Giáo viên đánh giá cao độ phân hóa và tính mở của đề thi môn Ngữ văn

Thầy Võ Kim Bảo, Tổ trưởng chuyên môn Ngữ văn, Trường THCS Nguyễn Du (quận 1), cho biết, đề thi có cấu trúc sát với đề minh họa Sở GD-ĐT TPHCM đã công bố từ học kì 1 năm học 2024-2025.

Do đó, học sinh đã được thầy, cô giáo rèn luyện nhiều nên không bị bỡ ngỡ với cấu trúc đề, dạng đề, các dạng câu hỏi…

Đề thi có cấu trúc và nội dung đảm bảo yêu cầu cần đạt của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 nên rất vừa sức với học sinh. Học sinh học ở bất kỳ bộ sách nào trong ba bộ sách (Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức với cuộc sống, Cánh diều) đều có thể đáp ứng tốt các yêu cầu của đề.

Mặc khác, đề thi có độ “bao phủ” rộng về nội dung nhằm kiểm tra toàn diện kiến thức mà học sinh đã được học ở chương trình Ngữ văn 9 nói riêng và chương trình Ngữ văn cấp THCS nói chung.

Tuy có độ “bao phủ” rộng nhưng người ra đề lại chú trọng việc phát triển phẩm chất và năng lực người học nên các câu hỏi đều không bắt học sinh học thuộc lòng mà đòi hỏi kỹ năng, năng lực thực chất trong việc giải quyết vấn đề mà đề bài đưa ra.

Nhờ vậy, học sinh có thể thể hiện được năng lực tư duy độc lập, sáng tạo của bản thân mà không phải học thuộc lòng văn mẫu.

Nhìn chung, đề có tính phân hóa cao, thể hiện rõ rệt khi xét về các mặt trải nghiệm văn học, năng lực ngôn ngữ, năng lực sáng tạo, hiểu biết về đời sống xã hội…

Tính phân hóa của đề được thể hiện rõ ở câu 1d (hiểu biết về đời sống xã hội), câu 2 phần 1 (trải nghiệm văn học, năng lực ngôn ngữ và sáng tạo) và câu 2 phần 2 (hiểu biết về đời sống xã hội).

"Điểm đặc biệt của đề thi môn Ngữ văn ở TPHCM là đề luôn được xây dựng theo mạch chủ đề. Chủ đề của các câu hỏi, các phần trong đề thi luôn được đặt ở phần đầu tiên của đề bài. Điều này cho thấy sự kỳ công, sáng tạo và thái độ làm nghề nghiêm túc của người ra đề. Bên cạnh đó, nếu tinh ý, học sinh sẽ nhận thấy chủ đề và câu danh ngôn được đặt ngay bên dưới chủ đề chính là sự gợi ý cho việc trả lời các câu hỏi trong phần I và phần II của bài làm. Đề thi được xây dựng theo mạch chủ đề giúp học sinh có thể tư duy logic và chủ động hơn trong quá trình làm bài", thầy Kim Bảo nhận xét.

Với chủ đề “Hành trình trưởng thành”, đề thi có độ mở cao, học sinh sẽ không cảm thấy áp lực mà có nhiều ý tưởng hay, độc đáo, sáng tạo trong quá trình làm bài. Đề thi hứa hẹn sẽ có những bài viết phá cách, sáng tạo, nội dung hấp dẫn và gây được ấn tượng với giám khảo.

Tuy có nội dung gần gũi nhưng không phải dễ để thí sinh đạt được điểm cao do vẫn có sự phân hóa rõ nét. Học sinh có học lực trung bình và học đúng mục tiêu (phát triển phẩm chất và năng lực) có thể đạt được từ 6,5-7 điểm. Tuy nhiên, nếu không học đúng định hướng, có thói quen ỷ lại vào bài giải, học thuộc lòng văn mẫu, các em sẽ không thể có bài làm chất lượng.

Thầy Võ Kim Bảo dự đoán, nếu học sinh tự tin với kiến thức mình được học, không cần văn mẫu, bài giải mẫu mà vẫn có thể đáp ứng được các yêu cầu ở mức cơ bản cũng có thể đạt được điểm 8 trở lên.

