Góc khuất của streamer

Hồi cuối tháng 8, AsiaOne đăng tải câu chuyện về Adria Lim, nữ streamer người Singapore được biết đến với tên gọi Adria Hermione. Trên Twitch, Adria xây dựng một cộng đồng mà cô gọi là “vùng an toàn” cho cả bản thân và khán giả. Ở đó, không có chỗ cho ngôn từ thù ghét, kỳ thị hay hành vi quấy rối. Cô thường xuyên tổ chức các buổi trò chuyện về sức khỏe tinh thần, giúp kết nối sâu hơn với người xem và tạo nên một “sự hỗn loạn dễ chịu” vừa vui nhộn, vừa tôn trọng.

Nhưng đằng sau không khí tích cực đó, chính Adria cũng từng trải qua giai đoạn khủng hoảng. Khi bỏ công việc toàn thời gian để dồn sức cho livestream, ranh giới giữa công việc và cuộc sống của cô gần như biến mất. Lịch phát sóng dày đặc, chạy theo xu hướng khiến sức khỏe sa sút, thậm chí cô phải nằm liệt giường một tháng vì thoát vị đĩa đệm và suy kiệt thể chất.

“Tôi không còn rõ ràng về mục tiêu, chỉ cố gắng chạy về phía trước mà không biết mình đang đi đâu”, cô nhớ lại.

Trường hợp của Adria phản ánh một nghịch lý: nghề streamer vốn được nhiều người trẻ xem là tự do, sáng tạo và đầy hào quang, nhưng thực tế ẩn chứa không ít góc khuất, từ kiệt sức, bị quấy rối, cho đến những bi kịch chết người.

Áp lực vô hình

Khác với công việc truyền thống có giờ giấc cố định, streamer gần như phải sống trong trạng thái “luôn trực tuyến”. Khi người xem càng nhiều, kỳ vọng về nội dung càng cao, streamer càng khó tách rời khỏi màn hình.

Câu chuyện của Adria cho thấy khi không còn “9-to-5 job” (công việc hành chính 8 tiếng), cô rơi vào vòng xoáy tự tạo áp lực, không ăn uống đầy đủ, thiếu ngủ, dẫn đến bệnh tật. Đây không phải trường hợp cá biệt.

Adria Lim từng chịu áp lực khủng khiếp khi mới bước vào nghề streamer. Ảnh: AsiaOne.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, burnout (kiệt sức nghề nghiệp) là một trong những thách thức lớn nhất với streamer. Khán giả thường chỉ nhìn thấy những giờ phát sóng vui vẻ, nhưng đằng sau đó là hàng chục giờ chuẩn bị, quản lý cộng đồng, chỉnh sửa video và duy trì hình ảnh. Thất bại trong việc cân bằng giữa công việc - đời sống cá nhân có thể khiến streamer rơi vào trầm cảm hoặc rối loạn lo âu.

Nhà xã hội học truyền thông Sophie Martin (Đại học Paris) giải thích: “Sự nổi tiếng trong thời đại kỹ thuật số có đặc thù: nó phụ thuộc vào nhịp điệu của thuật toán và thị hiếu khán giả. Một khi ngừng phát sóng, streamer có thể mất người xem rất nhanh. Chính nỗi lo tuột dốc đó khiến nhiều người lao vào làm việc quá sức, bất chấp sức khỏe”.

Những bi kịch rúng động

Nếu kiệt sức là “cái giá” phải trả về thể chất và tinh thần, thì an toàn cá nhân lại là một mặt tối khác của nghề streamer.

Trường hợp được nhà văn Sara Driscoll nhắc đến trên Kensington là minh chứng rõ ràng. Nhiều streamer đã trở thành nạn nhân của stalking (bị theo dõi ngoài đời thực), swatting (báo tin giả để cảnh sát ập vào), hoặc những đe dọa tính mạng. Streamer QuarterJade từng nhận được ảnh chụp nhà riêng kèm lời đe dọa, và trong nhiều buổi phát sóng, cô liên tục bị quấy rối bằng những lời lẽ xúc phạm, thậm chí dọa giết.

