Góp ý vào dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng:Hội đủ các thành tố định hướng chiến lược đúng yêu cầu cách mạng và xu thế thời đại

I. Ưu điểm

1. Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV được xây dựng công phu, đúng tinh thần chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại các cuộc họp của Tiểu ban Văn kiện, đặc biệt là tại Hội nghị Trung ương 13 về sự tích hợp 3 văn kiện để tránh chồng chéo, giúp cho việc xây dựng chương trình, kế hoạch, tổ chức triển khai thực hiện thuận lợi hơn.

Dự thảo văn kiện có kết cấu chặt chẽ, súc tích, văn phong mạch lạc, có tính định hướng chiến lược, đặt tiền đề chính trị để Đảng lãnh đạo đưa đất nước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát phát triển giàu mạnh, thịnh vượng, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc. Những điểm mới được đưa vào dự thảo văn kiện lần này là cần thiết, có tác dụng cập nhật tình hình, chủ động thích ứng chỉ đạo chiến lược của Đảng đối với sự nghiệp cách mạng nước nhà trong kỷ nguyên mới.

2. Phần đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII, 40 năm đổi mới bảo đảm tính khách quan, phản ánh đúng vai trò lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, sự điều hành bài bản, sâu sát của Nhà nước, sự đoàn kết, nỗ lực lớn, quyết tâm cao của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục khẳng định ý chí tự lực, tự cường dân tộc là điểm tựa tinh thần, đưa nước ta trở thành điểm sáng của một nền kinh tế có độ mở cao trên thế giới, củng cố uy tín, nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Qua đó, khẳng định cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng tiếp tục kiên định “độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội”, cách mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít của cách mạng thế giới, được Đảng xác định ngay từ cương lĩnh đầu tiên là hết sức đúng đắn.

Dự thảo cũng đã chỉ ra những hạn chế, nguyên nhân của hạn chế, những điểm nghẽn mà Đảng đang chỉ đạo tháo gỡ nút thắt thể chế, những bất cập, hạn chế trong phương thức lãnh đạo của Đảng, các rào cản đối với sự điều hành của Nhà nước.

Năm bài học kinh nghiệm qua 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII ngắn gọn, súc tích, cần được kế thừa.

3. Dự báo sát tình hình trong nước và quốc tế, chỉ rõ những tác động lớn tới Việt Nam, cần phải chủ động ứng phó, thích ứng trong thời gian tới, trên cơ sở đó đề ra mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ sát tình hình, khả thi.

Mục tiêu phát triển chung đến năm 2030, tầm nhìn đến giữa thế kỷ XXI, xác định rõ đích cần đến của cách mạng Việt Nam, có tính kế thừa mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIII, có sự phát triển nâng tầm phù hợp yêu cầu trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Ba nhóm mục tiêu phát triển trong 5 năm tới (kinh tế, xã hội, môi trường) chỉ rõ mức độ phấn đấu, căn cứ yêu cầu phát triển, căn cứ nội lực dân tộc, với những chỉ số mang giá trị cốt lõi của chế độ xã hội chủ nghĩa phù hợp điều kiện, hoàn cảnh Việt Nam, thực hiện có trách nhiệm đối với các cam kết quốc tế, đóng góp vào tiến bộ chung của nhân loại; làm động lực thôi thúc hành động cách mạng của cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Phần phương hướng, nhiệm vụ thể hiện đúng khát vọng đưa đất nước vào chặng đường bứt phá, nước rút về đích 2 mục tiêu 100 năm (năm 2030, năm 2045), nâng cao tầm vóc cơ đồ dân tộc. Các quan điểm phát triển mang tầm nhìn chiến lược của Đảng, đủ tầm dẫn đường đưa đất nước phát triển lên tầm cao mới, kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

Các nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp chủ yếu, nhất là 3 đột phá chiến lược, một số nhiệm vụ cần ưu tiên là hoạch định chiến lược cho cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Một góc Hà Nội nhìn từ trên cao. Ảnh: Quang Thái

II. Một số ý đề xuất

1. Chủ đề

Dự thảo nêu: “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, chung sức, đồng lòng thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030; tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc vì hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”.

Điểm lại các chủ đề, tính chất Đại hội Đảng qua các kỳ Đại hội:

Đại hội II: “Đại hội kháng chiến thắng lợi”.

Đại hội III: “Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà”.

Đại hội IV: “Hoàn thành sự nghiệp thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội”.

Đại hội V: “Đại hội thành công Xây dựng Chủ nghĩa xã hội trên toàn lãnh thổ Việt Nam”.

Đại hội VI: “Đại hội đổi mới, phát triển”.

Đại hội VII: “Đổi mới toàn diện, đồng bộ, đưa đất nước tiến lên theo con đường xã hội chủ nghĩa”.

Đại hội VIII: “Tiếp tục sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”.

Đại hội IX: “Phát huy sức mạnh toàn dân tộc, tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.

Đại hội X: “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển”.

Đại hội XI: “Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”.

Đại hội XII: "Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; phát huy sức mạnh toàn dân tộc và dân chủ xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”.

