chấm bài, kiến trúc sư dùng AI để thiết kế nhà cửa nội thất… Và hậu quả là con người dần xơ cứng, không cảm xúc như rô-bốt trong khi rô-bốt lại nỗ lực trở thành con người.”

“Tuổi trăng” ra đúng dịp Trung thu và với tựa đề phù hợp nên có sức bán tốt. Truyện là hồi ức của tác giả về những trò chơi thời thơ ấu của anh, thập niên 80 và 90 thế kỷ trước, thông qua đó hoàn thiện nhân cách của tác giả và bạn bè. Độc giả có thể bắt gặp những hình ảnh khác biệt về giáo dục trẻ em thời những năm ấy, chẳng hạn các nhân vật “ăn roi” của bố mẹ hay thầy cô cùng với các lời răn dạy, mắng mỏ không là khá phổ biến; những đứa trẻ ấy dần lớn, dần ngoan, trở nên khuôn phép nhưng vẫn đầy nhân ái, yêu thương, biết bảo vệ môi trường sống của mình cách lành mạnh.

Thử so sánh với ngày nay xem sao: Giáo dục thanh thiếu nhi theo hướng nhân văn hiện đại, không bao giờ bị đánh đòn và hạn chế mắng mỏ; những đứa trẻ được bao bọc quá mức ấy liệu có ngoan ngoãn, lễ phép như bố mẹ chúng mong ước, hay là bạo lực học đường lại nhức nhối hơn xưa?

Tôi được Vinh Kiu tiết lộ, anh đang viết những phần sau của “Siêu người máy nhí” mà tập tiếp theo là “Siêu người máy xuyên không”, khi đó người máy ở kỷ nguyên siêu hiện đại xuyên không về thời của chúng ta ngày nay, được giáo dục trong môi trường “lạc hậu” hơn sẽ phát triển thế nào, liệu có trở thành một đứa trẻ đặc biệt như thế kỷ 22 không? Đây phải chăng là sự kết nối giữa tương lai và quá khứ, giữa hai tập truyện “Siêu người máy nhí” và “Tuổi trăng” của tác giả Vinh Kiu, đó hẳn là một cuộc chuyển giao đầy thú vị và chiếc cầu nối chính là giáo dục nhân bản cho con người cũng như rô-bốt AI. Tôi háo hức đón chờ trí tưởng tượng phi thường nhưng cũng đầy suy tư hợp lý của anh trong những tập tiếp theo của loạt truyện này. Điều gì sẽ thay đổi, điều gì là bất biến? Khoa học công nghệ sẽ dẫn con người tới đâu, còn khoa học xã hội và nhân văn sẽ có vai trò gì trong thế giới siêu hiện đại của tương lai?

Hai câu chuyện nhưng chung một thông điệp: Giáo dục nhân bản, được tác giả Vinh Kiu thể hiện bằng ngòi bút hóm hỉnh, dễ thương, kể về những trò chơi cổ truyền độc đáo, những mẩu đối thoại khôi hài, những tình tiết bất ngờ hẳn sẽ thuyết phục được những độc giả nhỏ tuổi khó tính nhất và cả quý vị phụ huynh của các em nữa. Hãy đọc và cảm nhận nhé!

Chúc mừng tác giả Vinh Kiu với hai ấn phẩm xuất sắc. “Tuổi trăng” ra mắt đúng dịp Trung thu nên thuận lợi, có sức bán tốt còn “Siêu người máy nhí” cùng thông điệp “giáo dục nhân bản” bắt đầu khởi bán dịp Hiến chương nhà giáo Việt Nam 20/11 này sẽ là những món ăn tinh thần, những món quà đầy nhân văn nhân ái cho các thanh thiếu nhi “Gen Z”. Chúc các em nhỏ và quý vị phụ huynh đọc sách vui vẻ; nếu có thể, hãy cùng bàn luận về “giá dục nhân bản” trong các truyện này cùng tôi.

Nguyễn Văn Học