Ngành nghề này còn thường chứng kiến bi kịch mang tên “extreme streaming” - khi streamer mạo hiểm tính mạng để thu hút người xem. Hồi tháng 8, streamer người Pháp Raphaël Graven (biệt danh Jean Pormanove) tử vong trong một thử thách livestream kéo dài 10 ngày trên nền tảng Kick. Trong suốt buổi phát sóng, ông bị đồng nghiệp lôi kéo vào những hành vi nguy hiểm như thiếu ngủ, ép uống chất lạ, dẫn đến suy kiệt và qua đời.

Bộ trưởng Kỹ thuật số Pháp Clara Chappaz đã gọi đây là “một thảm kịch kinh hoàng”, đồng thời kêu gọi siết chặt quản lý với các nền tảng. Vụ việc cũng gợi nhớ đến những cái chết khác trong quá khứ như nữ nạn nhân bị streamer Nga Stas Reeflay bạo hành đến chết năm 2017, hay streamer Trung Quốc Zhou Peng qua đời sau một thử thách uống rượu năm 2021.

Amouranth từng vạch trần chồng cũ trên sóng livestream. Ảnh: Twitch.

Một trong những minh chứng mới nhất cho thấy sự mong manh và đầy rủi ro của nghề streamer là vụ việc liên quan đến Amouranth - nữ streamer nổi tiếng thế giới. Ngày 11/5, trong một buổi phát sóng trên nền tảng Kick, cô bất ngờ công khai những email tố chồng mình - Nick Lee - đã dùng chính tiền của cô để chi trả cho gái gọi, trong đó có cả diễn viên khiêu dâm Octavia Red.

Buổi phát sóng nhanh chóng biến thành một cuộc khủng hoảng 10 tiếng đồng hồ, nơi Amouranth vừa khóc vừa đối diện với những lời mắng nhiếc, cáo buộc kỳ thị và đe dọa từ chồng ngay trước hàng triệu khán giả. Dù hình ảnh bạo lực bị cắt, nhưng chỉ riêng cảnh tượng nhục mạ, kiểm soát và lạm dụng tinh thần cũng đủ khiến cộng đồng mạng phẫn nộ, lan truyền hashtag #ProtectAmouranth khắp các nền tảng.

Những bi kịch ấy đều chỉ ra thực tế rằng thuật toán và áp lực cạnh tranh đã đẩy nhiều người làm nghề này đến chỗ bất chấp an toàn để đổi lấy lượt xem.

Giải pháp

Từ câu chuyện của Adria - người may mắn tìm lại được cân bằng - đến cái chết của Raphaël Graven minh chứng cho sự nguy hiểm tột cùng, có thể thấy nghề streamer tồn tại hai mặt rõ rệt. Nó mang đến cơ hội sáng tạo, thu nhập và danh tiếng, nhưng cũng tiềm ẩn vô số rủi ro.

Để nghề này phát triển bền vững, theo các chuyên gia, cần có sự chung tay từ cả nền tảng, streamer lẫn khán giả:

Nền tảng như Twitch hay Kick phải thiết lập cơ chế kiểm duyệt chặt chẽ hơn, không để nội dung nguy hiểm lan truyền vì lợi nhuận. Các công cụ bảo vệ streamer như “Shield Mode” (chặn khẩn cấp) cần được phổ biến và cải tiến.

Streamer cần nhận thức về giới hạn sức khỏe của bản thân, biết nói “không” với những thử thách quá nguy hiểm, đồng thời xây dựng ranh giới rõ ràng giữa công việc và đời sống.

Khán giả cũng đóng vai trò quan trọng: không cổ vũ những hành vi cực đoan, không tham gia vào việc quấy rối hay đẩy streamer vào tình huống nguy hiểm.

Như nhà xã hội học Sophie Martin nhấn mạnh: “Chúng ta cần nhìn nghề streamer như một ngành nghề sáng tạo nghiêm túc, đòi hỏi sự chuyên nghiệp và bảo vệ, chứ không phải một trò chơi liều lĩnh để đổi lấy lượt xem”.

Thủy Dương