Giết người để cướp vợ nạn nhân là tình tiết tăng nặng 'phạm tội vì động cơ đê hèn'

TAND Tối cao vừa công bố Nghị quyết 04/2025 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao về hướng dẫn áp dụng các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 51 và Điều 52 BLHS.

Nghị quyết này đã được Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao thông qua ngày 30-9-2025 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 15-11-2025.

Điều 52 BLHS đã quy định về 15 tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Điều 4 Nghị quyết 04/2025 đã hướng dẫn 15 tình tiết này.

Quang cảnh một phiên xét xử tại TP.HCM. Ảnh minh họa: TRẦN LINH

Thế nào là phạm tội vì động cơ đê hèn?

Theo đó, tình tiết "Phạm tội có tổ chức" quy định tại điểm a khoản 1 Điều 52 BLHS là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ và phân công, sắp đặt vai trò của những người cùng thực hiện tội phạm.

Trường hợp xác định là phạm tội có tổ chức thì phải áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự này đối với tất cả những người cùng thực hiện tội phạm (người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức).

Khi áp dụng tình tiết tăng nặng này thì mức độ tăng nặng trách nhiệm hình sự phụ thuộc vào quy mô tổ chức, vai trò của từng người trong việc tham gia hành vi phạm tội.

Tình tiết "phạm tội vì động cơ đê hèn" quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 52 BLHS là trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội để trả thù hoặc phạm tội để trốn tránh trách nhiệm của bản thân; phạm tội đối với người mà mình mang ơn hoặc những hành vi phạm tội khác thể hiện sự bội bạc, phản trắc.

Ví dụ: Giết người nhằm mục đích lấy vợ hoặc chồng nạn nhân; giết tình nhân đã có thai với mình để trốn tránh trách nhiệm; giết người đã cho vay, giúp đỡ mình khi gặp khó khăn, hoạn nạn nhằm trốn nợ...

Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt để phạm tội

Đối với tình tiết "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội" tại điểm c khoản 1 Điều 52 BLHS, được hướng dẫn là việc người có chức vụ, quyền hạn dựa vào chức vụ, quyền hạn được giao để cố ý làm trái, không làm hoặc làm không đúng quy định của pháp luật.

Ví dụ: Nguyễn Văn A là Điều tra viên của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đ, lợi dụng vị trí công tác sử dụng con dấu của cơ quan để làm giả giấy xác nhận cho Nguyễn Văn B (bị can trong vụ án khác không do A giải quyết) là người có công tố giác, phát hiện tội phạm mới không đúng sự thật. Trường hợp này, Nguyễn Văn A bị áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo điểm c khoản 1 Điều 52 BLHS.

Tình tiết "dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hoặc tàn ác để phạm tội" tại điểm m khoản 1 Điều 52 BLHS là phạm tội thuộc một trong các trường hợp:

- Dùng thủ đoạn tinh vi để phạm tội là trường hợp khi phạm tội, người phạm tội sử dụng những cách thức, phương thức thực hiện khôn khéo, phức tạp, kín đáo nhằm mục đích che giấu cho hành vi phạm tội của mình làm cho nạn nhân hoặc những người khác khó nhận ra hoặc phát hiện ra;

- Dùng thủ đoạn xảo quyệt để phạm tội là trường hợp người phạm tội sử dụng thủ đoạn dối trá, gian xảo một cách tinh vi, sử dụng công nghệ cao để thực hiện hành vi phạm tội, che giấu tội phạm, đổ tội cho người khác, tiêu hủy chứng cứ nhằm gây khó khăn cho việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm;

- Dùng thủ đoạn tàn ác để phạm tội là trường hợp khi phạm tội, người phạm tội đã dùng những thủ đoạn thâm độc, tàn nhẫn, man rợ gây đau đớn về thể xác hoặc tinh thần cho nạn nhân hoặc người thân thích của họ.

Ví dụ: Nguyễn Văn A tổ chức một đường dây đánh bạc trực tuyến quy mô lớn, xây dựng một hệ thống công nghệ phức tạp, tạo ra một trang web có tính bảo mật cao, khó bị phát hiện. A đã sử dụng nhiều tài khoản ngân hàng khác nhau và nhờ người thân đứng tên để nhận và chuyển tiền từ việc tổ chức đánh bạc. Việc này giúp che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của lợi nhuận từ hoạt động phạm tội.

Trường hợp này, Nguyễn Văn A bị áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự tại điểm m khoản 1 Điều 52 BLHS.

SONG MAI