Đại hội XIII: “Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; phát huy sức mạnh toàn dân tộc, dân chủ xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”.

Đối chiếu với chủ đề, tính chất của các Đại hội Đảng kể từ khi Đảng công khai hoạt động (tháng 2-1951) đến nay, thì dự thảo chủ đề Đại hội XIV tiếp tục kiên định độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, hiệu triệu muôn dân dưới cờ Đảng, phấn đấu xây dựng thành công một nước Việt Nam hòa bình, hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc.

Như vậy, chủ đề lần này đã hội đủ các thành tố định hướng chiến lược đúng bối cảnh, yêu cầu cách mạng trong nước và xu thế thời đại, điều kiện tiên quyết, nhân lõi tinh thần và nội lực tổng hợp của đất nước. Với chủ đề này, tin tưởng sẽ tiếp thêm luồng sinh khí chính trị vào hơn 5,5 triệu đảng viên và hơn 100 triệu đồng bào ta, vững bước dưới cờ Đảng quang vinh, tự chủ, tự lực, tự cường, đổi mới sáng tạo bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, xây dựng đất nước ta “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”, “sánh vai với các cường quốc năm châu”.

Tuy nhiên, dung lượng từ ngữ vẫn hơi dài so với yêu cầu cô đọng (66 từ), nhiều hơn tất cả các chủ đề từng có, theo xu hướng dài hơn và cụ thể hơn; nên cân nhắc có thể cô đọng hơn để cán bộ, đảng viên “dễ nhớ, dễ thuộc”, lấy đó làm mệnh lệnh lịch sử thôi thúc hành động cách mạng.

Hơn nữa, với cụm từ “tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin”, nên chăng diễn đạt lại là: “tự chủ, tự lực, tự cường”, như thế vừa súc tích, vừa thể hiện truyền thống, khát vọng trường tồn dân tộc có từ ngàn xưa, được tỏa sáng trong thời hiện đại, dưới sự lãnh đạo của Đảng...

2. Bối cảnh

2.1 Bối cảnh thế giới

- Dự thảo văn kiện chỉ nêu bối cảnh chính trị, kinh tế toàn cầu; chưa nêu bối cảnh có tính toàn cầu liên quan tới vấn đề an ninh mạng, an ninh tư tưởng (đây là thách thức lớn); thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường sống.

Thực tế cho thấy, đại dịch Covid-19, bão lũ, hạn hán, động đất đã tác động toàn cầu, gây nhiều bất an, bất ổn, thiệt hại người và của cho nhân loại. Vì thế, nên chăng cần bổ sung các nguy cơ toàn cầu liên quan tới vấn đề an ninh mạng, an ninh tư tưởng, thiên nhiên, môi trường sống.

- Kỳ họp lần thứ 80 Đại hội đồng Liên hợp quốc (từ ngày 23 đến 29-9-2025), đã đưa ra chủ đề: “Cùng nhau tốt hơn: 80 năm và hơn thế nữa vì hòa bình, phát triển và quyền con người”. Việt Nam, với sự tham gia của Chủ tịch nước Lương Cường đã phát biểu gửi thông điệp về tấm gương Việt Nam không ngừng chiến đấu, hy sinh, đóng góp vào hòa bình, văn minh, tiến bộ nhân loại. Nên xem xét bổ sung xu thế hòa bình, hợp tác cùng phát triển là không thể đảo ngược; trong đó Việt Nam tiếp tục tiến cùng thời đại.

Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam không chỉ tạo dựng cơ đồ cho riêng dân tộc mình, mà còn đóng góp đáng kể vào sự nghiệp cách mạng thế giới, như Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại: “Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”.

2.2 Bối cảnh trong nước

- Khi nói về cơ đồ dân tộc, nên xem xét bổ sung cơ đồ dân tộc sau 80 năm giành được độc lập, xây dựng chế độ dân chủ nhân dân, đến nay dân tộc độc lập vững bền, nước nhà được thống nhất, nhân dân ngày càng thể hiện vai trò chủ nhân chế độ, để thấy được tính xuyên suốt chiều dài lịch sử, nhất là từ khi có Đảng, Bác Hồ lãnh đạo.

- Khi nói về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng (đoạn nói về các nghị quyết mới), dù nghị quyết mới về văn hóa sắp được ban hành, song các nghị quyết đã có vẫn còn giá trị cốt lõi, nên bổ sung Đảng tiếp tục làm sâu sắc hơn tư tưởng Hồ Chí Minh “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”, qua đổi mới càng khẳng định “Văn hóa còn thì dân tộc còn”; trong kỷ nguyên mới cần coi trọng xây dựng văn hóa dân tộc, là một nhân tố quyết định làm cho Đảng thực sự “là đạo đức, là văn minh”, lãnh đạo đất nước bằng định hướng giá trị dân tộc, giá trị thời đại.

Với tâm huyết, trách nhiệm của người đảng viên, tôi xin nêu một số ý kiến như trên, góp ý vào dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, kính chuyển cấp có thẩm quyền tham khảo.

PGS.TS Trần Viết Lưu