Phân tích sâu vào từng câu hỏi, ở phần Đọc hiểu văn bản văn học và viết đoạn văn nghị luận văn học", đối với câu hỏi số 1, các câu hỏi nhỏ được người ra đề sắp xếp tinh tế theo mức độ nhận thức cũng như trình tự tư duy.

Học sinh có kỹ năng tốt sẽ biết vận dụng lời giải của câu hỏi trước để tiếp tục phát triển và trả lời câu hỏi sau. Như vậy, một học sinh có kỹ năng chưa tốt, đảo trật tự trả lời các câu hỏi sẽ vô tình phá vỡ mạch tư duy mà người ra đề đã “cài đặt” sẵn nhằm gợi ý thêm cho thí sinh trong quá trình làm bài.

Việc trả lời tốt các câu hỏi nhỏ sẽ là tiền đề vững chắc để học sinh viết được đoạn văn nghị luận văn học ở câu 2. Vì bản chất các câu hỏi trên dùng để gợi mở, kích thích tư duy, giúp học sinh có cách hiểu đúng về tác phẩm. Từ đó, học sinh sử dụng các câu trả lời ở câu 1 để thực hiện phần viết đoạn văn ở câu 2 sẽ thuận tiện và khoa học hơn.

Đối với câu hỏi 2 viết đoạn văn nghị luận văn học, câu hỏi không quá xa lạ với học sinh. Các em đã được rèn luyện liên tục dạng bài này ở cấp THCS, phát triển theo từ cấp lớp. Chính vì vậy, đa số học sinh sẽ không cảm thấy áp lực ở phần này.

Thêm vào đó, nếu học sinh biết vận dụng những câu trả lời đã thực hiện ở câu 1 vào bài viết chắc chắn sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian cho việc làm bài. Đặc biệt, nếu học sinh tinh ý có thể đưa nhận định của tác giả Chế Lan Viên về thơ của Tế Hanh vào bài làm giúp bài viết trở nên có chiều sâu và đạt điểm tốt hơn.

Trong đề thi, câu hỏi này là câu có tính phân hóa rõ nét nhất. Việc viết đoạn văn nghị luận văn học tuy quen thuộc nhưng không dễ dàng. Để hiểu được một tác phẩm văn học cần có nhiều yếu tố. Với trình độ nhận thức của học sinh tuổi 15, người ra đề không yêu cầu học sinh có những cái nhìn sâu sắc, toàn diện như một người trưởng thành về nội dung hay nghệ thuật của tác phẩm.

Tuy nhiên, nếu trong suốt 4 năm học cấp THCS, học sinh không có ý thức thường xuyên rèn luyện, không có nhiều trải nghiệm văn học chắc chắn không thể làm tốt.

Những học sinh đạt điểm cao ở phần này là những học sinh có kỹ năng tốt, có trải nghiệm văn học, đưa ra những nhận định hay, suy nghĩ riêng của bản thân. Bài làm sẽ được đánh giá cao nếu học sinh đưa ra được nhận định về cách ngắt dòng thơ độc đáo của tác phẩm.

Thí sinh vui mừng sau khi kết thúc giờ làm bài môn Ngữ văn, trưa 6-6

Ở phần Đọc hiểu văn bản nghị luận và viết bài văn nghị luận xã hội, câu hỏi số 1 khá đơn giản, học sinh đã được làm quen trong đề minh họa và được rèn luyện dạng câu hỏi này rất nhiều. Chính vì vậy, khi gặp lại dạng câu hỏi này, nhiều em sẽ “ẵm" trọn 1.0 điểm.

Đối với câu 2, đây là câu hỏi có tính phân hóa khá cao trong đề thi. Vấn đề được đặt ra khá mới mẻ nhưng lại không xa lạ với học sinh. Đa số các em sẽ hiểu yêu cầu của đề vì đề cho rất rõ ràng, tường minh.

Song, nội dung “biết đọc” là biết nhận ra những giá trị tốt đẹp đang bị che lấp, là biểu hiện của sự trưởng thành vừa có tính phân hóa, vừa gợi cho học sinh về những điều gần gũi, quen thuộc mà các em ít khi nào để tâm đến.

Trong quá trình làm bài, chắc chắn các em sẽ có cho riêng mình rất nhiều tư liệu đời sống để đưa vào bài làm, qua đó nhìn nhận lại chính bản thân, soi chiếu lại hành vi, suy nghĩ của mình.

THU TÂM